Teklimakanni quchaqlap: merhum küresh kösenning hayatidin eslimiler - 4

Yat tupraqta weten ishqi bilen ud chéliwatqan küresh kösen (2002-yili shiwétsiye)

1988 - Yili küresh kösen shinjang sen'et institutining ikkinchi yilliqida oquwatqan chéghida Uyghur aptonom rayoni boyiche ishtin sirtqi sen'etkarlarning téléwiziyide maharet körsitish musabiqisige qatniship 1 - derijilik mukapatqa érishidu. Shuning bilen uning nami nahayiti tézla Uyghur jem'iyitige tonulidu.

Shu yillarda u yene kompozitor iminjan yüsüp we nurmamutlar ijat qilghan naxshilardin “Shamallar”, “On sekkiz yashim” qatarliqlarni yuqiri maharet bilen bilen orunlap anglighuchilarning qizghin alqishigha érishidu. Bolupmu “On sekkiz yashim” namliq naxsha küresh kösenning naxsha éytish jehettiki özgiche mahariti we yuqiri sewiyisini yenimu namayan qilidu. Yene bir tereptin, küresh kösen 1986 - yilidin bashlapla Uyghur balilar naxshiliridiki chong bir boshluqni hés qilip, balilar we ösmürlerge béghishlap köpligen nadir naxshilarni ijat qilidu we yuqiri maharet bilen orunlaydu. Bolupmu bularning ichide “Bizde shundaq adet bar”, “Démidimmu” dégen balilar naxshiliri zor tesir qozghaydu.

Munewwer xanim akisi küresh kösenning eyni yillardiki shexsiy hayati heqqide eslep, uning minglighan normal insanlargha oxshashla yashliq bahari urghup turghan ashu yillarda muhebbetlik hayati bolghanliqini, emma ré'alliq we teqdirning qismiti bilen bu kechürmishlirining merhumning yürikining chongqur qatlamlirigha kömülüp ketkenlikini eskertidu. 1980 - Yillarning axiri we 1990 - yillarning bashliri küresh kösenning sen'et ijadiyitide partlash xaraktérlik netijiler körülgen yillar bolup qalidu. Bu yillarda u “Shundaq bir jayda yashisam deymen”, “Yayrimning toyi”, “Doppa”, “Kirip ketting hoylanggha”, “Bilelmidim héch” qatarliq bir qatar naxshilarni ijat qilidu we yuqiri maharet bilen orunlap zilzile qozghaydu. Uning her bir naxshisining muzika we tékisti nahayiti chongqur arqa körünüshke ige bolup, Uyghurlar duch kéliwatqan ré'al ijtima'iy mesililerni Uyghur sen'itining cheksiz hayatiy küchi hem ewjide ipadileydu.

Shu yillarda yene küresh kösen tunji bolup shexsiy oyun qoyush ömiki teshkillep Uyghurlar yurtining jenub we shimalida keng xelq ammisigha sen'et nomurlirini körsitidu. Xelq ichige chongqur chöküp eng chet - yaqa yurtlarda yashawatqan kishilerning derd - elimini, xushalliqi we yighinisi köridu. Xelqning issiq qoyni uninggha méhir - muhebbet we adimiylik roh béripla qalmastin, belki yene pütmes - tügimes ijadiyet ilhamimu bexsh étidu.

Köresh kösen sen'et institutini püttüridighan yili oqush püttürüsh emgiki süpitide bir simfoniye yézip chiqidu. Mezkur simfoniye sen'et institutining zalida yuqiri maharet bilen orunlinidu. Eyni chaghda bu sen'et pa'aliyitige qatnashqan mutexessisler, bolupmu shinjang sen'et institutida teklip bilen ders bériwatqan en'gliyelik sen'et mutexessisi mezkur simfoniyege yuqiri baha béridu.

Munewwer xanim akisi küresh sultanning “Kösen” dégen texellusni qollinishi heqqide toxtilip munularni tekitleydu: “Akam gerche qedimki kösen diyarining merkizi bolghan kuchada tughulmighan bolsimu, lékin uning bighubar baliliqi we ösmürlük chaghliri kuchada ötti. Akamdiki sen'etke, muzikigha bolghan muhebbet kuchada oyghandi. Akam Uyghur sen'itining shérin sütini we shirnilirini baliliq dewrdin bashlapla kuchada tétidi. Shunglashqa qedimki sen'iti bilen meshhur bolghan kösen diyarining namini özige texellus qilip talliwaldi…”

(Dawami bar)