Türkiye parlamént ezasi qeshqerde yüz bergen weqege qarita bayanat élan qildi

Türkiye parlamént ezasi sinan ogan sözde.

15-Dékabir qeshqerning konasheher nahiyisi saybagh yézisida yüz bergen qanliq weqege qarita türkiyediki bir qisim siyasiy partiyiler we ammiwi teshkilatlar tor betliride bayanat élan qildi.

Türkiye büyük birlik partiyisi, milletchi heriket partiyisi, ülke ojaqliri we sherqiy türkistan ammiwi teshkilatliri bu heqte bayanat élan qilip bu weqege qarita naraziliqini ipadilidi.

Sinan ogan türkiye tashqi ishlar ministiri exmet dawut'oghli bilen uchriship, néme üchün dunya Uyghur qurultiyining re'isi rabiye qadirning türkiyege kélishi üchün wiza bermeydighanliqini sorighanliqini bildürdi.

Milletchi heriket partiyisidin parlamént ezasi doktor sinan ogan, 15-dékabir qeshqer konasheher nahiyisi saybagh yézisida yüz bergen qanliq weqege alaqidar türkiye parlaméntida axbarat élan qilish yighini ötküzdi we bu qanliq weqeni qattiq eyiblesh bilen birge türkiye hökümitini bu weqege sükütte turghanliq bilen qattiq tenqid qildi.

Türkiye parlaméntida échilghan muxbirlarni kütüwélish yighinida sinan ogan sözini mundaq bashlidi:
“Sherqiy türkistanda yüz bergen hujumlargha epsuslinarliqi, türkiyede kéreklik köngül bölünmidi. Türkler tarixtin buyan wehshiyliklerning qurbani bolup keldi. 1997-Yili 5-féwral ghuljida yüz bergen qetli'am ésimizde, 2009-yili 5-iyul ürümchide sherqiy türkistanliq qérindashlirimizgha qarshi élip bérilghan hujumlar we we bu hujumda öltürülgen 1000 gha yéqin qérindashlirimizning qayghu-elemlirini hazirmu untumiduq. Emma, u yerdiki türk qérindashlirimizgha qarshi élip bériliwatqan hujumlar her küni dégüdek köpiyiwatidu. Tünügün téxi axbaratlarda élan qilin'ghan uchurlargha qarighanda, sewebsiz hujumlar sewebidin u yerde 14 sherqiy türkistanliq qérindishimiz hayatidin ayrildi, xitayda metbu'at erkinlikini cheklesh bes-munazire bolup kéliwatqan bir mesile, emma adalet we tereqqiyat partiyisidin bu weqege qarita héchqandaq awaz chiqmidi.”

Sinan ogan sözide yene türkiye hökümitining, dunya Uyghur qurultiyining re'isi rabiye qadir xanimning türkiyege kélishi üchün wiza bermigenlikini tenqid qilip mundaq dédi:
“Dunyaning oxshimighan jaylirida atalmish ermeni qirghinchiliqi teshwiqati élip bériwatqan ermenlerge we ermenistan'gha ishikni échiwatisiler! emma rabiye qadir xanimgha ishikni taqidingilar!. Türklerning tarixigha, qimmet qarishigha haqaret qilghanlargha, türklerni eyibligenlerge ishikni échish üchün qilmighanliringlar qalmaydu, bu qobul qilidighan bir ish emes. Sherqiy türkistan mesilisi toghrisida ötken küni tashqi ishlar ministiri exmet dawut'oghli bilen sözleshtim. Rabiye qadir türkiyege qachan kélidu? dep soridim. Héchqandaq jawab bermidi, men ching turup qayta-qayta sorighandin kéyin jawab bérishke mejbur qaldi we xudayim buyrusa bir küni kélidu, dédi.”

Bu müjmel jawabqa achchiqi kelgen parlamént ezasi sinan ogan adalet we tereqqiyat partiyesige xitab qilip, ularning kéler qétimqi saylamda hökümet béshidin kétidighanliqini ipadilidi.

