Ghulamidin paxtaning hayati (35): 1992-yilidiki sherqiy türkistan milliy qurultiyi qandaq shara'itta chaqirildi?

Hor dunyada échilghan tunji “Sherqiy türkistan milliy qurultiyi” din bir körünüsh. 1992-Yili. Istanbul, türkiye.

Ghulamidin paxta ependim merhum ziya semidi we memetimin hezret bilen birge “Sherqiy türkistan milliy qurultiyi” da. 1992-Yili. Istanbul, türkiye.

1992-Yili istanbulda chaqirilghan sherqiy türkistan milliy qurultiyi muhajirettiki Uyghurlarning pewqul'adde tarixiy shara'itta teshkilligen bir qétimliq keng da'iridiki bash qoshush yighilishi hésablinidu.

Bu qétimliq qurultay sowétlar ittipaqi yimirilip, ottura asiya we kafkazda 5 musteqil türk jumhuriyetliri jakarlan'ghan, Uyghurlar öz kélechikining upuq nurini körüshke intiliwatqan, dunyaning siyasiy tertipide jiddiy özgirishler yüz bériwatqan bir mezgilde chaqirilidu. Bu qétimliq qurultaygha pütün dunyadiki oxshimighan dölet we oxshimighan siyasiy sistémilarda istiqamet qiliwatqan Uyghur jama'itining körünerlik wekilliri qatnashqan idi. Ularning ichide muhajirettiki sherqiy türkistan milliy herikitining rehbiri eysa yüsüp aliptékin, sherqiy türkistan wexpining bashliqi, général mehmet riza békin, 1944-yilidiki ili inqilabi we uning netijiside qurulghan ikkinchi qétimliq sherqiy türkistan jumhuriyitining hayat shahitliridin ziya semedi, abdure'up mexsum, hashir wahidi we yüsüpbeg muxlisi, se'udi erebistanda yashawatqan sherqiy türkistanliq muhajirlar shuningdek yawropa we amérikadiki Uyghur muhajirlar wekilliri bar idi.

1992-Yilidiki istanbul qurultiyining teyyarliq komitétidin orun alghan, qurultay jeryanida aktip kélishtürgüchi süpitide közge körün'gen ghulamidin paxta ependim aridin 25 yil ötken bügünki künde istanbul qurultiyi heqqidiki eslimilirini teqdim qildi.
Ghulamidin ependi 1992-yili 12-ayning 12-küni istanbul uniwérsitéti pen fakultétining heywetlik zalida mingdin artuq kishining qatnishishi bilen chaqirilghan bu qétimliq sherqiy türkistan milliy qurultiyining échilish murasimini esliginide hélihem hayajan'gha chömidu.

U, shu künidiki qurultayning échilish murasimida türkiye jumhuriyitining bash ministiri sulayman démiral, shimaliy qibriz türk jumhuriyitining re'is jumhuri rafuq dénktash, dunya islam birlikining bash katipi abdulla ömer nazif qatarliq yüzligen dölet bashliqliri we xelq'araliq teshkilatlarning tebrik télégrammiliri oqup ötülgende qurultay ishtirakchilirining hayajan we iptixarliq yashlirigha chömülgenlikini eske alidu.

Ghulamidin ependi bu qétimliq qurultaydin birqanche aylar ilgiri türkiyediki sherqiy türkistan wexpining bashliqi, général mehmet riza békinning riyasetchilikide qurultay teyyarliq komitétining qurulghanliqini, bu qétimliq qurultayning hazirliq ishlirining her jehettin puxta we etrapliq élip bérilghanliqini tekitleydu. 

Ghulamidin ependi eslimiside yene bu qétimliq sherqiy türkistan milliy qurultiyining dunyadiki 30 nechche gézit, radi'o, téléwiziye we xewer agéntliqlirida xewer qilin'ghanliqini, bolupmu türkiye bilen yéngidin musteqilliqqa érishken ottura asiya jumhuriyetliride keng kölemde teshwiq qilin'ghanliqini tilgha alidu.

Ghulamdin paxta ependi istanbulda chaqirilghan sherqiy türkistan milliy qurultiyining 4 kün dawam qilghanliqini, axirida qurultay wekillirining türkiye jumhuriyitining bash ministiri sulayman démiral, türkiye büyük millet mejlisining re'isi hisammidin jinduruq we türkiye milliyetchi heriket partiyesining rehbiri alparslan türkesh qatarliqlarning qobul ilishigha érishkenliki, shu künlerde istanbulning bayram tüsige kirgenlikini esleydu.

Ghulamidin ependi 1992-yili istanbulda chaqirilghan sherqiy türkistan milliy qurultiyining qandaq bir dewr shara'iti we arqa körünüshte chaqirilghanliqi heqqide munularni bayan qilidu.

Ghulamidin ependi yene bu qétimliq istanbul qurultiyining ongushluq échilishida, bolupmu qurultaygha kétidighan iqtisadiy we maddiy éhtiyajlarni hel qilishta türkiye, se'udi erebistan shundaqla dunyaning jay-jayliridiki wetensöyer karxanichilar bilen tijaretchilerning xalis yardemlirini hörmet bilen tilgha alidu.