Istanbul ayrodromida tutup turuluwatqan Uyghurlar erkinlikke chiqti

Türkiye “Iyi” partiyesining parlamént ezasi pexridin yuqush ependi yighinda sözde. 2018-Yili 29-dékabir, enqere.

Istanbul ayrodromida 70 kündin buyan tutup turuluwatqan 11 neper Uyghur 12‏-ayning 29 ‏-küni qoyup bérilip, türkiyege resmiy kirdi.

Xitayning zulumidin qéchip taylandqa kelgende tutulup qalghan, kéyinche tayland türmisidin qéchip malaysiya arqiliq türkiyege kelgen 11 neper Uyghur musapir ötken yilining öktebir aylirida istanbul ayrodromida tutup qélin'ghan idi. Ular istanbul ayrodromida 70 kündin artuq tutup turulghandin kéyin, 2018‏‏-yili 12‏-ayning 29 ‏-küni erkinlikke chiqti we türkiyege kirishi üchün ruxset bérildi.

Yéngidin qoyup bérilgen 11 ‏Uyghurning arisidiki hesenjan imam isimlik Uyghur özining béshidin ötken kechürmishlirini, hayat hékayilirini, zulumdin qutulush yolida tartqan azab-oqubetlirini we shundaqla türkiyege kélip erkinlikke chaqqandin kéyinki tesiratlirini bayan qildi.

U aldi bilen özlirige yardemde bolghan barliq organ we shexslerge rehmet éytti.

Türkiye “Iyi” partiyesining parlamént ezasi pexridin yuqush ependi türkiye parlaménti kishilik hoquqni tekshürüsh komitétida bu Uyghur musapirlarning mesilisini otturigha qoyup, ularni qoyup bérishni telep qilghan idi. Türkiye ichki ishlar ministirliqi köchmenler ishliri idarisige mektup yollap, “Buningdin kéyin chégrada tutup qélin'ghan sherqiy türkistan türkliri ziyaret qilinidu, mesililiri öz ornida közitilidu, sözlirige qulaq sélinidu we buningdin tézdin bir netije chiqirish telep qilinidu,” déyilgen.

“Iyi” partiyesining parlamént ezasi pexridin yuqush ependi 29‏-dékabir küni enqerede échilghan “Dunya türk birliki” yighinida Uyghur mesilisi we istanbul atatürk ayrodromida tutup turuluwatqan 11‏ neper Uyghur toghrisida toxtilip mundaq dégen: “Istanbul ayrodromida tutup turuluwatqan 11‏ neper Uyghur toghrisida kishilik hoquq komitétining re'isige teklip sundum shundaqla hökümetke resmiy iltimas qildim. Hökümet teripidin manga kelgen jawabta ular Uyghur, emma bashqa döletning pasportliri bilen kéliptu dédi. Ular elwette öz dölitining pasporti bilen kélelmeydu, xitay ulargha pasport bermeydu dédim.”

Pexridin yoqush ependi sözide yene bu mesilini parlaméntta otturigha qoyghanliqini bildürüp mundaq dégen: “Men bu mesile toghrisida parlaméntta shundaq dédim: bu döletke töt milyon süriyelik xalighanche kirip chiqidu, méning qandashlirim ikki aydin buyan ayrodromda tutup turuluwatidu. Bu qandaq musulmanliq, qandaq insanliq? qeyerde bolushtin qet'iynezer, her bir türkning türkiye jumhuriyitide yashash heqqi bar. Ular bu döletke kélidu.”

“Yéngi chagh” gézitining 29‏-dékabir küni tarqatqan xewiride bildürüshiche, “Iy” partiyesining istanbul shöbisi re'isi bughra kawunji ependi mezkur 11 neper Uyghurning ikki aydin artuq tutup turuluwatqanliqigha naraziliq bildürgen. U “Uyghur türklirining 4 milyon süriyelik köchmenlerchilik qedir-qimmiti yoqmu?” dégendek so'allarni qoyup hökümetni tenqid qilghan.

U mundaq dégen: “Uyghur qandashlirimizning dölitimizde yashawatqan 4 milyon'gha yéqin süriyelik köchmenlerdin, afghanistan köchmenliridin zadi néme perqi bar? Uyghur qandashlirimizning nechche yillardin buyan türkiyede méhman bolup yashawatqan, telim-terbiye, salametlik we qatnash qatarliq her türlük éhtiyajliri döletning bajlirigha tayinip teminliniwatqan süriyelik panahlan'ghuchilardek qedir-qimmiti yoqmu? egerde büyük türk dölitining imkaniyetliri bu 11 Uyghur qandashlirimiz üchün yéterlik bolmisa, biz iyi partiyesi bolush süpitimiz bilen u qandashlirimizni öylirimizde méhman qilip, ularning telim-terbiye, salametlik we turalghu öy éhtiyajlirini qamdashqa tirishimiz hemde buningdin pexirlinidighanliqimiz bildürimiz.”

“Iy” partiyesi istanbul shöbisining re'isi bughra kawunji ependi sözide yene bu Uyghurlarni derhal qoyup bérishni telep qilip mundaq dégen: “Türk dölitidin we hökümitidin bu naheqchilikning derhal hel bolushini, Uyghur qandashlirimizni köz aldimizda qarap turup ölümge tashlap bermeslikni telep qilimiz.”