Go wén'guy bilen stéwin bannon lagérlargha qamalghan 1 milyon Uyghurni tilgha aldi

Xitay hökümiti teripidin tutush buyruqi chiqirilghan, nöwette amérikida panahliniwatqan xitay sodiger go wén'guy we prézidént donald trampning sabiq meslihetchi stéwin bannon ikkiylen 20-noyabir küni nyu-york shehiride xitay kommunist hökümitining ziyankeshlikige uchrighanlar heqqide birleshme bayanat élan qilish yighini achqan.Bu bayanatning neq meydan tepsilati  yotub qatarliq ijtima'iy alaqe wasitilirida tarqaldi.

Melum bolushiche, yighinda xitay hökümitining insaniyetke qarshi jinayetliri emeliy misallar arqiliq körsitip ötülgen. Uningda bu yil 7-ayda firansiyede hadisige yoluqti déyilgen xitay xeynen hawa yolliri shirkitining diréktori wang jyenning sirliq ölümi heqqide bayqalghan bezi gumanliq nuqtilar otturigha qoyulghan. Mezkur yighinda yene xitay kommunist hökümitining ziyankeshlikke uchrighuchilar we mejburiy ghayib qiliwétilgenler üchün 100 milyon dollarliq “Adalet fondi” qurulghanliqi élan qilin'ghan.

Yighinda söz qilghan go wén'guy xitay hökümiti teripidin lagérlargha qamalghan milyonlarche Uyghur tutqunlar mesilisini birqanche qétim tilgha alghan. U öz a'ilisining ehwali heqqide toxtalghinida awazi boghulghan halda “Méningmu aka-ini qérindashlirim türmide qamaqta. Shinjangliqlarning béshigha kelgen éghir qismetler méning a'ile ezalirimning béshighimu keldi,” dégen.

Bolupmu yighin axiridiki muxbirlarning so'allirigha jawab bérish qismida prézidént danold trampning sabiq meslihetchisi stéwén bannun bilen sodiger go wén'guyning xitay lagérlirigha qamalghan bir milyon Uyghur tutqun heqqide dégen gepliri küchlük diqqet qozghighan.

Stéwin bannon yighin qatnashchiliridin Uyghur yigiti intizarning 1 milyondin artuq Uyghurning xitaydiki jaza lagérlirigha qamilish mesilisi heqqide sorighan so'allirigha jawab bérip, xitay hökümitining insaniyetke qarshi ötküzgen jinayi qilmishlirini pash qilish her bir insanning bash tartip bolmaydighan burchi ikenlikini tekitligen.

Stéwén bannun: “Eger her bir adem öz-ara ittipaqliship, buni toxtitishimiz kérek dep bildürsek  shundaqla hayatimizning xewpke uchrishi'agha qarimay heriket qilishqa teyyar tursaq, rezillik haman axirlishidu. Mana bu birdin-bir yol, bundaq jür'et insanda choqum bolushi kérek.” dégenlerni  ilgiri surdi .

Dunya Uyghur qurultiyining bayanatchisi dilshat rishit ependi prézidént donald trampning sabiq meslihetchisi stéwén bannun we sodiger go wén'guyning sözlirige yuqiri baha berdi. U bir milyondin artuq Uyghurning jaza lagérlirigha qamilish mesilisining amérika prézidénti danold trampning sabiq meslihetchisi stéwén bannundek siyasiy jehettin tesiri zor shexsler teripidin tilgha élinishining muhim ehmiyetke ige ikenlikini bildürdi.

Barliq mal-mülki xitay hökümiti teripidin musadire qilinip, amérikida panahlinishqa mejbur bolghan, a'ile ezaliri we shirket xizmetchiliri shi jingping hökümitining ziyankeshliki we tutqun qilishigha uchrighanliqni bildüriwatqan xitay sodiger go wén'guy Uyghur yigit intizarning jaza lagérlirigha qamalghan bir milyon Uyghur heqqide sorighan so'aligha jawab berginide közlirige yash élip mundaq dégen:

“Tünügün bannon ependi bilen bu ehwal üstide sözleshken iduq. Bir milyon adem qamaqta. Ularning arisida nurghunlighan anilar, ayallar we bar. Shu deqiqide ular xorliniwatidu. Lékin xitay kompartiyesining teshwiqatini qiliwatqan hökümetning kontrolluqidiki téléwiziye xewerliride ‛ular terbiyeliniwatidu‚ déyilmekte. Xitay tashqi ishlar ministirliqining bayanatchisi bolsa ‛biz ularni qayta terbiyelewatimiz‚ dep jawab berdi. Lékin siler oylidinglarmu, hazirqi bésim sewebidin 50 milyondin artuq shinjangliq awaz chiqirishqa imkansiz ehwalda. Hazir bu yighin meydanida bir kichik qehriman dadilliq bilen bu mesilini otturigha qoydi. Men uni tonumaymen, emma uninggha teklipname ewetsem u bu yighin'gha keldi. Bir milyondin artuq Uyghur hazir qamaqta, emma qanchilik adem ular üchün awaz chiqiralidi?! néme üchün biz bu mesilini sorishimiz kérek! ejeba kéyinkisi séning a'ilengning, méning a'ilem hem bu jaydiki her birimizning a'ilisidikiler bolushi mumkin'ghu?! xitayning tehditliri barghanche küchiyiwatqan bügünki künde bu zor jasaret telep qilidu. Xitay kompartiyesining ziyankeshlikige uchrighanlar heqqide biz hemmimiz awaz chiqirishimiz kérek. Biz öz béshimizgha kélidighan xewp-xeterlerdin qorqmay dadilliq bilen xitay mustebit hökümitining insaniyetke qarshi jinayetlirini pash qilghinimizdila, andin bu mustebit hakimiyetni aghdurup tashlighili, erkinlikimizni qolgha keltürgili bolidu.”

Dilshat rishitning qarishiche, xitay sodiger go wén'guyge oxshash kishilerning öz awazi arqiliq xitay hökümiti teripidin jaza lagérlirigha qamalghan bir milyondin artuq Uyghurgha adalet telep qilishi emeliyette Uyghurlar weziyitining xitay xelqige üzlüksiz anglitilghanliqining bir netijisi déyish mumkin iken.

Amérika Uyghur birleshmisining re'isi ilshat hesen ependining qarishiche, Uyghurlar eng éghir krizisqa duch kelgen bügünkidek weziyette Uyghurlarning basturulush weziyitini dunyagha anglitishtin bashqa, téximu muhimi, gherb démokratik döletlirini Uyghur mesilisi heqqide xitaygha qarita bésim ishlitishke ündesh, ularning emeliy tedbir qolinishni qolgha keltürüsh téximu zörür amil iken.

Ilshat hesen ependi sözide nöwette milyonlighan Uyghurning xitayning jaza lagérlirigha qamilish ehwalining amérika hökümet organliridiki köpligen hökümet erbabliri teripidin tilgha éliniwatqan bir mesilige aylan'ghanliqini tekitlep ötti. Uning körsitishiche, Uyghurlar üchün éytqanda hazirqi weziyette eng muhim mesile amérika qatarliq gherb démokratik döletlirining xitayning Uyghurlargha yürgüzüwatqan fashistik basturush siyasitini toxtitishi üchün emeliy tedbir élishni qolgha keltürüsh iken.