Rusiyeperes küchlerning saylimi étirap qilishqa érishelmidi

Ukra'iniye bash ministiri arséniy yatsényuk ukra'iniye parlaméntida muxbirlarning so'allirigha jawab bermekte. 2014-Yili 27-féwral.

Sherqiy ukra'inadiki özlirini ayrim hökümet dep atap, ukra'ina hökümiti bilen izchil qarshilishiwatqan rusiyeperes küchler öz aldigha saylam ötküzüp, özlirining bash ministirini saylap chiqqan idi. Bu weqe ukra'ina hökümitiningla emes, belki amérika qatarliq gherb döletlirining qattiq eyiblishige uchridi shuningdek rusiye hökümitimu tenqid qilindi.

Ukra'inaning sherqidiki ruslar köp sanliqni teshkil qilghan donéstk we lugansk rayonlirida yekshenbe küni hökümet re'isini saylash pa'aliyiti ötküzülgen idi. Xelq'ara jem'iyetning qattiq qarshiliqi we étirap qilmasliqigha qarimay, bu ikki oblastta saylam axirlashturulup, özlirining hökümet bash ministirlirini saylap chiqqanliqi élan qilindi. Arqidinla seyshenbe küni donétsk shehiride özini donétsk xelq jumhuriyiti dep atighan hökümetning bash ministiri aléksandir zaxarchénko qesemyad murasimi ötküzüp, resmiy wezipe tapshuruwaldi.

Rusiyening xewerler agéntliqining uchurigha asaslan'ghanda murasim donéstk shehiridiki drama tiyatirida qattiq bixeterlik tedbirliri astida ötküzülgen.

Bu murasimgha rusiye parlaméntining wekilliri ishtirak qilghan. Murasim axirida rusiyening hakimiyettiki partiyesi “Rusiye birliki” partiyesining rusiye dumasidiki wekili we peqet rusiye, nikaragu'a, wénésu'éla qatarliq üch dölet étirap qilghan jenubiy ossétiye jumhuriyiti parlaméntining bashliqi aléksandir bibilow mexsus tebrikligen.

Xewerde éytilishiche, rusiyeperes donésk xelq jumhuriyitining bash ministiri zhurnalistlargha qilghan sözide “Ukra'ina bashqa, donétsk xelq jumhuriyiti we lugansk xelq jumhuriyiti bashqa” dep özlirini ukra'ina hökümitidin ayrim hökümet süpitide körsetken.

U, yene “Men kiyéw bilen shériklik munasiwet ornitishni xalaymen, biraq bu ikki teng barawer shériklerning munasiwiti bolushi kérek” dep tekitligen.

Ukra'inaning inkasi

Sherqiy ukra'inadiki mezkur saylam kiyéw hökümitining qattiq naraziliqi we qarshiliqigha uchrighan bolup, ukra'ina prézidénti pétr poroshénko rusiyeperes küchlerni bu qedemni basmasliqqa agahlandurghan idi. B b s agéntliqining xewer qilishiche, seyshenbe küni pétr poroshénko milliy bixeterlik yighini chaqirip, dombas rayonigha alahide hoquq bérish qanunini bikar qilidighanliqini bildürgen.

Eslide 5-séntebirde tüzülgen minsk kélishimidin kéyin, 16-öktebir küni pétr poroshénko donétsk we lugansk oblastlirigha özlirini özliri bashqurush alahide hoquqi bérish qanuni imzalighan. Esli kélishim boyiche 12-ayda, mezkur ikki oblastta ukra'ina qanunigha uyghun saylam ötküzülmekchi idi. Emma, rusiye peres küchler undaq qilmidi.

Kiyéw hökümiti gherb döletlirini mezkur saylamni étirap qilmasliq we ukra'ina hökümitini qollashqa chaqirdi.

Xelq'ara inkaslar

Yawropa ittipaqi, b d t, amérika, gérmaniye we firansiye qatarliq döletler sherqiy ukra'inadiki mezkur saylamni we özlirini donéstk xelq jumhuriyiti we luganks xelq jumhuriyiti dep atighan hökümetlerning bashchilirini étirap qilmaydighanliqini bildürdi.

Amérika awazining xewer qilishiche, amérika dölet ishliri ministiri bayanatchisi jin psaki amérika qoshma shtatlirining mezkur saylamgha tutqan pozitsiyisi heqqide toxtilip, “Biz bu lidérlar bilen emes, ilgirikidekla ukra'ina merkizi hökümiti bile hemkarlishimiz,” dégen.

