Америкиниң хәлқарадики образи хитайға қариғанда көп яхши болуп баһаланди

Америкидики пев хәлқара статистика тәтқиқат оргини дуня җамаәтчиликиниң америка вә хитайға болған көз қариши һәққидики бир статистикини елан қилди. Мәзкур статистика 39 дөләттики кишиләр үстидин елип берилған рай синаш нәтиҗисидә хуласиләп чиқилған.

Бу статистика нәтиҗисидин қариғанда, кишиләрниң көпинчиси хитайниң бир күни америкидин ишип кетидиғанлиқиға ишинидикән. Әмма шундақ болушиға қаримай хитайдин бәк америкини яхши көридикән. Нурғун кишиләр йәнә хәлқара мәсилиләрдә хитайни шәхсийәтчи, өз мәнпәәтинила чиқиш қилидиған, дәп қарайдикән.

Төвәндә мухбиримиз ирадә силәргә бу доклатниң тәпсилий мәзмунидин мәлумат бериду.

Һөрмәтлик радио аңлиғучилар, америкидики мустәқил тәтқиқат оргини пев хәлқаралиқ позитсийә лайиһәси тәтқиқат оргини 39 дөләттики 37 миң 653 нәпәр адәмниң райини синаш арқилиқ америка билән хитайдин ибарәт икки дөләтниң хәлқарадики образини селиштуруп чиққан. Ситатистика нәтиҗисидин америкиниң хәлқарадики образиниң омумий җәһәттин алғанда хитайға қариғанда көп яхшилиқи, болупму президент обама 2009 - йили тәхткә чиққандин кейин хәлқарада бир мәһәл кәйникә чекинип кәткән америка образида яхшилиниш болғанлиқи мәлум болған.

Пев тәтқиқат оргининиң бу һәқтики доклатидин қариғанда, бу дөләттики хәлқләрниң көпи америкини өзлиригә шерик дөләт, америка башқа дөләтләрниңму мәнпәәтини ойлайду, дәп қарайдикән. Әмма хитайни болса хәлқаралиқ мәсилиләрдә актип әмәс, өзиниңла мәнпәәтини чиқиш қилип туруп һәрикәт қилиду, шәхсийәтчи дәп ойлайдикән. Лекин һәр иккила дөләтни өз дөлитиниң дүшмини вә адил әмәс дәп қариғучиларму йоқ әмәс. Америка вә хитайниң образи дөләт вә районға қарап пәрқлинидиған болуп, мәсилән яврупа иттипақиға әза дөләтләрдә хитайға қариғанда америкиниң образи яхшикән. Буш мәзгилидә яврупада америкиға қарши туруш күчийип кәткән болса, әмма 2009 - йили барак обама тәхткә чиққандин кейин яврупалиқларниң америкиға болған көз қариши яхшиланған. яврупадики хитайни америкиға қариғанда яхши дәп баһалиған бирдин - бир дөләт болса гиритсийә икән.

Америкиниң мусулман әллиридики образи болса бирдәк төвән. Болупму пакистан, иорданийә, мисир, пәләстин қатарлиқ аран 11 пирсәнт билән 16 пирсәнт арилиқида. Түркләрдин америкини яхши дәп қарайдиғанларниң прсәнти алдинқи йилларда 15 пирсәнт болса, бу йил өрләп 21 пирсәнт болған. Әмма мусулман дөләтләрниң америкиға болған көз қариши тәкши әмәс болуп, юқиридикиләрниң әксичә, сенегал, һиндонезийә вә малайшия қатарлиқ мусулман әлләрниң америкиға болған көз қариши алаһидә яхши икән.

Америкиниң шәрқий җәнуби асия дөләтлиридә болупму японийә, җәнубий корийә, филиппиндики образи алаһидә яхши болуп, бу дөләттики кишиләр хитайға қариғанда америка билән йеқин мунасивәт орнитишни муһим, дәп қарайдикән.

Хитайниң номури японийидә әң төвән болуп, аран 5 пирсәнт киши хитайға яхши баһа бәргән. Әмма пакистан, һиндонезийә, малайшия қатарлиқ үч дөләтниңму хитай һәққидики көз қариши интайин яхши. Һәтта нурғун пакистанлиқлар хитайниң һәрбий тәрәққиятини қарши алидиғанлиқини ипадә қилған. Америкиниң образи болса латин америка вә африқида хитайға қариғанда яхши икән.

Бу қетимлиқ ситатистикиларда америка - хитай икки дөләт пуқралириниң бир - биригә болған көз қаришини өлчәп чиқилған болуп, униңдин қариғанда икки дөләт пуқралириниң бир - бири һәққидики көз қаришиниңму яманлап барғанлиқи мәлум болған. Мәсилән, америкида аран 37 пирсәнт киши хитайни яхши дегән болуп, бу илгирики 51 пирсәнттин көп төвәнләп кәткән. Хитайдиму америкини яхши дегүчиләр илгирики 58 пирсәнттин һазирқи 40 прсәнткә чүшүп қалған. Әмма һәр иккила дөләттики яшларниң бир - биригә болған көз қариши чоңлардин яхширақ икән.

Доклатта ейтилишичә, америкиға яхши баһа бәргән дөләтләрниң сани җорҗ буш тәхттики 2007 - йилидикидин көрүнәрлик өрлигән болуп, барак обаманиң америкиниң образиниң яхшилинишида көп һәссиси болған. Болупму германийә, филиппин, франсийә, канада вә кенийиликләрниң мутләқ көп қисми америка президентини хәлқаралиқ мәсилиләрдә адил, дәп қариған. Әмма йәнә мутләқ көп қисим киши америкиниң пакистан, йәмән вә сомалийидики радикал гуруппиларға қилған һуҗумини хата, дәп әйиблигән.

Америкиниң образиниң яхши болуп баһалинишиға әң көп номур қошқини америкида кишилик әркинликниң капаләткә игә қилиниши болған. Америкиниң ташқи сиясәтлирини қаттиқ тәнқид қилғучиларму америкидики кишилик әркинликкә юқири баһа бәргән. Баһалашқа қатнашқучиларниң 70 пирсәнти америка һөкүмитиниң өз дөлитидики пуқраларниң кишилик әркинликигә һөрмәт қилидиғанлиқини ейтқан. Әмма хитайда кишилик әркинликкә һөрмәт қилинидиғанлиқиға ишинидиғанлар болса 36 пирсәнт икән. Хитайниң хәлқарадики образиниң начар баһалинишидики әң муһим сәвәб болса, кишиләрниң көпи хитай һөкүмитини өз пуқралириниң кишилик әркинликигә һөрмәт қилмайду, дәп қариған. Йәнә бир муһим сәвәб болса, кишииләр йәнә хитай һөкүмитини хәлқара мәсилиләрдә өзинила чиқиш қилиду, өзиниңла мәнпәәтини қоғлишип туруп һәрикәт қилиду, ташқи сиясәт йүргүзгәндә башқа дөләтләрниң мәнпәәтиниму қошуп ойлимайду, дәп баһа бәргән.