Osakada tibet, Uyghur, mongghullar xitaygha qarshi namayish élip bardi
2016.03.14

12-Mart yaponiyening osaka shehiride yapon, Uyghur, tibet, mongghullar birlikte xitaygha qarshi namayish élip bardi.
Yaponiye Uyghur jem'iyitidin igilishimizche, osaka shehiride yaponiyediki tibet, Uyghur, mongghullarni qollash uyushmisining teshkillishi bilen xitay da'irilirige qarshi naraziliq namayishi ötküzülgen. Namayishqa osaka shehirining bir qisim parlamént ezalirimu ishtirak qilghan. Namayish shu küni chüshtin kéyin sa'et birdin üchke qeder ikki sa'et etrapida élip bérilghan.
Namayish osaka sheher merkizidin bashlan'ghan bolup namayishchilar tibet, Uyghur, mongghullarning bayraqlirini égiz kötürgen halda “Tibet, Uyghur, mongghullargha erkinlik! xitayning yaponiyege bolghan tehditliri toxtitilsun!” dégendek jarangliq sho'arlarni towlap sherher ichidiki awat kochilarni boylap mangghan.
Namayishtin kéyin ziyaritimizni qobul qilghan yaponiye Uyghur jem'iyitining re'isi ilham mahmut namayish heqqide toxtaldi.
Namayish bashlinishtin ilgiri yighilish meydanida sözge teklip qilin'ghan ilham mahmut sözide nöwettiki Uyghur élining weziyiti heqqide toxtalghan.
Yaponiyede pa'aliyet élip bériwatqan jenubiy mongghuliye kishilik hoquq teshkilatining wekili daychin namayishta söz qilip, ichki mongghul aptonom rayonidiki muhit bulghinish mesilisi üstide toxtalghan. Ziyaritimizni qobul qilghan daychin:“Tibet qozghilingining 57 yilliqi xatiriliniwatqan bir peytte, xitaygha qarashi tibet, Uyghur, mongghullar birlikte namayish élip barduq. Meqsitimiz dawayimizni dunyagha anglitish” dédi.
Namayishchilar wekili éléktronluq kanay bilen tibet, Uyghur, mongghullarning xitay kompartiyesi teripidin qattiq basturuluwatqanliqi mezmun qilin'ghan teshwiqat waraqchilirini namayish jeryanida oqup mangghan bolup, uningda :“Tibet 1959-yili xitay kompartiyesi teripidin ishghal qilin'ghandin kéyin xitay merkizi hökümiti tibette keng kölemlik basturush élip bardi. Tibetlerning butxaniliri, reste-restilerdiki ilahiy butliri chéqildi. 2008-Yili mart éyida lasada élip bérilghan namayish qattiq basturuldi. Tibette hélihem basturush élip bérilmaqta ” déyilgen.
Teshwiqat waraqchiliridiki Uyghurlargha a'it mezmunlarda bolsa:“Uyghurlarning ana wetini sherqiy türkistan xitay kompartiyesi teripidin bésiwélinip, Uyghur xelqi türküm-türkümlep xitay xelq azadliq armiyisining qoralliq basturushigha uchridi. Xitay özining herbiy küchini küchlendürüsh üchün bu rayonda üzlüksiz atom sinaqlirini élip bérip Uyghur xelqining türlük yaman késellerge giriptar bolushigha sewebchi boldi. Xitay kompartiyesining pilanliq tughut siyasitini ijra qilish jeryanida mejburiy bala chüshürüsh opératsiyeliride köpligen Uyghur aniliri,sanaqsiz hamililer öltürüldi. 1997-Yilidiki 5-féwral ili weqeside xitay qoralliq qismiliri qehritan soghaqta gunahsiz namayishchi yashlarning üstige soghuq su chéchip,yalingach tonglutup öltürüshtek insan qilipidin chiqqan wehshiy wasitilerni qollinip, namayishchilarni qirghin qildi...” dep bayan qilghan.
Mongghullargha a'it teshwiqat waraqchisida: “Mongghularning diniy étiqadi depsende qilinip butxanilar buzuwétildi. Bipayan ketken yaylaqlargha xitay köchmenliri zawut-kanlarni bina qildi. Mongghullarning diniy, tili yoqitilip hazirqiy waqtining özide yoqilish girdabigha kélip qaldi” dep körsitilgen.
Ilham mahmutning bildürüshiche, osakada élip bérilghan xitaygha qarshi bu namayish osakagha sayahetke kelgen xitay sayahetchiliriningmu küchlük diqqitini tartqan bolup, ular namayishchilarni sin'alghu we süretlerge élishqan.
Xitaydiki milletler mesilisi tetqiqatchisi yüki sato osakada élip bérilghan bu qétimqi namayish heqqide toxtilip:“Osakadek chong sayahet sheherliride bu xildiki namayishlarni élip bérishning ehmiyiti zor. Sewebiy bu yerge dunyaning her qaysi jayliridin kelgen sayahetchiler toplan'ghan. Shunga tibet, Uyghur, mongghul mesilisini teshwiq qilishta belgilik ünümge érishkili bolidu dep qaraymen” dédi.
Yuqiriqi awaz ulinishidin tepsilatini anglang.