“Türkning qanighan yarisi” dégen yighinda Uyghur mesilisi

25 - Apiril düshenbe küni koja'elining gebze nahiyiside türkiye memur - xizmetchiler wexpi yeni türkaw gebze shöbisining uyushturushi bilen “Türkning qanighan yarisi” dégen témida ilmiy muhakime yighini ötküzüldi. Yighinda Uyghur, ezeriy we türkmenlerning mesililiri otturigha qoyuldi we muzakire qilindi. Yighinda qazaq türkliri telim - terbiye we hemkarliq jem'iyitining bashliqi serkan dinchtürk, ezerbeyjan birliki teshkilati bashliqi achil semetbeyli, türkmen éli insan heqliri jem'iyiti bashliqi sawash awji, türk tilida sözlishidighan ölkiler xelq'ara zhurnalistlar jem'iyiti bashliqi gün'gör yawuz'aslan qatarliq shexsler söz qildi.

Bu ilmiy muhakime yighinning échilish murasimida söz qilghan türkiye memur - xizmetchiler wexpining gebze shöbe bashliqi exmet wijdan ependi yighin'gha qatnashquchilargha teshekkür éqitqandin kéyin mundaq dédi: “Pütün hayatini sherqiy türkistan musteqilliqi üchün atighan altay taghlirining bürküti, qazaqlarning xani osman baturni eslesh üchün bu yerge jem bolduq. Türk mewjudiyitini we qiyinchiliq mesililirini muzakire qilidighan bu yighinda sherqiy türkistanda insandek yashash heq - hoquqliri qolliridin élin'ghan, emma dunya jama'iti arisida küntertipke kelmigen bir paji'eni küntertipke keltürüsh üchün jem bolduq.”

Yighinda söz qilghan türkche sözlishidighan rayonlar xelq'ara zhurnalistlar jem'iyitining re'isi gün'göryawuz aslan ependi jem'iyitining xizmet sahesini tonushturup mundaq dédi: “Bizning xizmet sistémimiz taghliq qarabaghdin türkmen éligiche, sherqiy türkistan, qirimghiche pütün türk dunyasining anglitilmighan derdlirini dunyagha anglitish.”

Yighinda söz qilghan qazaq türkliri telim - terbiye we hemkarliq jem'iyitining re'isi serkan dinchtürk Uyghur diyarining tarixi, jughrapiyilik alahidilikliri, nopusi we xelqning ijtima'iy hayati toghrisida toxtaldi.

Serkan dinchtürk sherqiy türkistanning néme üchün xitay ishghali astida ikenliki toghrisida melumat bérip mundaq dédi: “Xitayning 25% pirsentini biz sherqiy türkistanliqlar baqimiz. Xitayning énérgiye éhtiyajining yüzde 40% pirsentini sherqiy türkistan teminleydu. Kömürning yüzde 70% pirsent éhtiyajini biz bérimiz. Yer asti bir hakimiyet bar, tek partiye hökümranliq qilidu. Sherqiy türkistanda köpligen xitay köchmenler yashaydu. Tughut cheklesh siyasiti bar. Xitay tughut chekleshni bikar qildi deydu emeliyette bu sherqiy türkistandiki köchmen xitaylargha ruxset qilin'ghan bir siyaset. Sherqiy türkistanda yashaydighan méning qazaq, Uyghur, özbék qérindashlirim xitayning ichki ölkiliridiki héch qandaq bir zawut - fabrikilarda xizmetke orunlishalmaydu. Béyjingda we yaki bashqa sheherlerde héch qandaq méhmanxanilar yataq bermeydu.

Serkan dinchtürk yene Uyghur we qazaqlarning hazirqi ehwali toghrisida melumat bérip, Uyghur we qazaqlarning diniy we milliy bésimlargha uchrawatqanliqini, ijtima'iy jem'iyette chetke qéqilish, ayrimichiliq, kemsitishke uchrawatqanliqini, ishqa orunlishalmay nurghun kishilerning ishsiz qalghanliqini, xitayda cheklen'gen zeherlik chékimlik etkeschiliki Uyghur diyarida erkin qoyup bérilgenlikini bildürdi we nurghun heqsizliqlarning yüz bériwatqanliqini bayan qildi.

Serkan dinchtürk sözide yene, Uyghur we qazaq xelqining xitay millitidin ayrim bir millet ikenlikini, tili, medeniyiti, örp - aditi we ötmüsh tarixining ayrim ikenlikini, bildürdi we tarixi pakitlarni otturigha qoyup emeliy misallar körsetti.

Serkan dinchtürk sherqiy türkistandin türkiyege köchüp kélip zeytinburnugha olturaqlashqan bir qazaq a'ilining oghlidur. U ilgiri sherqiy türkistan köchmenler jem'iyitining bash katipi bolup xizmet qilghan bolup, hazir merkizi zeytinburn'gha jaylashqan qazaq türkliri telim - terbiye we hemkarliq jem'iyitining re'isi bolup pa'aliyet körsetmekte.