Éli ekber: “Türkler üchün türkiye qandaq muhim bolsa, sherqiy türkistan dewasimu Uyghurlar üchün muhim”
2019.01.07

Istanbuldin enqerege piyade yürüsh qilghan bir guruppa Uyghur enqerege 80 kilométir qalghan jaydiki qiziljahamam nahiyeside ötküzülgen muxbirlargha bayanat bérish yighinida türkiye saqchilirining özlirini enqerege kirgili qoymighanliqidin ümidsizlenmigenlikini, türkler üchün türkiye qanchilik muhim bolsa, Uyghurlar üchünmu sherqiy türkistan dewasining shunchilik muhim ikenlikini tekitlidi.
3-Yanwar küni türkiye saqchiliri istanbuldin enqerege piyade yürüsh qiliwatqan bir guruppa Uyghurni enqeredin 80 kilométir yiraqliqtiki qiziljahamam nahiyeside tosuwalghan idi. Türkiye jama'et xewpsizliki sahesining mes'ulliri bilen élip bérilghan muzakire netijiside saqchilar Uyghurlarni enqerege kirmey qiziljahamamda metbu'at bayanati bergendin kéyin istanbulgha qaytishqa mejbur qilghan.
Bayanat élan qilish yighini 5-yanwar shenbe küni qiziljahamam sheher merkizidiki “15-Iyul shéhitlar meydani” da ötküzüldi. Türkche metbu'at bayanati oqulushtin burun istanbuldin enqerege piyade yürüsh qilish pa'aliyitini uyushturghanlardin éli ekber ependi söz qildi. U, sözide özliri istanbuldin enqerege piyade 21 kün yürüp, enqerege az qalghanda cheklimige uchrighanliqini, emma Uyghurlarning siyasiy we heq-hoquqliri dawasidin qaytmaydighanliqini, “Türkler üchün türkiye qanchilik muhim bolsa, sherqiy türkistan dawasiningmu Uyghurlar üchün shunchilik muhim ikenliki” ni tekitlidi.
Erdoghan'gha yézilghan bu xette Uyghurlarning heddidin tashqiri éghir weziyiti bayan qilin'ghandin sirt türkiyediki Uyghurlarning teleplirimu otturigha qoyulghan.
Éli ekber ependi özi yétekligen bu guruppining Uyghurlarning hazirqi éghir weziyitini türkiye jama'etchilikige anglitish we türkiye dölet re'isi rejep tayyip erdoghan'gha telep xéti tapshurush üchün yolgha chiqqan bolsimu, biraq enqerege az qalghanda istanbulgha qaytishqa mejbur bolghanliqini, lékin öz pa'aliyetlirini toxtatmaydighanliqini bayan qildi.
5-Yanwar küni etigen sa'et 9 da, nöldin töwen 5 gradus soghuq we qar yéghiwatqan ehwalda qiziljahamam nahiye merkizidiki meydanda ötküzülgen bayanat élan qilish pa'aliyitide mezkur piyade yürüsh pa'aliyitige qatnashqan loqman abla ependi bayanatni oqup ötti. Bayanat türkiye dölet re'isi rejep tayyip erdoghan'gha yazghan xet asasida teyyarlan'ghan bolup, bayanatta mundaq déyilgen: “Dunyada birinchi orunda turidighan mezlum, ézilgen millet ikenlikimizni silerge anglatqili, til bilen ipadilep bergili bolmaydighan zulumgha duchar boluwatqanliqimizni anglatqili kelduq. Xitay dinimizni öginishni jinayet hésablap dinini ögen'gen oqughuchilarni tutqun qildi. Bala tughushni jinayet hésablap ata-anilirimizni türmige tashlidi. Hamilidar ayallarning qorsiqidiki balilarni mejburiy chüshürüwetti. Ulugh allaning öyi bolghan meschitlirimizni chéqiwetti. Allaning sözi bolghan qur'ani kerimini zeherlik epyün dep exlet sanduqlirigha tashlidi we köydürdi. Saqal qoyghan, romal artqanlarni esebiy unsur, térrorchi dep, ay yultuzluq mayka kiygenlerni pantürkist dep jazalidi.”
Muxbirlargha bayanat bérish pa'aliyiti axirlashqandin kéyin 70 etrapida Uyghur türkiye hökümiti teripidin ewetilgen aptobus bilen istanbulgha qarap yolgha chiqti. Ular shu küni axsham istanbul safaköy rayonigha yétip barghanda, ularni kök bayraq we lozunkilarni kötürgen köp sanda Uyghurlar kütüwaldi.
Türkiyening istanbul shehiride turuwatqan Uyghurlardin éli ekber ependi bashchiliqidiki 9 Uyghur Uyghur diyaridiki Uyghurlarning hazirqi éghir weziyitige qarita türkiye xelqining diqqet-étibarini tartish shundaqla türkiye dölet re'isi rejep tayyip erdoghan'gha Uyghurlarning éghir weziyiti bayan qilin'ghan bir parche xetni öz qolliri bilen tapshurush üchün istanbuldin enqerege qarap piyade yolgha chiqqan idi. 2019-Yili, 3-yanwar küni enqerege 80 kilométir qalghan qiziljahamam nahiyeside 20 dek saqchi ularning aldini tosup, mangghili qoymighan. Yolda qétilghanlar bilen qoshulup, ularning sani 5-yanwar küni 70 ke yetken idi. Prézidént rejep tayyip erdoghan'gha bermekchi bolghan xetni enqere jama'et xewpsizlik xadimliri “Biz yetküzüp bérimiz” dep élip qalghan. Emma ularning bu telep xétining erdoghan'gha yetken-yetmigenliki melum emes.