Xitay firansiye muxbirining wizisini yéngilap bermidi, ursula gotiyir xitayni chet'el muxbirlirigha tehdit sélish bilen eyiblidi

Muxbirimiz jüme
2015.12.27
Ursula-Gauthier-ursula-gotiyir.jpg Muxbirliq saheside xelq'araliq mukapatlargha érishken firansiyelik muxbir ursula gotiyir xanim 2015-yilining axiri Uyghurlar toghrisida yazghan maqalisi tüpeylidin xitaydin heydelgen. 2003-Yili 6-féwral, parizh.
AFP

Xitay da'iriliri shenbe küni bayat élan qilip, Uyghurlargha alaqidar térrorluq mesilisige so'al qoyghan maqalisi seweblik xitayning naraziliqini qozghighan firansiye muxbiri ursula gotiyirning wizisini yéngilap bermeydighanliqini resmiy jakarlidi, ursula gotiyirxitayni chet'el muxbirlirigha tehdit sélish bilen eyiblidi.

Ursula gotiyir firansiyede chiqidighan “Lobis” zhurnilining xitayda turushluq uzun yilliq muxbiri idi. U, mezkur zhurnalning 18 - noyabirdiki sanida élan qilghan maqaliside bay kömür kan hujumining xitay dégendek xelq'ara jihadiy heriket emes, belki “Yerliklerning xitay hökümitige bolghan naraziliqidin kélip chiqqan toqunush” ikenlikini ilgiri sürgen.

Ursulaning mezkur maqalisi xitayni qattiq narazi qilghan. Xitay tashqi ishlar ministirliqi bayanatchisi xwa chünying 2 - dékabir küni ursula gotiyirning ismini atap turup uni tenqidligen.

Ursila gotiyr jüme küni firansiye agéntliqigha qilghan sözide: “Ular mendin men yazmighan nersiler üchün jama'et aldida kechürüm sorishimni telep qildi” dégen we xitayning uning wizisini yéngilap bermeydighanliqini perez qilghan.

Firansiye tashqi ishlar ministirliqimu jüme kündiki bayanatida ursula gotiyirning wizisining yéngilanmighanliqidin qattiq epsuslinidighanliqini bildürgen.

Shinxu'a agéntliqining 26 - dékabir xewer qilishiche, xitay tashqi ishlar ministirliki bayanatchisi lu kang shenbe küni mezkur axbaratqa bergen bayanatida: “Xitay erkinlikning térrorizm üchün sözlishige qarap turalmaydu” dégen. U yene, ursula gotiyirning 18 - noyabirdiki maqalisi arqiliq “Xitay xelqining könglige azar bergen” likini bildürgen.

Birleshme agéntliqida neqil qilishiche, ursula gotiyr xitayning eyibleshlirini “Bimene” dégen.

U, térrorizmni kücheytishning exlaqiy we qanuniy jehettin xata ikenlikini éytqan we: “Eger shundaq bolsa men qanuniy jehettin jazagha tartilishim kérek idi. Bu bir ritorik xitab. Bularning hemmisi kelgüside chet'el muxbirlirini béyjingdin yiraqlashturush qestidin bashqa nerse emes” dégen.

26 - Dékabir en'giliyede chiqidighan “Hamiy” gézitining ziyaritini qobul qilghan gotiyr xanim béyjingning uni chiqiriwétishini xitayning Uyghur rayoni siyasitige qaritilghan tenqidlerni jimiqturush we bashqa chet'el muxbirlirigha tehdit sélish, dep qaraydighanliqini bildürgen.

U mundaq dégen: “Béyjing da'iriliri chet'el muxbirlirigha, ‛diqqet qilinglar‚, ‛hezer eylenglar‚, ‛eger hökümetning meydanini yaqilimaydighan bolsanglar, silermu ursula gotiyirdek aqiwetke yoliqisiler‚ dewatidu. Xitay bu yerde del shu signalni bermekchi” dégen.

Peyshenbe küni ziyaritimizni qobul qilghan bash shtabi nyu - york shehiridiki axbarat hoquqi teshkilati - muxbirlarni qoghdash komitéti diréktori bob déytiz ependi, xitay hökümitining Uyghur éli we tibette qattiq qol siyaset yürgüzüwatqanliqi, ularning bu mesililerning xelq'ara jama'etning diqqitige sunulushini xalimaydighanliqini bildürgen.

U mundaq dégen: “Bu xitay üchün intayin sezgür mesililer, shunga shi jinping hökümiti Uyghur we tibet mesiliside dunya jama'etchilikining köz qarishini özgertidighan xewerlerning bérilishige yol qoymaydu.”

Gotiyr xanim 2012 - yilidin buyan xitaydin chiqiriwétilgen tunji chet'el muxbiri. 2012 - Yili xitay da'iriliri “Eljezire” qanilining xitayda turushluq muxbiri mélissa channi xitaydin qoghlap chiqarghan idi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.