Amérikining xelq'aradiki obrazi xitaygha qarighanda köp yaxshi bolup bahalandi
2013.12.20

Amérikidiki péw xelq'ara statistika tetqiqat orgini dunya jama'etchilikining amérika we xitaygha bolghan köz qarishi heqqidiki bir statistikini élan qildi. Mezkur statistika 39 dölettiki kishiler üstidin élip bérilghan ray sinash netijiside xulasilep chiqilghan.
Bu statistika netijisidin qarighanda, kishilerning köpinchisi xitayning bir küni amérikidin iship kétidighanliqigha ishinidiken. Emma shundaq bolushigha qarimay xitaydin bek amérikini yaxshi köridiken. Nurghun kishiler yene xelq'ara mesililerde xitayni shexsiyetchi, öz menpe'etinila chiqish qilidighan, dep qaraydiken.
Töwende muxbirimiz irade silerge bu doklatning tepsiliy mezmunidin melumat béridu.
Hörmetlik radi'o anglighuchilar, amérikidiki musteqil tetqiqat orgini péw xelq'araliq pozitsiye layihesi tetqiqat orgini 39 dölettiki 37 ming 653 neper ademning rayini sinash arqiliq amérika bilen xitaydin ibaret ikki döletning xelq'aradiki obrazini sélishturup chiqqan. Sitatistika netijisidin amérikining xelq'aradiki obrazining omumiy jehettin alghanda xitaygha qarighanda köp yaxshiliqi, bolupmu prézidént obama 2009 - yili textke chiqqandin kéyin xelq'arada bir mehel keynike chékinip ketken amérika obrazida yaxshilinish bolghanliqi melum bolghan.
Péw tetqiqat orginining bu heqtiki doklatidin qarighanda, bu dölettiki xelqlerning köpi amérikini özlirige shérik dölet, amérika bashqa döletlerningmu menpe'etini oylaydu, dep qaraydiken. Emma xitayni bolsa xelq'araliq mesililerde aktip emes, öziningla menpe'etini chiqish qilip turup heriket qilidu, shexsiyetchi dep oylaydiken. Lékin her ikkila döletni öz dölitining düshmini we adil emes dep qarighuchilarmu yoq emes. Amérika we xitayning obrazi dölet we rayon'gha qarap perqlinidighan bolup, mesilen yawrupa ittipaqigha eza döletlerde xitaygha qarighanda amérikining obrazi yaxshiken. Bush mezgilide yawrupada amérikigha qarshi turush küchiyip ketken bolsa, emma 2009 - yili barak obama textke chiqqandin kéyin yawrupaliqlarning amérikigha bolghan köz qarishi yaxshilan'ghan. Yawrupadiki xitayni amérikigha qarighanda yaxshi dep bahalighan birdin - bir dölet bolsa giritsiye iken.
Amérikining musulman elliridiki obrazi bolsa birdek töwen. Bolupmu pakistan, i'ordaniye, misir, pelestin qatarliq aran 11 pirsent bilen 16 pirsent ariliqida. Türklerdin amérikini yaxshi dep qaraydighanlarning prsenti aldinqi yillarda 15 pirsent bolsa, bu yil örlep 21 pirsent bolghan. Emma musulman döletlerning amérikigha bolghan köz qarishi tekshi emes bolup, yuqiridikilerning eksiche, sénégal, hindonéziye we malayshiya qatarliq musulman ellerning amérikigha bolghan köz qarishi alahide yaxshi iken.
Amérikining sherqiy jenubi asiya döletliride bolupmu yaponiye, jenubiy koriye, filippindiki obrazi alahide yaxshi bolup, bu dölettiki kishiler xitaygha qarighanda amérika bilen yéqin munasiwet ornitishni muhim, dep qaraydiken.
Xitayning nomuri yaponiyide eng töwen bolup, aran 5 pirsent kishi xitaygha yaxshi baha bergen. Emma pakistan, hindonéziye, malayshiya qatarliq üch döletningmu xitay heqqidiki köz qarishi intayin yaxshi. Hetta nurghun pakistanliqlar xitayning herbiy tereqqiyatini qarshi alidighanliqini ipade qilghan. Amérikining obrazi bolsa latin amérika we afriqida xitaygha qarighanda yaxshi iken.
Bu qétimliq sitatistikilarda amérika - xitay ikki dölet puqralirining bir - birige bolghan köz qarishini ölchep chiqilghan bolup, uningdin qarighanda ikki dölet puqralirining bir - biri heqqidiki köz qarishiningmu yamanlap barghanliqi melum bolghan. Mesilen, amérikida aran 37 pirsent kishi xitayni yaxshi dégen bolup, bu ilgiriki 51 pirsenttin köp töwenlep ketken. Xitaydimu amérikini yaxshi dégüchiler ilgiriki 58 pirsenttin hazirqi 40 prsentke chüshüp qalghan. Emma her ikkila dölettiki yashlarning bir - birige bolghan köz qarishi chonglardin yaxshiraq iken.
Doklatta éytilishiche, amérikigha yaxshi baha bergen döletlerning sani jorj bush texttiki 2007 - yilidikidin körünerlik örligen bolup, barak obamaning amérikining obrazining yaxshilinishida köp hessisi bolghan. Bolupmu gérmaniye, filippin, fransiye, kanada we kéniyiliklerning mutleq köp qismi amérika prézidéntini xelq'araliq mesililerde adil, dep qarighan. Emma yene mutleq köp qisim kishi amérikining pakistan, yemen we somaliyidiki radikal guruppilargha qilghan hujumini xata, dep eyibligen.
Amérikining obrazining yaxshi bolup bahalinishigha eng köp nomur qoshqini amérikida kishilik erkinlikning kapaletke ige qilinishi bolghan. Amérikining tashqi siyasetlirini qattiq tenqid qilghuchilarmu amérikidiki kishilik erkinlikke yuqiri baha bergen. Bahalashqa qatnashquchilarning 70 pirsenti amérika hökümitining öz dölitidiki puqralarning kishilik erkinlikige hörmet qilidighanliqini éytqan. Emma xitayda kishilik erkinlikke hörmet qilinidighanliqigha ishinidighanlar bolsa 36 pirsent iken. Xitayning xelq'aradiki obrazining nachar bahalinishidiki eng muhim seweb bolsa, kishilerning köpi xitay hökümitini öz puqralirining kishilik erkinlikige hörmet qilmaydu, dep qarighan. Yene bir muhim seweb bolsa, kishi'iler yene xitay hökümitini xelq'ara mesililerde özinila chiqish qilidu, öziningla menpe'etini qoghliship turup heriket qilidu, tashqi siyaset yürgüzgende bashqa döletlerning menpe'etinimu qoshup oylimaydu, dep baha bergen.