Gwentanamodin qaytqanda: ababekri qasimning béshidin kechürgenliri - 4

2001 - Yili 11 - ayning axirliri afghanistan'gha kirgen amérika eskerliri pakistan herbiy tereptin 18 neper Uyghur musapir yashni “Térroristlar” dégen guman bilen ötküzüwalidu. Uzun ötmey ularni herbiy ayropilan'gha qachilap afghanistanning qendihar shehirige yéqin herbiy bazigha élip baridu. Bu 12 - aygha kirip qalghan qehritan qish mezgili bolup, ularni boran hushqiytip turghan üsti ochuq türmige qamaydu.

Erkinlik izdep wetendin ayrilghan ababekri bashliq bu 18 neper Uyghur yash shundaq qilip birdinla tutqun'gha aylinidu. “11 - Séntebir weqesi” din kéyin “Térrorizmgha qarshi dunyawi küresh” qaynimida közi baghlinip qalghan amérika eskerliri ularni “Térrorist” dégen guman bilen tepsiliy sürüshtürmeyla qamaqqa alidu. Ababekri bashliq barliq tutqunlar qendihardiki üsti ochuq waqitliq türmide insan tesewwur qilghusiz éghir künlerni béshidin ötküzidu. Qorqunch, nachar türme hayati, jandin ötidighan soghuq we aylarche yuyunalmasliqtek bir qatar qiyinchiliqlar ularning kélechekke bolghan ishenchi hemde tatliq xiyallirini alliqayaqlargha tozutup tashlaydu.

Özlirining rastinila amérika eskerlirining qoligha ötkenlikini jezmleshtürgen ababekri bashliq Uyghur tutqunlar mushu waqitqa kelgendila öz kimlikini ashkarilaydu. Amérika herbiy terep ularning xitaydin qéchip chiqqan Uyghur yashliri ikenlikini, afghanistandiki urush bilen héchqandaq munasiwiti yoqluqini bilgen bolsimu, lékin derhal qoyup bermeydu. Ilgirikige oxshimaydighan yéri shuki, amérika eskerlirining Uyghur tutqunlargha bolghan mu'amiliside bir qeder yumshash körülidu. Urush qaynimigha kirip qalghan amérika herbiy terep qendihardiki waqitliq türmining shara'itini yaxshilashqa cholisi tegmeydu.

Tutqunluq dawamlishidu. Amérika armiyisi talibanlar küchlirini sürüp afghanistanning jenubiy chégrasigha yéqinlishidu. Jandin ötküdek soghuqta tömür qepeske solinip namelum kélechekni saqlap yatqan ababekri bashliq yashlar her küni amérika herbiy tik'ucharlirining bazidin ensiz kötürülüp kechte qaytip kéliwatqanliqni köridu. “Térrorist” qalpiqi kiydürülgen bu newqiran yashlar shu waqitning özide “11 - Séntebir weqesi” ning yüz bergenlikini, amérikining afghanistanda talibanlar bilen urush qiliwatqanliqini, özlirining bu urushning qurbanigha aylan'ghanliqini téxiche bilmeytti.

Qehritan qish asta - asta uzap hindiqush taghlirigha bahar kélidu. Gümbürligen bombilarning awazimu aziyidu. Bahar chillap uchup yürgen qushlarning awazi qishliq uyqudiki janliqlarning oyghiniwatqanliqidin dérek béridu. Tömür qepeslerge bend qilin'ghan bir top tutqunlar tömür rishatkilardin tebi'ettiki özgirishlerni tingshaydu.

Birqanche aylardin buyan yuyunmighan, chach - saqalliri ösken, rohiy énérgiyisi xorighan bu kishiler “Néme üchün” dégen so'alning bash - axirigha jawab tapalmay qiynilidu. Shundaq künlerning biride qizil kirist jem'iyitining ademliri peyda bolup zenjirlen'gen bu kishilerge tunji qétim ademge gep qilghandek mu'amile qilidu. Ular ababekri bashliq tutqunlargha amérika herbiy terepning ularni pat arida kubadiki bir türmige yötkimekchi boluwatqanliqini, u yerning shara'itining köp yaxshiliqini, u yaqta qish bolmaydighanliqini, yuyunush shara'itining barliqini hetta tenterbiye pa'aliyetlirinimu élip barsa bolidighanliqini éytishidu.

Qepestiki tutqunlar bu chirayliq sözlerge ishinelmey ipadisiz bir rewishte qarap turidu. Nachar türme hayati yash ababekrining salametlikini kérektin chiqirip, uni bezgek késilige giriptar qilidu. Künde chüshtin kéyin uning bezgek késili tutup laghildap titrep bedenliri kiriship kétidu.

2002 - Yili 6 - ayda amérika terep ularni qendihardiki amérika herbiy bazisidin mexsus ayropilan bilen kubaning gwentanamo qoltuqidiki amérika türmisige yötkeydu. Bezgek késilining destidin ze'ipliship ketken ababekri qasim hemrahliri bilen bille gwentanamo türmisige élip kélinidu. U yol boyi késellik azabi tartip birde hoshsiz, birde hoshigha kélip dégendek yene bir natonush dunyagha kélidu.

Shuning bilen ababekri bashliq tutqunlarning gwentanamo türmisidiki hayati bashlinidu. U bu yerde némilerni kördi, béshidin qandaq kechürmishler ötti, uni kéyinki qismetliri qandaq boldi?...

Bu heqtiki söhbitimizge qiziqsingiz, programmimizning kéler heptide dawamlishidighan 5 - qismigha qulaq salghaysiz.