Erkinlik sariyi yéngi xitay rehberlirining intérnétni téximu ilgirilep qamal qiliwatqanliqini bildürdi

Hörmetlik radi'o anglighuchilar, erkinlik sariyi peyshenbe küni mexsus xitayning intérnét - uchur erkinliki heqqide bir doklat élan qildi. Uningda xitayda yéngi rehberlik benzisi ishqa kirishken bir yildin buyan xitayning intérnét erkinlik ehwalida yüz bergen özgirishler tepsiliy analiz qilinip baha bérilgen bolup, erkinlik sariyining qarishiche, xitayda yéngi rehber almashqandin buyan intérnétni kontrol qilish sür'iti we mezmun da'irisi kéngeygen.

Doklatta yene, Uyghur élide yéqinda yüz bergen weqelerdin kéyin xitay da'irilirining 20 din artuq kishini intérnét sewebidin qolgha alghanliqinimu tilgha alghan. Töwende bu doklatning tepsiliy mezmunini muxbirimiz iradedin anglighaysiler.

Hörmetlik radi'o anglighuchilar, xitayda yéngi rehber shi jinping wezipige olturghandin kéyin xitay ichi we xelq'arada birdek shi jinping xitayda belgilik siyasi'iy islahatlarni élip bérip, xitayda yéngi bir dewrge bashlamchiliq qilishi mumkin deydighan bir ümid peyda bolghan idi. Emma bu heqte élan qiliniwatqan doklatlardin qarighanda, shi jinping hökümiti wezipige olturghandin kéyin xitay puqralirining intérnét - uchur erkinliki, pikir erkinlikining oxshashla depsende qiliniwatqanliqi we hetta téximu kücheytilgenliki melum bolmaqta.

Bügün erkinlik sariyi “Boghuluwatqan qarshi pikir - xitayning yéngi lidirliri intérnétke qaratqan kontrolni téximu kücheytti” mawzuluq bir doklat élan qilip, xitay hökümitining intrnéttiki mezmunlarni kontrol qilish sür'iti we da'irisini téximu ashurghanliqini bildürdi. Doklat 47 bettin terkip tapqan bolup, uningda xitay hökümitining intérnétta éqip yürgen mezmunlarni, tor betlerni, belgilik muhim shexslerning tor hésablirini qandaq usullar arqiliq kontrol qiliwatqanliqi, qandaq mezmunlarni asasiy nishan qilidighanliqi we xitay hökümi'itining bu arqiliq qaysi xil hoquqlarni depsende qiliwatqanliqi qatarliq intayin inchike melumatlarni bergen.

Doklatta körsitilishiche, xitayda hazir 500 milyondin artuq intérnét qollan'ghuchisi bar bolsimu, emma yéza - qishlaqta yashaydighan alahezel 800 milyon kishi yenila téléwizorgha qarashliq bolup, merkizi téléwiziye istansisining xewerler programmisi bolsa ularning birdin - bir uchur menbesi iken. Emma bu yil xitayda qol téléfon arqiliq intérnétke chiqish nisbiti eng yuqiri sewiyige yetken. Intérnét xitay puqralirini hökümet siyasetlirige riqabet peyda qilidighan bir qoralgha aylan'ghan. Mesilen, intérnétte puqralar xitayda saqlinip yatqan chiriklik, muhit bulghinishi we bir qisim siyasiy mesililer heqqide munazire qilalaydighan bolghan. Emma buning mas qedemde xitay hökümitining intérnéttiki mezmunlarni süzüsh, öchürüsh qedimimu tézliship mangghan. Xitay hökümiti chikit qoyulghan kishilerni a'ilisidin, adwokatlardin we zhurnalistlardin uzaq tutush üchün nurghun meblegh ajratqan. 2012 - Yili xitay “Ijtima'iy muqimliqni qoghdash” qa yeni uchurni kontrol qilishqa nurghun meblegh ajratqan. Xitay kompartiyisining intérnét üstidiki kontroli xitay chégrisidin halqip chiqip ketken bolup, 2012 - yili dunyadiki eng köp intérnét xakkirliq hujumlirining xitay zéminidin chiqqanliqi melum bolghan. Intérnét bixeterlik mutexessisliri bir xakkirliq guruppisining shangxeyge jaylashqan bir armiye bazisidin chiqiwatqanliqini éniqlap chiqqan. Doklatta éytilishiche, gerche xitayning chet döletlerge qaratqan intérnét xakkirliq heriketliri bu doklatta mexsus toxtalghan mesililer ichide bolmisimu, emma u xitaydiki intérnét kontrol qilish weziyitini téximu éniq chüshinishke paydiliq, dep eskertilgen.

