Уйғур ишчиниң чәтәл мәтбуатиға қилған шикайити сақчиларни әнсирәтти

Мухбиримиз меһрибан
2013.08.09
Urumqi-dong-kowruk-ishsiz-Uyghurlar-305.jpg Сүрәт, үрүмчи дөң көврүк доқмушта биркар олтурушқан ишсиз уйғурлардин бир көрүнүш.
RFA File

Уйғур елида 90 - йилларда елип берилған дөләт игиликидики завут - карханиларни хусусилаштуруш шамилида, хизмәт шитатини өткүзүветиш,әмма дәм елиш маашини елиш шәрти билән иш орнидин айрилған бир уйғур ишчи, вәдә қилинған дәм елиш маашини алалмиғанлиқи үчүн, узун йил әрз қилған.

Йеқинда бу киши өз әһвалини әркин асия радиоси мухбириға билдүргәндин кейин, наһийидики сақчилар туюқсиз уни издәп келип, әгәр чәтәл мәтбуатлириниң зияритини қобул қилмиса вә қайта әрз қилмаслиққа мақул болсила, униң һәрқандақ қийинчилиқлирини һәл қилишқа ярдәмдә болидиғанлиқини вәдә қилған.

Йеқинда уйғур елидики мәлум бир ханим радиомиз зияритини қобул қилип, бу аилиниң әрзини узун йиллардин буян һәл қилишни кәйнигә созуп кәлгән һөкүмәт даирилириниң, ери әркин асия радиоси мухбириға өз әһвалини баян қилғандин кейин, өткән һәптә бу аилигә сақчиларни әвәтип, уларниң һәрқандақ тәлипи вә әрз - шикайити болса, һөкүмәтниң һәл қилидиғанлиқини, әмма чәтәл мухбирлириға бу хил әһвалларни инкас қилмаслиқни тәләп қилғанлиқини билдүрди.

Бу ханимниң билдүрүшичә, униң ери әркин асия радиоси мухбириға әһвални инкас қилғандин кейин, аввал сақчилар уларниң өйигә келип, уларни чәтәл мухбирлириниң телефонини алмаслиққа агаһландурған. Бу ханимниң ери сақчиларға өзлириниң узун йиллардин буян әрз қилип кәлгән болсиму, уларниң дәрдини аңлайдиған җай тапалмиғанлиқи үчүн, чәтәл мухбириға бешиға кәлгән күпләтләрни дейишкә мәҗбур болғанлиқини, өзиниң җуңго пуқралири әмәл қилишқа тегишлик болған қанун даирисидин чиқип кәтмигәнликини билдүргәндин кейин, сақчилар қайтип кәткән. Әмма икки күн өткәндин кейин улар бу өйгә “һал сораш” намида йәнә йетип кәлгән. Сақчилар “сөһбәт” җәрянида, әгәр бу аилә чәтәл мухбириниң телефонини алмаслиққа мақул болсила, яшанған бу бир җүп әр - аялниң һәрқандақ қийинчилиқи вә тәлипини һөкүмәт өзи һәл қилидиғанлиқини вәдә қилған.

Өткән һәптә уйғур елидики мәлум аптобус калонида узун йил ишлигән бир уйғур зияритимизни қобул қилип, әйни йиллири аптобус калони башлиқлириниң тәшәббуси билән хизмәт шитатини өткүзүветиш, әмма дәм елиш маашини бериш шәрти билән иш орнидин айрилиш тохтамиға қол қойғанлиқини, лекин охшаш тохтамға қол қойған хитай ишчилири дәм елиш маашиға еришип, уйғурларниң пули әмәлийләшмигәнлики әйни йиллири бу тохтамға қол қойған өзи вә башқа бирқанчә уйғур ишчиларни нарази қилғанлиқини баян қилған иди.

Бу киши әйни чағда йәнә, өзиниң узун йиллардин буян бу хил наһәқчилиқ үстидин әрз қилип келиватқан болсиму, әмма әрзини қобул қилидиған һечқандақ җайни тапалмиғанлиқини билдүргән иди.

Бу ханим баянида, бу аилиниң бу йилларда йолуққан қисмәтлирини баян қилип, уларниң балилири вә қериндашлири сиясий җинайәт билән әйиблинип түрмидә ятқандин кейин, бу аилиниң шу район тәвәсидә нуқтилиқ назарәт обиктиға айланғанлиқини, уларниң юрт әһли билән нормал алақә қилишиға тосқунлуқ қилинип, яшанған мәзгилидә мадди вә мәниви җәһәттин нурғун азапларни чекишкә мәҗбур қилған һөкүмәт даирилириниң, бу қетим туюқсиз уларға “көңүл бөлүп”, уларниң қийнчилиқлирини һәл қилишқа “вәдә бериши”гә һәйран қалмайдиғанлиқини билдүрүп, даириләрниң уларға бундақ вәдиләрни бериши, әмәлийәттә өзлириниң йүз - абройиниң чүшүп кетишидин әнсирәватқанлиқи сәвәбидин икәнликини илгири сүрди.

Сөһбитимиз ахирида бу ханим йәнә, өзлириниң әлвәттә һөкүмәтниң қанун - түзүмлиригә бойсунидиғанлиқини вә үзлүксиз һалда җуңго қануниға әмәл қилип келиватқанлиқини, әмма уйғурларниңму җуңго пуқралири бәһримән болушқа тегишлик әң әқәлли кишилик һәқ - һоқуқ вә иззәт - нәпсиниң капаләткә игә қилиниши керәкликини тәкитлиди. У өзиниң әң адди тәлипини оттуриға қоюп, нөвәттә өзлиригә охшаш қисмәткә йолуққан нурғунлиған уйғурларниң барлиқини, уларниң һәрқайси йәрлик һөкүмәт даирилиридин“җуңгода қанун алдида һәммә адәм барабәр”, “һәр милләт аммиси охшаш қануний һәқ - һоқуққа игә болуши керәк” дегән қануний бәлгилимиләрниң һәқиқий әмәлийлишишини арзу қилидиғанлиқини билдүрди.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.