Ölüm girdabidin hörlükkiche: xitay lagéridiki paji'eler (2)

Méhrigül: insan u zulmetlik lagérdin chiqip kétishke ümidini yoqatmighan teqdirdimu, uning, u yerdiki qatmu-qat qiyin qistaqlardin xorlan'ghan jismi axirighiche berdashliq bérelmesliki mumkin.

2016-Yilining axirliridin bashlap, xitay da'irilirining Uyghur diyarida kéngeytip quruwatqan “Qayta terbiyelesh”, “Kespiy terbiyelesh” namliridiki orunlarning emeliyette milyondin artuq Uyghurni qanunsiz halda mejburiy qamighan, kéche-kündüz yuqiri téxnika üsküniliri bilen közitilidighan, qoralliq muhapizet qilinidighan, türmige oxshash sirt bilen alaqisi tamamen üzüwétilgen jaza lagérliri ikenliki dunyagha ashkarilandi. Lagérdin möjizilerche qutulup chiqqan shahitlarmu yoq emes.

“Béshigha qara xalta kiydürüp élip méngish, put-qollirini kishenlesh, sewebsiz bir élip kétilgenche qoyup bérilmeslik, türme we herbiy tüzümde bashqurush, ach qoyush, jismaniy we psixikiliq qiyin-qistaqqa élish, dawalimasliq we bashqa ehwallar bu lagérlarning téxnika terbiyelesh orni ikenlikidin dérek béremdu?” xitay hökümiti 21-esirde Uyghur élide qurghan bu lagérlar zadi qandaq jay?

Bularni siz, “ Ölüm girdabidin hörlükkiche: xitay lagéridiki paji'eler” mexsus sehipimizde, ene shu xitayning jaza lagérliridin möjizilerche qutulup chiqqan shahitlarning bayanliridin anglaysiz.

Sehipimizning bügünki 2-sanida, xitayning Uyghur élide qurghan lagéridin qutulup chiqqan tunji ayal shahit süpitide erkin asiya radiyomizning ziyaritini qobul méhrigül tursun özining ikkinchi qétim lagérgha qayta élip kétilishi we özining bu qabahetlik jayda uchrighan qiyin-qistaq hem qorqunchluq kechmishlirini bayan qilidu.

Sehipimizning 1-sanida, emdila 2 ayliq bolghan 3 gézek omaq balisini élip misirdin wetinige qaytqan méhrigül, téxi yurti cherchen'ge yétip barmay turup ata-anisi bilen körüshmek tügül émitiwatqan bowaqliridinmu waqitsiz ayriwétilip, xitay bixeterlik tarmaqliri teripidin ürümchi xéyjyasen türmisige qamalghanliqi, 3 aydin kéyin a'ilisige képillikke bérilgenliki, emma uning tuyuqsiz qoyup bérilishige bolsa 3 gézek balisi ichidiki muhemmetning doxturxanida jan üzüshi seweb bolghanliqidek paji'elik kechmishlirini anglatqan iduq.

Sewebsiz tutqun qilinip 3 ayliq türme hayatini axirlashturup, axiri ata-anisi, qérindashliri we qalghan ikki bowiqi bilen jem bolalighan méhrigülni, uni hayatining yenimu éghir sinaqliri, qorqunchluq zulmetler kütüwatqan idi.

Eyni waqitta balilirini dawalitish helekchiliki we tügimes doxtur chiqimlirini tölesh bilen bolghan bu yash ana, cherchen nahiyelik dölet bixeterlik da'iriliri teripidin 2017-yili 4-ayda qayta tutulidu. Bu mezgil xitay da'irilirining Uyghurlarni keng kölemlik lagérlargha qamashni kücheytken mezgili idi.

Bu nöwet uning béshigha qara xalta kiydürülidu, put we qollirigha qosh kishen sélinidu, chéchi chüshürülidu, yalingach qilinip doxtur tekshürüshidin ötküzülidu. Shuningdek cherchen nahiyelik dölet bixeterlik idarisining tutup turush ornida méhrigülning ismi “54-” nomurgha aylinidu.

Méhrigül u jayda özige tonushluq péshqedem oqutquchi, mehellidiki qoshnilirining özidinmu kichik qizi, hetta özini dawalighan en'gliyede oqup kelgen doxtur qatarliq özige oxshashla bigunah 68 neper Uyghur ayal bilen 210-nomurluq kaméragha qamilidu.

Méhrigül 54 -nomurluq mehbusqa aylan'ghandin kéyin soraq jeryanida éghir jismaniy we rohiy xorlashlargha uchrighan. Qiyin-qistaq we qorqunchluq bu zulumlar uni tutqaqliq késilige giriptar qilghan. U söhbitimizning kéyinki qismida xitayning lagérlardiki dangliq “Yolwas orunduqi” gha olturghuzush qatarliq jismaniy we psixikiliq xorlash usullirining tepsilatlirini ashkarilaydu. Sehipimizning kéyinki qismida körüsheyli.