Doklatta körsitilishiche, xitay hökümiti 2011 - yili döletlik intérnét uchur ishxanisi qurup chiqqan bolup, ularning asasliq wezipisi intérnéttiki mezmunlarni kontrol qilish, uninggha yönilish bérish, tüzümge emel qilmighanlarni jazalashtin ibaret. Xitayda kommunist partiyining siyaset - emellirining qanunsizliqi ipade qilin'ghan mezmunlar, yuqiri derijilik rehberler meyli u hazirqi rehber bolsun yaki burunqisi bolsun, herqandaq yuqiri derijilik emeldarning ish - emili tenqid qilin'ghan mezmunlar herwaqit qattiq cheklinidu. Buningdin srt xitayda yene, mawzidung, 1989 - yilidiki tyen'enmén oqughuchilar herikitining basturulushi, koriye urushi, xitayning kishilik hoquq xatirisi yaki ularning étnik az sanliq milletlerge tutqan siyasiti heqqide musteqil organlar teripidin élan qilin'ghan doklatlar we shundaqla falun'gung teshkilati heqqidiki mezmunlar hemmisi birdek cheklinidu. Erkinlik sariyining qarishiche, xitay hökümitining hazirghiche intérnétte chekligen mezmunlirining sheklidin qarighanda, xitay hökümiti intérnétta barliq tenqidiy pikirlerni cheklesh emes, belki kolliktip heriketlerni keltürüp chiqirish éhtimali bolghan we yaki shu yönilishke qarap tereqqiy qiliwatqan mezmunlarni hem shundaqla xelqqe tesir körsiteleydighan nopuzluq shexsilerge a'it mezmunlarni qattiq kontrol qilidiken.

Doklatta éytilishiche yene, xitay hökümiti Uyghur we tibet rayonidiki intérnétni we intérnét qollan'ghuchilirini téximu qattiq we téximu sezgürlük bilen kontrol qilidighan bolup, peqet 2013 - yili 5 - ayghiche bolghan ariliqtila xitay hökümiti 20 Uyghurni “Intérnét we bashqa iliktronluq üskünilerni ishlitish arqiliq térrorluqni terghip qilghan” digen jinayetler bilen qolgha alghan. Ularning éytishiche, bu kishiler hemmisi Uyghur élida yéqinda yüz bergen weqelerdin kéyin qolgha élin'ghan we héchqandaq ochuq - ashkara sot tertipi bolmay turupla, térrorluq, bölgünchilik yaki diniy esebiylik bilen eyiblinip jazagha tartilghan. Xitay hökümiti 2009 - yili ürümchi weqesidin kéyin 10 ay boyiche pütkül Uyghur éli miqyasi boyiche intérnétni taqiwetken bolsa, uningdin kéyin yüz bergen bashqa weqelerdimu kichik da'iride, bir qanche hepte yaki bir qanche kün boyiche intérnétni taqash ehwalliri oxshashla körülgen.

Erkinlik sariyi doklatida, xitay kompartiyisining xitay ichidiki intérnét, uchur - téxnika shérketlirini ularning ish ruxsitini bikar qilishqa oxshash türlük jaza usulliri arqiliq özi üchün xizmet qilishqa qistap kelgenlikini we bu jehette körünerlik netijige ériship kéliwatqanliqini, xitay puqralirining intérnét erkinliki, uchurgha érishish erkinliki we pikir erkinlikining keng da'iride qattiq depsende qiliniwatqanliqini, yéngi hökümet, yéngi rehberlerning bu jehettiki kona en'enini oxshash dawam qildurghanliqini hetta uninggha téximu ashurup warisliq qilghanliqini otturigha qoyghan.