Әрдоған билән путин учришиштин кейин баянат елан қилди

Түрк билән рус мунасивити қәдими тарихқа игә болуп, кейинки йилларда нурғун әгри-тоқай йолларни бесип өтти. Болупму өткән йили 11-айниң 24-күни түркийә уруш айропилани сүрийә-түркийә чеграсида рус айропиланини етип чүшүрүп бир рус әскири өлгән, бири қайтурулғандин кейин икки дөләт оттурисидики мунасивәт йириклишишкә башлиған иди. Русийә билән түркийә оттурисидики тиҗарий мунасивәтләр тохтап, иккила дөләт зор иқтисадий зиянға учриған иди. Икки дөләт оттурисида виза бикар қилинип, көп санда түрк ширкәтлири русийәдин қоғлап чиқирилған иди. Түркийә дөләт рәиси рәҗәп таййип әрдоған, русийә дөләт рәиси виладимир путинға хәт йезип икки дөләт мунасивитиниң нормаллишишини тәләп қилғандин кейин, икки дөләт ташқи ишлар министирлириниң учришиши нәтиҗисидә түркийә-русийә мунасивити нормаллишишқа башлиған иди.

8-Айниң 9-күни түркийә дөләт рәиси рәҗәп таййип әрдоған билән русийә федератсийәси дөләт рәиси виладимир путин петирбург шәһиридә учришип икки дөләт оттурисидики иқтисадий, тиҗарий вә сиясий мунасивәтләр тоғрисида музакирә елип барди.

Учришиш ахирлашқандин кейин виладимир путин билән рәҗәп таййип әрдоған мухбирларға баянат бәрди.

Путин бу қетимқи учришишта музакирә елип берилған мәсилиләр һәққидә тохтилип мундақ деди: “мән алди билән шуни демәкчимәнки, биз конкрет мәсилиләр тоғрисида музакирә елип бардуқ. Учришишта икки дөләт оттурисидики мәсилиләр район характерлик мәсилиләр һәққидә музакирә елип бардуқ. Бизниң мәқситимиз икки дөләт оттурисидики мунасивәтни кризистин бурунқи әслигә кәлтүрүштин ибарәт.”

Арқидин түркийә дөләт рәиси рәҗәп таййип әрдоған сөз қилип, алди билән путинға рәһмәт ейтқандин кейин мундақ деди: “бу учришиш узун вақиттин кейин йәни айропилан вәқәсидин кейин елип берилған тунҗи йүзтуранә учришишимиз һесаблиниду. Икки дөләт мунасивәтни әслигә кәлтүрүшни шундақла күчәйтишни халайду. Буниңға бинаән бүгүнки учришишимизда сиясий, иқтисадий, мәдәнийәт җәһәттики мунасивитимизни күчәйтиш үчүн бәзи тохтамнамиләрни түздуқ. Бу қарарларни әмәлийләштүрүшкә башлаймиз.”

Түркийә дөләт рәиси рәҗәп таййип әрдоған баянатида икки дөләт оттурисидики тиҗарәт соммисиниң 50 милярд доллардин 28 милярд долларға чүшүп қалғанлиқини, икки дөләт тиҗарәт соммисини 100 милярд долларға чиқиришни пиланлаватқанлиқини баян қилди.

Түркийә доған хәвәр агентлиқиниң мухбири сиямәнт қачмаз әпәнди с н н түрк телевизийәсигә бу һәқтә бәргән мәлуматида, рәҗәп таййип әрдоған билән виладимир путин оттурисидики учришишта тиҗарий мунасивәтләр тоғрисида музакирә елип берилғанлиқини баян қилип мундақ деди: “руслар бизгә охшаш нуқтилиқ һалда тиҗарий мунасивәтни алдинқи пиланға чиқарди. Иқтисадий мунасивәтни сиясийлаштурмаслиқ керәклики тәкитләнди. Бу учришишта музакирә қилинған иккинчи муһим тема болса енергийә болди.”

Қиммәтлик радийо аңлиғучилар түркийә русийә билән болған мунасивитигә алаһидә әһмийәт бериду. Чүнки түркийә саяһәт дөлити болуп, һәр йили германлардин қалса түркийәгә келидиған саяһәтчиләр руслардин тәркиб тапқан, түркийә тәбиий газиниң көпини русийәдин импорт қилиду. Түркийә йеза игилик мәһсулатлириниң көпини русийәгә експорт қилатти. Өткән йили 11-айниң 24-күнидин кейин икки дөләт иқтисадий җәһәттин зор зиянға учриғачқа, учришишқа мәҗбур болди. Ундақта икки дөләт оттурисидики мунасивәт бу учришиштин кейин әслигә келәрму? бу һәқтә зияритимизни қобул қилған түркийә истратегийилик чүшәнчә институти мутәхәссиси доктор әркин әкрәм әпәнди бу һәқтики соаллиримизға җаваб бәрди.

Түрк ахбарат васитилиридики хәвәрләргә асасланғанда, бу қетимқи учришишта сүрийә мәсилиси күн тәртипкә кәлмигән болуп, 9-айниң бешида хитайда чақирилидиған тәрәққий қилған 20 дөләт йиғинида путин билән әрдоған йәнә бир қетим учришип, сүрийә мәсилиси тоғрисида музакирә елип баридикән.