D u q re'isi biryussélda yawropa ittipaqining kishilik hoquq yighin'gha qatnashmaqta

D u q re'isi “19-Nöwetlik yawropa ittipaqi we xelq'ara teshkilatlarning kishilik hoquq munbiri” namliq yighin'gha qatnashmaqta.

D u q re'isi dolqun eysa ependi bélgiye paytexti biryussélda chaqirilghan “19-Nöwetlik yawropa ittipaqi we xelq'ara teshkilatlarning kishilik hoquq munbiri” namliq yighin'gha qatnashmaqta.

D u q re'isi dolqun eysa ependining bélgiye paytexti biryusséldin bergen melumatigha asaslan'ghanda, “19-Nöwetlik yawropa ittipaqi we xelq'ara teshkilatlarning kishilik hoquq munbiri” namliq yighin 5-dékabir bashlan'ghan. Ikki kün dawamlishidighan bu yighin'gha 100 ge yéqin dölettin 300 din artuq kishilik hoquq pa'aliyetchiliri, xelq'ara teshkilatlarning wekilliri, mutexessisler, yawropa ittipaqi tashqi ishlar ministirliqining rehberliri qatnashqan.

Biz bashqa yighin ishtirakchilirini ziyaret qilish arqiliq, ularning yighin heqqide köz qarashlirini élishqa urunup körgen bolsaqmu, mümkin bolmidi. Mezkur yighin heqqide d u q programma yétekchisi pitér irwén ependi öz qarashlirini ipade qildi. U mundaq dédi: “Dolqun eysa ependining bu qétimqi yighinda teqdim qilghan Uyghurlarning kishilik heq - hoquqlirining depsende qilinishigha a'it doklati yighin ehlining küchlük diqqitini tartti. Bolupmu xitayning <bir belwagh, bir yol> siyasitining mahiyiti heqqide éyitqanliri we sherqiy türkistandiki <siyasiy terbiyilesh merkezliri> toghrisidiki bayanliri köpligen kishilerni heyran qaldurdi. Bügünki dunyada, özini chong dölet atap meyde kériwatqan bir döletning, Uyghurlardek qolida tömürning sunuqi yoq bir millettin qorqup, ularni türküm - türkümlep ménge yuyush lagirlirigha qamiwalghanliqi kishilerning kallisidin ötmigenidi.”

Dolqun eysa ependining bildürüshiche, bu qétimqi yighinning meqsiti dunyadiki kishilik hoquq saheside saqliniwatqan mesililerni muzakire qilish we uni hel qilishning chariliri üstide izdinishtin ibaret bolup, d u q wekilining bu türdiki yighin'gha tunji qétim teklip qilinishi bolup hésablinidiken.

Bu yighinni yawropa ittipaqi aliy komissarliqi bilen yawropa ittipaqi tashqi ishlar ministirliqi orunlashturghan. Yighinning muzakire qilin'ghan asasiy témisi “Xeter astida turuwatqan kishilik hoquq؛ riqabet we xirisqa duch kéliwatqan dunyada yéngi yol izdesh” tin ibaret bolghan. 300 Din artuq yighin ehli “Asiya guruppisi”, “Afriqa guruppisi”, “Yawropa guruppisi”, “Ottura sherq we shimaliy afriqa guruppisi”, “Yiraq sherq guruppisi” qatarliq 5 guruppigha bölünüp muzakire élip barghan.

D u q re'isi dolqun eysa ependi, yighinning bügünki “Dölet we jem'iyetlerning diniy étiqad hem pikir perqlirige qarita bésimliri” namliq qismida doklat teqdim qilip, xitayning diniy bésim siyasiti üstidin shikayet qilghan.

U sözide, nöwette xitay hökümitining Uyghur diyarida yolgha qoyuwatqan “Siyasiy terbiyilesh merkizi” ge Uyghurlarni yighiwélip jismaniy we rohiy jehetlerdin azablash qilmishlirinimu bayan qilip ötken.

Dolqun eysa ependi öz doklatida xitayning “Bir belwagh, bir yol” siyasitining yalghuz Uyghurlarghila emes, qoshna ellerdiki az sanliq milletlergimu ziyanlar keltürüwatqanliqini tekitligen.

Yighin jeryanida, dolqun eysa ependi yawropa ittipaqining muhim siyasiy erbabliri bilen söhbet ötküzüpla qalmay, tayland, wiyétnam qatarliq sherqiy jenubiy asiya elliri wekilliri bilenmu ayrim-ayrim uchriship, Uyghur musapirliri mesilisini chüshendürgen.