Xitay da'iriliri Uyghurlarning méyit uzitish ishlirighimu qol tiqishqa bashlighan

Melum bolushiche, xitay da'iriliri yéqindin buyan Uyghurlarning esirlerdin béri dawamlashturup kéliwatqan we jama'etning qatnishishi bilen ötküzülidighan méyit uzitish we depne murasimi ishlirighimu qol tiqishqa, hetta uni changgiligha élishqa ötken.

Yéqinda ijtima'iy taratqularda tarqalghan bir resimlik uchurda körsitilishiche, xoten nahiyisining arish yéza awap kentide “Depne ishliri mulazimet merkizi” dégen namdiki bir orun tesis qilin'ghan. Bu heqtiki éniqlashlirimiz dawamida “Depne ishliri mulazimet orni” ning xotendin bashqa yene qeshqer tewesidimu qurulghanliqi yaki qurulushqa bashlighanliqi aydinglashti.
Melumki, Uyghurlarda méyit uzitish ishliri yurt aqsaqalliri we diniy zatlarning yétekchilikide wapat bolghuchining a'ile tawabi'ati we yurt-jama'itining mumkin qeder toluq qétilishi bilen élip bérilidu. Xitay da'irilirining kentlerge qeder “Depne ishliri mulazimet merkizi” tesis qilishi muhajirettiki bezi Uyghur közetküchilirining endishisini qozghidi. Norwégiyede yashawatqan siyasiy közetküchi zumret xanim, xitay da'irilirining muqimliqqa bolghan qattiq endishisi tüpeyli Uyghurlarning axiretlik ishlirigha qeder qol tiqiwatqanliqini ilgiri sürdi.
Qaraqash nahiyisidiki bir amanliq mudiri öz tewelikidiki 3  kent üchün mulazimet qilidighan bir “Depne ishliri mulazimet merkizi” tesis qilin'ghanliqni ashkarilidi. Emma u bu mulazimet ornining qandaq bir éhtiyaj bilen we qandaq bir meqsette qurulghanliqi heqqide éniq jawab bérelmidi.

Türkiyede panahlinip turuwatqan tijaretchi abduraxman hesen ependi, xitayning méyit uzitish ishlirigha qol tiqishining sewebliri üstide toxtaldi. U, xitayning pilanliq halda Uyghur hayatining pütün sahelirini kontrol qilishqa ötkenlikini buning asasliq seweblirini biri dep körsetti. Shuning bilen bir waqitta u yene nöwettiki “Yépiq terbiye lagérliri” yaratqan siyasiy we ijtima'iy muhitningmu “Depne mulazimet orni” ning qurulushigha türtke bolghanliqini eskertti. Uning bayan qilishiche, “Yépiq lagér” lar seweblik mehellilerde yéterlik sanda jama'etning bolmasliqi, diniy zatlarning bir qismining türmide, köp qismining “Terbiyilesh merkezliri” de bolushi shundaqla örme we lagér sirtidiki kishilerning diniy pa'aliyet sorunlirigha kélishtin qorqushi qatarliq amillarningmu méyitni uzitishtin ibaret Uyghur hayatidiki eng muhim bir ishning hökümetning qoligha tashlinip qélishigha seweb bolghan iken.