Ақсуда бир аилидин 4 киши кесилгән, 13 нәпири тәрбийәләштә

2016-Йили сентәбирдә уйғур дияридин түркийәгә келип туруп қалған әркин исимлик бир уйғур йеқинда радийомизға телефон қилип, өзиниң юрти ақсудики уруқ-туғқанлири билән бир қанчә айдин буян алақилишәлмәйватқанлиқини, әмма бир ай илгири, үндидар арқилиқ вә уйғур дияридин кәлгән тонуш-билишлири арқилиқ 2017-йили бир йил ичидила өзиниң җәмәтидин 17 нәпәр йеқин уруқ-туғқининиң сәвәбсиз тутқун қилинғанлиқиға даир учур мәлуматларни йиғқанлиқини билдүрди. Гәрчә у вәтинидин чиқишта таможнида бирәр аваричиликкә учрап қелиштин әнсирәп уруқ-туғқанлириниң һечқайсисиниң кимлик сүрәтлирини сақливалмиған болсиму, әмма уларниң исим фамилиси, тутулған вақти қатарлиқ учурлар билән бизни тәмин етишни халайдиғанлиқини билдүрди.

Әркинниң ейтишичә униң уруқ-туғқанлириниң арисидин 2017-йили ичидә кесилгән киши төткә вә “тәрбийәләш” тә тутуп турулуватқанларниң сани 13 кә йәткән.

Әркин әпәнди: “биз сәккиз қериндаш идуқ, мән чәтәлдә, юрттики әң чоң акамдин башқа туғқанларниң һәммиси дегүдәк түрмидә икән” дәп сөзини башлиди. Униң бәргән мәлуматиға қариғанда униң җазаға учриған биваситә туғқанлири төвәндикичә:

Абдурешит турди, (униң иккинчи акиси) ақсу шәһиридин, қизил көврүк коча иш башқармиси тәвәликидә, 52 яш әтрапида болуп, кәспи юң-терә содигири. Униң тутулған вақти 2017йили 5-ай, у 16йил кесилгән. Униң аяли һөрнисахан осман, оғуллири ершат абдурешит билән ерпан абдурешит йепиқ тәрбийәләштә.

Әхмәт турди(үчинчи акиси )ақсу шәһиридин, қизил көврүк коча иш башқармиси тәвәликидә, 47 яш әтрапида, кәспи юң-терә содигири, тутулған вақти 2017-йили, 7-ай, 7 йил кесилгән. Буниң бир күйоғли йепиқ тәрбийәләштә.

Амангүл айдәк(әркинниң җийән сиңлиси) ақсу шәһири қумбаш йезиси бағвән мәһәллисидин, ләңпуң вә раңпиза сетип җаһандарчилиқ қилиду, 37 яш әтрапида. 2017-Йили, 6-айда тутулған, 21йил кесилгән.
Буниң йолдиши абдуқадир билән иниси абдуезиз ясин йепиқ тәрбийәләштә.

Мухтәрҗан(җийән күйоғул)ақсу шәһири қумбаш йеза юқириқи юрчи кәнт 5-гуруппидин, кәспи ремонтчи 2017-йили, 4-айда тутулуп 7йил кесилгән.

Айтөрәм турди(иккинчи ачиси) 2017-йили, 11-айда, униң оғли йүсүпҗан тоқсун 2017-йили, 4-айда йепиқ тәрбийәләшкә әкирип кетилгән.

Дилмурат әмәр(җийән иниси) 2017-йили, 11-айда йепиқ тәрбийәләшкә әкирип кетилгән.

Нурниса турди(төтинчи ачиси), қизи шәһидә имин, оғли әлтекин имин, йолдиши әмәрҗан қатарлиқ бир аилә әзалириниң һәммиси 2017-йили, 5-ай әтрапида йепиқ тәрбийәләшкә әкирип кетилгән.

Әркин әпәндиниң ейтишичә, тутқунға учрап қамақ җазасиға һөкүм қилинған вә “тәрбийәләш мәркәзлири” гә елип кетилгән аилә әзалириниң бәзилири, сақал қойғанлиқи, бәзилири өйидин диний китаб-материял чиққанлиқи, бәзилириниң телефонлиридин динға мунасивәтлик нәрсиләр тепилғанлиқи сәвәблик җазаланған.

Әркин һәммидин еғир кесилгән җийән сиңлиси амангүлгә ечиниватқан болуп, амангүл, 2015-йили телефонида динға мунасивәтлик бир нәрсини сақлиғанлиқи сәвәби билән тутулған болсиму, лекин җинайити әйибләшкә тошмиған болғачқа қоюп берилгән, әмма бу йил қайта тутулуп 21 кесиветилгән икән. Әркин йәнә өзиниң җәмәтидики чоңларниң һәммиси тутқунға учриғандин кейин, йеши кичик нәвриләрниң тәқдиридин бәкму әндишә қиливатқанлиқини тәкитлиди.

Биз әркин бәргән мәлуматларға асасән, ақсу шәһәр қумбаш йезилиқ сақчихана вә башқа мунасивәтлик даириләрдин амангүл вә башқиларниң һазирқи әһвалини игиләшкә тириштуқ. Әмма даириләр соаллиримизға җаваб беришни рәт қилди.

Әркин әпәнди хитай һөкүмитиниң уйғурларни мундақ кәң көләмлик тутқун қилғандин сирт йәнә чәтәлләрдики уйғурларниму уларниң аилисини гөрүгә елиш арқилиқ охшашла җазалаватқанлиқини билдүрди. У һазир өз аилисидикиләрниң бу хил қийин әһвали вә һаят бихәтәрликидин қаттиқ әндишә қиливатқанлиқи үчүн, өзиниңму хатирҗәмлики бузулуп вә азаблинип, бәхтсизлик кәйпиятиға чөмгәнликини әскәртти шуниңдәк өзиниң бу уруқ-туғқанлири үчүн адаләт тәләп қилишқа тиришиватқанлиқини билдүрди.