Shwétsiyediki Uyghurlar türkiye prézidénti erdoghan'gha telep xéti sundi

Muxbirimiz erkin tarim
2018.03.27
gulshen-shiwetsiye Gülshen xanim Uyghurlardin hal sorimaqta
Photo: RFA

Türkiye jumhuriyiti élan qilghan resmiy istatéstikiliq uchurlargha asaslan'ghanda yawropa döletliride texminen 4 milyon etrapida türk bar bolup, ularning köp sanda ammiwiy teshkilatliri mewjut iken. Bulardin biri “Yawropa türk démokratlar birliki”dur. Mezkur teshkilatning teklipige bina'en shwétsiyege ziyaretke barghan türkiye prézidénti rejep tayyip erdoghanning bash meslihetchisi gülshen orxan xanim shwétsiyediki Uyghurlardinmu hal sorighan.

Shwétsiye Uyghur ma'arip uyushmisi teripidin  ötküzülgen uchrishishta Uyghurlarning hazirqi éghir weziyiti bayan qilin'ghan “Sherqiy türkistandiki insan heqliri depsendichiliki toghrisidiki eng yéngi melumatlar” mawzuluq doklat bilen türkiyediki musapir Uyghurlarning qiyinchiliqliri bayan qilin'ghan we abduqadir yapchanning qoyup bérilishi telep qilin'ghan iltimas prézidént rejep tayyip erdoghanning bash meslihetchisi gülshen orxan xanimgha tapshurulghan.

Shwétsiye Uyghur ma'arip uyushimisining mu'awin re'isi adem ghalip ependi, gülshen orxan xanimni sultan satuq bughraxan medeniyet merkizide kütüwalghanliqini we uchrishishning yaxshi ötkenlikini bildürdi.

Adem ghalip ependi türkiye prézidénti rejep tayyip erdoghanning bash meslihetchisi gülshen orxan xanimgha Uyghurlarning nöwettiki éghir weziyiti, jümlidin Uyghurlarning “Yépiq terbiyelesh merkez”lirige qamilishi mesilisi qatarliq ehwallarni tonushturghan. Uning éytishiche, ular yene xitayning eyiblishi bilen türkiyede tutup turiliwatqan Uyghur jama'et erbabi abduqadir yapchanning qoyup bérilishini telep qilip, yazma iltimas sun'ghan.

Mutexessislerning éytishiche, 2009-yilidin étibaren köp sanda Uyghur türkiyege köchüp kelgen bolsimu, lékin bularning türkiye puqraliqigha ötüsh mesilisi hel bolmay kelmekte. Türkiyede pa'aliyet élip bériwatqan sherqiy türkistan ammiwiy teshkilatlirimu dawamliq halda Uyghurlarning türkiye puqraliqigha qobul qilinishi toghrisidiki teleplirini türkiye hökümitige sunup kelmekte.

Adem ghalip ependimu bu mesile heqqide türkiye prézidénti rejep tayyip erdoghan'gha yetküzüp bérishi üchün yazma iltimas sun'ghanliqini bayan qildi.

Shiwétsiyediki bir qisim Uyghurlar Uyghur milliy ta'amliri teyyarlap gülshen orxan xanimni qizghin kütüwalghan.

Shwétsiye Uyghur ma'arip uyushmisining tashqi siyasiy mesililerge mes'ul mu'awin re'isi exmet tursun ependi gülshen xanim telep xéti we doklatni alghandin kéyin, bularni choqum prézidént rejep tayyip erdoghan'gha yetküzidighanliqini tekitligenlikini bayan qildi.

Shwétsiye Uyghur ma'arip uyushmisi re'isi abdulla kökyar ependi xitay hökümitining Uyghur diyarining ishikini étiwélip, Uyghurlarni tashqi dunyadin yétim qaldurushqa tirishiwatqan bügünki künde bu xil uchrishishlarning Uyghurlargha ümid béghishlaydighanliqini bayan qildi.

Türkiye chet'ellerdiki Uyghurlar bir qeder köp olturaqlashqan döletlerdin biri bolup hésablinidu.

Türkiye sirtidiki Uyghur teshkilatlirining bu xil teleplirini türkiye rehberlirige yetküzüshining paydisi bolarmu? türkiye istratégiyelik chüshenchiler instituti mutexessisi doktor erkin ekrem ependi dunyaning herqaysi döletliridin bundaq telepler enqerege kelse paydiliq bolidighanliqini tekitlidi.

Shwétsiyede pa'aliyet élip bériwatqan Uyghur ma'arip uyushmisi burunmu köp qétim shiwétsiyege barghan türk rehberliri bilen körüshüp, Uyghurlarning weziyiti we teleplirini yetküzgen idi. Igilishimizche, shiwétsiye, gérmaniye, gollandiye we bashqa yawropa döletliridiki Uyghur ammiwi jem'iyetliri we Uyghur jama'iti shu döletlerdiki türk ammiwi jem'iyet we jama'iti bilen yéqin alaqilarni saqlap kelmekte.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.