Парламент әзаси мустафа дәстичи: “хитай түркийә билән болған мунасивитини яхшилаш үчүн лагерни дәрһал тақиветиши керәк”

Һидайәтуллаһ оғузхан әпәндим түркийә ички ишлар министири таййип сабри әрдил әпәндим билән биргә. 2018-Йили 8 -авғуст. Әнқәрә, түркийә.

Шәрқий түркистан мунбиригә әза тәшкилат мәсуллиридин тәркиб тапқан һәйәтләр түркийә көчмәнләр идариси башлиқи абдуллаһ аяр әпәнди билән биргә. 2018-Йили 8 -авғуст. Әнқәрә, түркийә.

Һидайәтуллаһ оғузхан әпәндим чәтәлдики түркләр вә қериндаш милләтләр идариси башлиқи халит әрән әпәнди билән биргә. 2018-Йили 8 -авғуст. Әнқәрә, түркийә.

Уйғурларниң еғир вәзийити, болупму лагер мәсилиси америка қошма штатлири, бирләшкән дөләтләр тәшкилати вә явропа парламентида күнтәртипкә келиватқан бүгүнки күндә түркийәдә паалийәт елип бериватқан 15 әтрапида аммиви тәшкилатниң мәсуллири түркийә пайтәхти әнқәрәгә келип, түркийә ички ишлар муавин министири таййип сабри әрдил әпәнди, көчмәнләр идариси башлиқи абдулла аяр әпәнди, түркийә чәтәлдики түркләр вә қериндаш милләтләр идариси башлиқи халит әрән әпәнди һәм әң ахирида түркийә бүйүк бирлик партийәси рәиси мустафа дәстичи әпәндиләр билән учришип, уйғурларниң һазирқи еғир вәзийити вә чәтәлдики уйғурларниң қийинчилиқлири баян қилинған доклатни сунди.

Бу һәйәт шәрқий түркистан мунбири рәиси һидайәтулла оғузхан әпәнди, шәрқий түркистан өлималар бирлики рәиси доктор атавулла шаһяри, сатуқ буғрахан илим вә мәдәнийәт вәхпи мәсули җәлал әрбай, йүсүп хас һаҗип вәхпи рәиси мәхмутимин, уйғур илим вә мәрипәт вәхпи рәиси абдулғени қутуби, уйғур илим вә тәтқиқат вәхпи мәсули сираҗидин әзизи әпәнди, әйса йүсүп алиптекин вәхпи мәсуллиридин пәрһат қурбан тәңритағли әпәнди, шәрқий түркистан нузугум мәдәнийәт вә аилә җәмийити рәиси абдуләхәт учқун һәм уйғур җамаәт әрбаблиридин нияз дамоллам, һәбибулла күсәни вә абдулғаппар тамуйғур қатарлиқ кишиләрдин тәркиб тапқан. 

Шәрқий түркистан мунбиригә әза 15 тәшкилат мәсуллиридин тәркиб тапқан һәйәтни 8-авғуст күни чүштин кейин бүйүк бирлик партийәси рәиси, парламент әзаси мустафа дәстичи әпәнди қобул қилди. Һәйәт униңға уйғурларниң һазирқи еғир вәзийити баян қилинған доклати сунғандин кейин, у, сөзләп партийәсиниң бурундин тартип уйғурларни қоллап келиватқанлиқини, буниңдин кейинму қоллайдиғанлиқини баян қилип мундақ деди: “биз уйғурларниң өз вәтинидә әркин яшишини, хитайлар қайси һәқ вә һоқуққа игә болған болса уйғурларниңму шу һәқ вә һоқуққа игә болушини тәләп қилимиз. Хитай, қериндашлиримизға зулум вә бесим сиясити елип бармаслиқи керәк. Лагердики уйғур қериндашлиримизниң дәрһал қоюп берилишини тәләп қилимиз. Биз зулумға қарши туримиз. Уйғур қериндашлиримизниң һәққаний дәвасини бурундин тартип қоллап келиватимиз, бундин кейинму қоллаймиз”.

Ахирида у: “түркийә дөләт рәиси рәҗәп таййип әрдоған 100 күнлүк хизмәт пиланини җакарлиғанда хитай билән болған мунасивәтни тәрәққий қилдуридиғанлиқини тәкитлиди, ундақ болғанда уйғур мәсилиси қандақ болар? дегән соалимға мундақ җаваб бәрди: “хитай билән түркийә оттурисидики мунасивәтниң яхши болуши үчүн шәрқий түркистан хәлқи әркин яшиши керәк. Болмиса бу мунасивәт узун давамлашмайду. Хитай түркийә билән болған мунасивитини яхшилаш үчүн лагерни дәрһал етиветиши керәк. Мән хитайниң әнқәрәдики баш әлчисигиму бу тәләплиримни дедим”. 

Уйғур мусапирларниң иқамәт елиш, вәтәндашлиққа өтүштәк мәсилиләр ички ишлар министирлиқи тәрипидин берилидиған болуп, муавин ички ишлар министири қобул қилғанда уйғурларниң бу җәһәттики тәләплири оттуриға қоюп өтүлди. Зияритимизни қобул қилған һидайәтулла оғузхан әпәнди бу һәқтә тохталди. 

Түркийә ички ишлар министир муавини уйғур һәйәтни қобул қилғанда һидайәтуллаһ оғузхан әпәнди хитай һөкүмитиниң “тәрбийиләш мәркизи” нами астида лагерларда бир милйондин көп кишиниң тутуп турулуватқанлиқини, хитайниң бу лагерларни тақиветиши үчүн түркийәниң бесим ишлитиши керәкликини тәкитлигәнлики баян қилди. 

Җамаәт әрбаби һәбибулла күсәни әпәнди әнқәрәдики түрк рәһбәрлири билән елип барған учришишниң яхши өткәнликини, түркийәдә уйғурлар қилалайдиған әң муһим хизмәттин бириниң түркийәдики һәр саһә кишилиригә хитайниң уйғурларға елип бериватқан зулумини аңлитиш икәнликини баян қилди. 

Шәрқий түркистан нузугум мәдәнийәт вә аилә җәмийити рәиси абдуләхәт учқун әпәндиму бүгүнки учришишларниң яхши өткәнликини, нәтиҗисиниң яхши болидиғанлиқиға ишинидиғанлиқини баян қилди. 

Түркийәдә паалийәт елип бериватқан 15 әтрапида шәрқий түркистан аммиви тәшкилатидин тәркиб тапқан шәрқий түркистан тәшкилатлар мунбири 2014-йилидин тартип бирликтә паалийәт өткүзмәктә.