Qaraqurum bürküti: nizamidin hüseyinning hayati (27)

Yigirme yettinchi qisim: qaraqilchin türmisidin qéchish

Nizamidin hüseyin ependi 1966-yili 4-ayda bala-chaqiliri bilen birlikte béyjing etrapidiki lugochyaw türmisidin chiqirilidu.

Ular 6 saqchining himayiside poyiz bilen ürümchige yalap élip bérilidu we Uyghur aptonom rayonluq j. X. Nazaritige ötküzüp bérilidu.

Uyghur aptonom rayonluq j. X. Nazariti ularni qara mashinigha bésip, nizamidin ependini shabaxu türmisige, xotun balilirini shigobi, yeni otunkoza türmisige apirip solaydu.

Nizamidin ependi hayatining axirqi yillirida ürümchi 3-türmiside yézip qaldurghan eslimiside shu qétim shabaxu türmisige ötküzüp bérilgendin kéyinki dehshetlik qismetlirini tepsiliy bayan qilidu. Uning déyishiche, türme da'iriliri qachqun mehbus nizamidin ependidin kona-yéngi hésablarni qoshup biraqla alidu.

1966-Yili 10-ayda, yeni “Medeniyet inqilabi” ning perdisi échilip, pütkül xitay bir meydan qalaymiqanchiliqqa chömgen mezgillerde türme da'iriliri nizamidin ependini shabaxu türmisidin maralbéshidiki qaraqilchin türmisige yötkeydu. Xotun-balilirini bolsa yeken'ge sürgün qiliwétidu.

Qaraqilchin türmiside 3 yildek éghir emgekke sélin'ghan nizamidin ependi bu yerdin ilgiri-kéyin bolup 3 qétim qachidu. Emma deslepki ikki qétimda tutulup qélip qattiq ten jazasigha uchraydu.

Üchinchi qétim, yeni 1969-yili 3-ayning 9-küni kéchide türmining éshikini oghrilap, muweppeqiyetlik halda qaraqilchin türmisidin qéchip chiqidu we yekendiki bala-chaqilirining qéshigha kélip yoshurunidu. Aridin melum mezgil ötüp jiddiy weziyet bir'az peseygende nizamidin ependi ilgiriki tonush-bilishlirining yardimi bilen mekit nahiyesining tümental yézisigha bérip qurushulush etritide “Hüseyin ustam” dégen isim bilen ishleshke bashlaydu.

Jür'et nizamidin shu yillarda özining 6-7 yashliq sebiy bala ikenlikini, dadisi maralbéshining qaraqilchin türmisige qamalghan yillarda a'ilisidiki chöchüridek 5 balining yekende apisi we momisining himayiside turghanliqini bayan qilidu.

1969-Yili martning soghuq bir kéchisi qulaqcha we tére juwa kiyiwalghan, yüz-közlirini saqal basqan bir qachqun yeken térebaghdiki bir qoruning ishikini astighine chékidu. Bir hazadin kéyin qorudikiler jin chiragh yandurup, yigha-zar bilen bu kishini kütüwalidu. Bir kona yotqan'gha orinip uxlawatqan chöchüridek 5 bala chöchüp oyghiniship, yillarche körmigen mehbus atisigha heyranliq bilen qarap qalidu. Jür'et nizamidin dadisining shu kéchisi quchaq échip, saqal basqan yirik yüzini balilarning mengzlirige bir-birlep sürkep söygenlikini hélihem hayajan ilkide esleydu.

Nizamidin ependi mekitning tümental yézisida “Hüseyin ustam” dégen yéngi isim bilen qurulush etritige orunlishiwalghandin kéyin yekendiki balilirini öz qéshigha ekéliwalidu. U uzun ötmeyla özining ilgiriki tonush-bilishlirining yardimi bilen bu qurulush etritini kéngeytip, japaliq ishlep tümental yézisida yerlik xelqning ishenchige we hörmitige érishidu. U eslimiside shu yillardiki kechmishliri heqqide ajayip xatirilerni qalduridu.

Qachqunluq, qorqunch, tewekkülchilik we ghuwa ümid ichide hayat dawamlishidu. Terep-terepke tutush buyruqi chiqirilghan mehbus nizamidin ependi mekitning topiliq yézilirida héchkimning xiyaligha kelmigen bir shekilde baliliri bilen ashu mudhish yillarni ötküzidu. Bügün amérikada yashawatqan jür'et nizamidin öz baliliqidiki eng untulmas yillarni xitay türmisidin qéchip jan saqlawatqan mehbus dadisining himayiside dolan yézilirida ötküzgenlikini tilgha alidu.

(Dawami bar)