Gollandiyediki Uyghurlar: saylamda qaysi partiyege awaz bérish xeyrlik bolidu?

2010-Yili 14-öktebirdin hazirghiche gollandiyening bash ministiri bolup turuwatqan mark rutté.

Gollandiye simwol xaraktéridiki padishahliq bilen démokratik tüzüm ijra qilinidighan bir dölet. Hakimiyet xelq teripidin saylinip chiqqan parlamént arqiliq idare qilinidu. Gollandiyede hazirgha qeder héchqandaq bir partiye öz aldigha köp awaz bilen hakimiyet qurush salahiyitini qazinalmidi. Peqet birleshme hakimiyet qurup, mewjut qanunlarni ijra qilip keldi. Hakimiyet yürgüzgüchi partiye we partiyeler gerche asasiy qanun'gha biwasite tesir körsitelmisimu, xaraktéri we idiyisidin melum toplumning menpe'etini asas qilish bilen melum toplumning menpe'etini cheklep qoyushtin saqlinalmaydu.

Gollandiyede hakimiyet ijra qilghuchi partiyeler arisidiki saylam 15-mart küni élip bérildi. Shuning üchün yil béshidin bashlan'ghan küchlük munazire, riqabetler we teshwiqatlar bilen aldirash boluwatqan partiyeler qaysi? ular her qaysisi néme deydu? qaysi partiyening utush éhtimalliqi yuqiridek qilidu? Uyghurlar üchün qaysi partiyege awaz bérish xeyrlik bolushi mumkin dégendek so'allar üstide izdinip, gollandiyediki bir qisim Uyghurlar bilen söhbet élip barduq.

Gollandiyediki her sahe axbarat sehipiliride hazirgha qeder aldinqi rette riqabetlishiwatqan asasliq partiyelerdin libralistlar partiyisi(VVD), erkinlik partiyisi (PVV) yéshillar partiyisi(GL), sotsiyalistik partiyisi (SP), ishchilar partiyisi(PvdA),démokratlar 66 partiyisi(D66), xristi'anlar partiyisi(CDA) qatarliqlar közge chéliqmaqta.

Gollandiyediki köchmenlerdin teshkillen'gen yéngi bir partiye ‏- oylinish partiyisi köchmenlerning heq-hoquqini qoghdash qatarliq pikirliri bilen bash kötürüp chiqmaqta. Bashqa partiyeler asasen oxshimighan shekilde, insanliq, barawerlik, parawanliq dégendek jelp qilarliq pikirliri bilen awaz toplashqa tirishiwatqan bolsimu, saylamdin kéyinki sözide turalmasliqtek tarixiy kechmishliri bilen köpligen köchmenlerni ümidsizlendürgenliki seweblik, nurghunlighan köchmenler bu yéngi chiqqan oylinish partiyisi Denk ke bir purset bérilishini lazim dep qarimaqta. Bu heqte ziyaritimizni qobul qilghan yélmaz choban ependi, öz qarashlirini ilgiri sürüp, Uyghurlarningmu bu qétimliq saylam heqqini toluq qollinishqa ilhamlandurdi.

Yélmaz choban ependi özi yillardin béri, xelq hökümette xizmet qilghan, siyaset saheliride izden'gen, xristi'an démokratlar partiyisige (CDA)ge eza bolup, yillardin béri bashtin kechürgenlirini bayan qilip kélip, yéngidin qurulghan bu oylinish partiyisige (Denk) bir purset bérishning aqilanilik bolidighanliqini ilgiri sürdi.

Bu heqte inkas bergen obulqasim abdul'eziz we sadiqjan seley ependilermu özining közitishliri asasida chiqarghan axirqi qararini wetendashliri bilen ortaqlashti.

Kimlikini ashkarilashni xalimighan yene bir qisim Uyghurlarmu, hazirche Uyghur mesilisige köngül bölidighan we yardemde bolalaydighan birer partiyening yoqluqidin süküt qilishni tallighanliqi melum. Emma, démokratik bir elde awaz bérish hoquqidin paydilinishning waz kéchishtin yaxshiraq bolidighanliqi diniy zatlar teripidin küchlendürülmekte.

Gollandiyediki pa'aliyetchilerdin eysa qari gollandiyede ikki mingdin artuq Uyghur yashaydighanliqi, xéli köp Uyghurlarning puqraliqqa ériship, saylash hoquqidin behrimen boluwatqanliqini bildürdi.

Bu qétimliq saylamning netijisi 15-marttiki bélet tashlashtin kéyin éniq bolidu. Uningdin kiyin yene néme ishlar yüz béridu? bu yene közetküchilerning diqqet nuqtisida dawam qilidu, elwette.