Yaponiye ministirlirining buzrukwarlar qebristanliqini tawap qilishi xitay bilen koriyening qarshiliqigha uchridi

Yaponiyide chiqidighan “Asahi shinbun” gézitining xewiride déyilishiche, mushu ayning 21 - küni yeni tokyodiki yasukuni buzrukwarlar qebristanliqida her yili bahar pesilde ötküzülidighan shinto dinining üch künlük diniy bayrimining birinchi küni, yaponiye ministirliridin mu'awin bash weziri, iqtisad ministiri aso taro, shimaliy koriyege mejburiy tutup kétilgen yaponlar mesilisige mes'ul ministir ké'iji furuya, xelq'ara munasiwet,alaqe ministiri yoshitaka shindo we ichki kabinétning mu'awin sikrétari katsunobu kato qatarliqlar yasukuni buzrukwarlar qebristanliqini ziyaret qilghan.

Yaponiye jem'iyitide, yaponiye emeldarlirining yasukuni buzrukwarlar qebristanliqini ziyaret qilishi qattiq talash - tartsh boluwatqan bir peytte, dunya Uyghur qurultiyining mu'awin re'isi ilham mahmut öz qarashlirini bayan qilip ötti.

Kyodo agéntliqining xewiride déyilishiche, katsunobu katoning bu qétimqi yasukuni buzrukwarlar qebristanliqini ziyaret qilishi shexsiy ziyaret dep xewer qilin'ghan. Bu qétimqi shinto dinining üch künlük bayrimida yasukuni buzrukwarlar qebristanliqini ziyaret qilish diniy pa'aliyitige yaponiye bash weziri shinzo abéning qatnashmasliqining sewebi xitay bilen koriyening ghezipini keltürüp qoymasliq üchün dep körsitilgen. Xewerde yene, bash wezir shinzo abéning shinto dinining eqidisi boyiche “Masakaki derixi” ge özining ismini yézip yasukuni buzrukwarlar qebristanliqigha teqdim qilghanliqi qeyt qilin'ghan.

Uzun yillardin béri, xitay bilen yaponiye munasiwetlirige diqqet qilip kéliwatqan tinchliqperwer yaponlardin nori xanim bu heqte toxtilip mundaq dédi:

- Aso taroning qebre ziyariti, shinzo abéning sowgha teqdim qilishi, koriye bilen xitayning elwette küchlük ghezipini qozghaydu. Kéler hepte yaponiyide élip bérilidighan yaponiye bilen koriyening diplomatik uchrishish pursitini koriye terep emeldin qaldurdi. Bular néme üchün asiyaning tinchliqini oylimaydighandu? menmu buninggha heyran boluwatimen.

4 - Ayning 21 - künidiki nyuyork waqti gézitining “Yaponiye emeldarliri yaponiye ibadetxanisini ziyaret qilip, qoshna ellerning ghezipini keltürdi” dégen xewiride : “Mute'essip yaponiye ministirliri yasukuni buzrukwarlar qebristanliqini ziyaret qildi. Bu ziyaret qilin'ghan qebristanliq 2 - dunya urushi jinayetchilirining qebristanliqi bolup, shinto dinidiki yaponlarning tawapgahidur. Bu qétimqi ziyaretke qatnashqan ministirlar ichide 1945 - yilidiki 2 - dunya urushida amérikining herbiy paraxotlirigha hujum buyruqi chüshürgen yaponiye déngiz armiye herbiy générali iwo jimaning newrisi,hazirqi yaponiye xelq'ara munasiwet, alaqe ministiri yoshitaka shindomu bar” dep alahide eskertken. Yaponiyining mu'awin bash weziri,iqtisad ministiri aso taroningmu ziyaretke barghanliqini, ziyaret jeryanida muxbirlarning so'allirigha jawab bermigenlikinimu tilgha alghan. Xewerde yene, yaponiye - koriye, yaponiye - xitay otturisidiki arallar mesilisi téxi toluq hel qilinmighan mushundaq bir peytte, yaponiye emeldarlirining yasukuni buzrukwarlar qebristanliqini ziyaret qilishi yaponiyining xitay, koriye bilen bolghan diplomatiye munasiwetlirige tesir körsitidighanliqinimu eskertken.

Yaponiyidiki milletchilerge mayil dep hésablinidighan maynichi shinbun gézitining “Mu'awin bash wezir aso we furuya qatarliq ministirlar urush bilen munasiwetlik qebristanliqni ziyaret qildi” dégen xewiride ministir furuyaning muxbirlargha qilghan sözide “Bu, ölgenlerning rohini xosh qilish, ularni eslesh yüzisidin élip bérilghan qelb izhari tawabi, ular millet, dölet üchun ölgen” dep jawab bergenlikini alahide eskertken. Xewerde, koriye tashqi ishlar ministiri yanning, bu heptide tokyoda élip baridighan diplomatik ziyaritini we yaponiye tashqi ishlar ministiri bilen bolghan uchrishishini bikar qilghanliqi otturigha qoyulghan.

Xitayning nopuzluq gézitliridin biri bolghan yer shari waqit géziti, xitayning xelq gézitidin neqil élip, xitay terep:“Yaponiyining yasukuni buzrukwarlar qebristanliqi ziyaritining özi, yaponiyining awarichiliq tughdurup, asiya ellirining ghezipini qozghawatqanliqigha toluq ispat bolalaydu” dep körsetkenlikini alahide eskertken.

Awaz ulinishidin tepsilatini anglang.