3-Noyabir küni qilghan sözide amérika dölet ishliri bayanatchisi psaki yene “Amérika qoshma shtatliri sherqiy ukra'inadiki bölgünchiler élip barghan atalmish saylamni eyibleydu we étirap qilmaydu.” dégen shuningdek yene amérikining rusiyeperes hökümet bashliqlirini étirap qilmaydighanliqini tekitlep, amérika“Mezkur qanunsiz saylam netijiside saylan'ghan lidérlaring héchqaysisini étirap qilmaydu” dep eskertken.

Moskwa sherqiy ukra'inadiki bu saylamgha qarita ijabiy inkas qayturghan bolup, rusiye tashqi ishlar ministirliqi moskwaning sherqiy jenubi ukra'inadiki ahalilerning özini ipadilishini hörmet qilidighanliqini bildürgen.

Bu munasiwet bilen aq saray rusiyening sherqiy ukra'inadiki weziyetke qarita tutuwatqan siyasitini tenqid qilghan bolup, amérika milliy bixeterlik kéngishining wekili bérnadét mixeyin bayanat élan qilip, amérikining bu mesilige tutqan pozitsiyisi we rusiyege qaratqan meydanini tekitlep,“Eger moskwa dawamliq halda özining minskida zimmisige alghan mejburiyitini étibarsiz qaldursa we özining turaqsizlashturush we xeterlik heriketlirini dawamlashtursa, buning üchün töleydighan bedel téximu ashidu” dégen.

3-Noyabir küni yene aq saray milliy bixeterlik kéngishi wekili mark strox rusiyening sherqiy ukra'inadiki saylamdin paydilinip, rusiye-ukra'ina chégralirigha qoshun yötkimeslikini chaqirdi.

Kiyéw we gherbning endishisi

B b s agéntliqining xewer qilishiche, seyshenbe küni ukra'ina prézidénti poroshénko eger rusiyeperes bölgünchiler hujum qilip qalsa taqabil turush üchün ukra'inaning sherqiy jenubigha yene toluqlima qoshun ewetip, mudapi'eni kücheytishni qarar qilghanliqini bildürdi.

Sherqiy ukra'inadiki rusiyeperes küchlerning saylimidin kéyin, ukra'ina hökümiti jiddiyleshken bolup, ukra'ina hökümiti we gherb döletliri bu weqedin kéyin weziyetning jiddiyliship kétishi hemde rusiyening ukra'ina chégralirigha yéngidin qoshun ewetishidin endishe qilghan.

Seyshenbe küni yawropa ittipaqining tashqi ishlar we bixeterlik ishliri aliy wekili fédérika mogérin biryusélda muxbirlarni kütüwélish yighinida söz qilip, sherqiy ukra'inadiki bölgünchilerning herikiti tinchliq söhbitining dawamlishishi üchün jiddiy xeter peyda qildi, dep körsetken. Nato bashliqi yens stulbérg mezkur yighinda pikir bayan qilip, rusiye qisimlirining qaytidin ukra'ina chégrasi terepke yürüsh qiliwatqanliqini mu'eyyenleshtürgen.

U sözide “Rusiye bölgünchilerni qollashni dawamlashturmaqta, hemde sherqiy ukra'ina zéminigha jaylashqan rusiye alahide etretliri arqiliq ularni terbiyilimekte, qorallar bilen teminlimekte”dep tekitligen.

Sherqiy ukra'inadiki rusiyeperes küchlerning “Minsk kélishimi”ni buzup, ukra'ina qanunlirigha qarshi halda öz aldigha saylam ötküzüp, özlirining bash ministirini saylap chiqishi xelq'ara jem'iyetning endishisini kücheytken bolup, buningdiki endishe, rusiyening mezkur saylamni we atalmish ikki jumhuriyetni étirap qilip, ikkinchi qedemde xuddi qirimni qoshuwalghandek ularning rusiyege qoshulup kétishini emelge ashurushtin ibaret idi. Chünki, ukra'ina, gherb döletliri, jümlidin nato rusiyening sherqiy ukra'inadiki rusiyeperes qoralliq küchlerni astirtin qollawatqanliqi, rusiye herbiy xadimlirining heriket qiliwatqanliqi hemde qorallar bilen teminlewatqanliqini izchil tenqid qilip kelmekte idi. Uning üstige qirim rusiye teripidin qoshuwélin'ghandin kéyin, sherqiy ukra'inadiki mezkur rus tilliq ahaliler arisida özliriningmu rusiyege qoshulup kétish sho'arliri izchil towlinip kélindi. Bu rayondiki urushlar netijiside 3000 din artuq adem öldi. Köp sanda adem yarilandi we xaniweyran boldi. Gherb döletliri bu rayonda téximu zor urush aqiwetlirining kélip chiqishi, rusiyening ukra'inagha herbiy ishghaliyet yürgüzüshidin endishe qilmaqta.