Sana'etleshken 8 dölet aliy derijilikliri neziridiki kanada

Amérika prézidéntliqigha saylanghan barak obamaning hakimiyetni tapshurup alghandin buyanqi tunji chetel ziyariti kanada bolup, sürette, obama, kanada bash ministiri stéfén xarpér bilen birge.

Küchlük iqtisadiy asasi bilen 2008 - yilidin étibaren dunya miqyasida körülgen iqtisadi krizistin aman - ésen chiqiwatqan kanadaning yéqinqi yillardin buyan öz dölitining pul mu'amile, erkin bazar, saghlamliq, sughurta we parawanliq qatarliq bir qatar mesililirini yaxshi hel qilghandin bashqa, dunyaning bashqa mesililirinimu bashlamchiliq bilen hel qilishqa hazirliniwatqanliqi melum.

Mesilen: dunya kilimati issip kétishining aldini élish, dunya muhitini qoghdash, afghanistan mesilisi, kishilik hoquq, dunya boyiche hamilidar ayal we balilargha yardem puli tarqitish pilanini yolgha qoyush, hayti we afriqidiki bezi namrat döletlerge insanperwerlik yardimi bérish qatarliq mesililerde kanadaning bashlamchi boluwatqanliqi alahide diqqetni tartidu.

2 - Dunya urushidin kéyin, ishlepchiqirish we mulazimet sahesidiki töwen iqtisadi asastin, birdinla iqtisadi emeliy küchi zor döletler qatarigha kirishke muweppeq bolghan kanada, mol tebi'iy gaz menbesige we bashqa tebi'iy bayliqlargha ige bolush bilenmu énérgiye ishlepchiqirishi jehette öz - özini qamdash iqtidarigha ige.

Kanadaning 1989 - yili we 1994 - yilliri amérika bilen imzalighan "erkin soda kélishimnamisi", kanada - amérika soda ishlirining janlinishigha yol achqan. Amérika nöwette kanadaning eng muhim istratégiyilik soda shérikining biri. 2008 - Yili dunya miqyasida bash kötürgen iqtisadi krizista kanada krizisning tesirige dunya boyiche eng az uchurghan dölet dep qariliwatqan bolup, nöwette sana'etleshken 8 dölet ichidiki iqtisadi emili küchi eng zor dölet hésablinidiken.

Kanadaning eng muhim soda türlirining ichide néfit, tebi'iy gaz, ormanchiliq, aptomobil we sayahetchilik asasliq salmaqni igileydighan bolup, iqtisadi krizis sewebidin amérikida aptomobilgha bolghan ichki telepning töwenlishi bilen, kanada terep aptomobil shirketlirining ishlepchiqirishi tesirge uchrighan.

Xitay we hindistandiki krizis sewebidin peyda bolghan ishlepchiqirishning astilishi we qurulush insha'ati sahesidiki turghunluq elwette kanadaning yer asti bayliqliri we ormanchiliq mehsulatliri éksportida öz tesirini körsetken. Toronto paychik baziridiki töwenlesh shuningdek kanada sayahetchilikining ajizlishishi qatarliqlar kanada iqtisadida bezi égiz - pesliklerni peyda qilghan bolsimu, iqtisadi asasining küchlüklüki sewebidin kanada bu qétimqi iqtisadi krizistin aman ésen chiqqan.

Iqtisadi krizis yéngi bashlan'ghan chaghlarda, melum bir dunya iqtisadi ehwalini tekshürüsh orgini élip barghan tekshürüsh doklatigha asaslan'ghanda, kanadaning banka sistémisi dunya boyiche 1 - orunda turidiken. Bu xil üstünlük kanada bazarlirida krizis körülüshning aldini alghan. Amérika prézidénti barak obamamu kanadaning yer - mülük bazarliri sistémisining intayin yaxshi bashqurulghanliqini mu'eyyenleshtürgen.

 Kanada se'udi erebistandin qalsa dunyadiki eng muhim néfit ishlepchiqirish döliti. Shundaqla amérikining eng muhim néfit bilen teminligüchisi bolup, amérikining xam néfitke bolghan éhtiyajining üstünlüki sewebidin, néfit bahasidiki örlesh amérikigha selbiy tesir körsetse, kanadagha ijabiy tesir körsitip kelmekte.

Kanada öz nöwitide yene dunyadiki 152 dölettin yiligha 17 ming 500 siyasiy panahliq tiligüchi qobul qilidighan dölet bolup, bular üchün kanadaning yiligha 150 milyon dollar xejleydighanliqi melum.

Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.