Doktor sinan ogan ependi sözide türkiyede türk milletperwerlikning ajizlishi bilen bashqa jaylardiki türklerge qarita zulum we bésimning éghirliship kétiwatqanliqini ipadilep yene mundaq dédi:
“Epsuslinarliq bilen shuni deymenki, türkiyede türkchilikke qarshi turush ulghayghandin kéyin, kerkükte, türkmenler yashaydighan yerlerde partlawatqan bombilargha, qeshqerde, ürümchide, xotende bolsa sherqiy türkistanliq qérindashlirimizgha toghriliniwatqan qorallargha süküt qilish adetlen'gen bir weziyet shekillendi. Türkiye, adalet we tereqqiyat partiyisining dewride u yerdiki türkmen we Uyghur qérindashlirimizgha kérek bolghan shekilde yénida turalmidi. Dunyaning her teripide türk izi öchürülüshke duch kéliwatidu, emma hökümet buninggha süküt qiliwatidu, sherqiy türkistanda Uyghur türklirige qarshi qirghinchiliq dawam qiliwatidu, hökümet türk izlirining yoq bolushigha süküt qiliwatidu. Gunahi peqet türk we musulman bolghan rabiye qadir türkiyege kélelmeywatidu, adalet we tereqqiyat partiyisi bashquruwatqan türkiye hökümiti we tashqi ishlar ministirliqi uninggha wiza bermidi. Néme üchün rabiye qadirgha wiza bermeysiler dep soralghanda, xuddi türkiye bashqa bir dölet teripidin bashquruluwatqandek tashqi ishlar ministiri bolghan kishi ochuq jawab bermeydu. Türkiye xuddi bashqa bir dölet teripidin bashquruluwatqandek, tashqi ishlar ministiri exmet dawut'oghli, rabiye qadirning türkiyege kélishige ruxset bérelmeydighan halgha keldi. Biz shuninggha ishinimizki, rabiye qadir bir küni xudayim buyrusa türkiyege kélidu. Biz milletchi heriket partiyisi bolush süpitimiz bilen sherqiy türkistanda yüz bergen qetli'amlargha süküt qilmaymiz, meyli ghezze, meyli iraq türkmenliri bolsun, süriye mesililiri bolsun bularning héch birige süküt qilmaymiz. Yünasitan we bulghariyediki türklerning heq-hoquqlirining tartiwélinishigha süküt qilmaymiz. Tashqi ishlar ministiri hazirghiche sherqiy türkistandiki qirghinchiliqqa qarshi awaz chiqarmidi, türkmenlerning qetli qilinishigha qarshi awaz chiqarmidi. U yerlerdiki türklerning yénida milletchi heriket partiyisi we türk dunyasi we türk milliti bardur, buni her kim bilishi kérek.”

Bügün yene türkiye büyük birlik partiyisi izmir shöbe re'isi exmet bereket ependi 15-dékabir qeshqerning saybagh yézisida yüz bergen qanliq weqege qarita partiyining resmiy tor bétide bayanat élan qildi.

Bayanatta mundaq déyilgen: xitay hökümiti teripidin oxshimighan bahanilerni oydurup sherqiy türkistanda otturigha chiqarghan weqelerge yene bir yéngi qanliq weqe yüz bergenlikini qayghu ichide közitip kéliwatimiz. Zalim xitay hakimiyitining Uyghur xelqi üstidin yürgüzüwatqan zulum we iskenje her küni dégüdek shiddetlik éshiwatidu. Qeshqerde 14 Uyghurning xitay saqchiliri teripidin shéhit qilin'ghanliqi toghrisidiki melumatlar xelq arisida bes-munazire qiliniwatidu, sherqiy türkistan nechche yildin buyan xitay zulumi we iskenje astida éziliwatidu, emma pütün dunya bu wehimilik hadisilerge süküt qilip kéliwatidu. Dunya belki étiqad we siyasiy menpe'etliri sewebidin pütün bu tragédiyilerge süküt qiliwatidu dep oylaymiz.

Türkiye büyük birlik partiyisi izmir shöbe re'isi exmet bereket ependi bayanatta türkiye hökümitini bu weqege qarita sükütte turghanliq bilen tenqid qildi we mundaq dédi: dunyaning qeyiride bolsa bolsun zulumgha uchrighan musulman türk qérindashlarning dert-elemlirining özlirining dert-elemliri dep bilgen büyük birlik partiyisi bolush süpitimiz bilen hökümetni shuninggha chaqiriq qilimizki, yüz bergen bu qanliq weqelerge eng qattiq usulda qarshiliq körsitishinglar kérek. Xitay hakimiyiti bilen bolghan pütün siyasiy, iqtisadiy we herbiy hemkarliq kélishimlerning, bu qanliq weqeler we zulumgha xatime bérilmigen teqdirde emeldin qalduridighanliqini pütün dunyagha élan qilish kérek.

Re'is exmet bereket ependi sözining axirida mundaq dédi: adriyatiktin seddichin sépilighiche bolghan jughrapiyilerde yashawatqan küchlük bir türk dunyasini arzu qilimen, dégen we bu yolda shéhit bolghan merhum muhsin yaziji'oghlining sepdashliri bolghan alperenler pütün küchi bilen sherqiy türkistandiki qérindashlirimizning yénida turushni dawam qilimiz.

15-Dékabir qeshqer konasheher nahiyisining saybagh yézisida yüz bergen qanliq weqe, türkiye metbu'atlirida we téléwiziye qanallirida keng orun aldi. Maqale we obzorlar élan qilindi.