Qaraqurum bürküti nizamidin hüseyinning hayati (9)

Muxbirimiz qutlan
2018.10.23
Nizamidin-Huseyin-yashliq-yillirida.jpg Nizamidin hüseyin ependi yashliq yillirida.
RFA/Qutlan

Toqquzinchi qisim: untulmas baliliq we 16 yashta partizan bolush

1997-Yili 70 yashtin halqighan nizamidin hüseyin ependi xitay da'iriliri teripidin axirqi qétim tutqun qilin'ghandin kéyin ürümchi 3-türmidiki qarangghu kamérda öz hayatidin eslime yézip qalduridu. U mezkur eslimiside özining qaraqurum taghliri étikidiki azghansal kentide ötküzgen untulmas baliliqi heqqide yarqin xatirilerni qalduridu. Bügün amérikida yashawatqan nizamidin ependining yalghuz oghli jür'et nizamidinmu merhum dadisining baliliq yillirida ögeylik derdini taza tartip, rohiy we jismaniy jehettin baldurla piship yétilgenlikini, xaraktéride qaraqurumdiki taghliq Uyghurlargha xas sebir-chidam, irade-jasaret we aqköngüllükning her waqit ipadilinip turidighanliqini tekitlep ötidu.

Nizamidin hüseyin ependining hayat xatiriliridin melum bolushiche, u 1930-yillarda pütkül azghansal kenti boyiche xet tonuydighan we yazalaydighan, diniy we penniy bilimler boyiche melum sawati bolghan üchinchi kishi iken. Jür'et nizamidinmu eyni waqitta merhum dadisining éghizidin bu heqte köp qétim hékayiler anglighanliqini, nizamidin ependining bowisi qasim qarniyoruqning shu yillarda newrisini alwan ornida azghansal kentide échilghan tunji penniy mektepke tutup bergenlikini tilgha alidu.

Merhum nizamidin ependimu öz hayatidin qaldurghan eslimiside özining qaraqurum taghliri étikidiki azghansalda baliliq yillirini qandaq ötküzgenliki, bowisi qasim qarniyoruqning tewsiyesi bilen deslep diniy mektepte, andin azghansaldiki tunji penniy mektepte oqughanliqini eslep ötidu.

1944-Yili 9-ayda nilqa partizanliri azadliq inqilabining tunji pay oqini atidu. Uzaq ötmeyla jenub partizanlirimu qoligha qoral élip, tashqorghandin taki qaghiliqning taghliq rayonlirighiche bolghan qaraqurum étekliride “Tagh inqilabi” qozghaydu.

1945-Yili yazda 16 yashqa kirgen nizamidin hüseyin ögey anisi min'gen qotazni yétilep azghansaldin qaraqurum taghlirining ichkiridiki burqum mazirigha baridu. U burqumda 9 neper tagh partizanlirigha qoshulup, inqilab sépige atlinidu. Merhum nizamidin hüseyin eslimiside özining eyni waqitta “Tagh inqilabchiliri” sépige qandaq qoshulghanliqi we qandaq qilip tashqorghan partizanliri sépidiki “Bala esker” bolup qalghanliqini tepsiliy bayan qilidu.

1980-Yillarda merhum nizamidin hüseyin ependining chongqur tesirige uchrighan dolqun eysamu bu heqte ziyaritimizni qobul qilip, özining köp qétim nizamidin ependining éghizidin uning tashqorghan inqilabigha qatnashqan yilliridiki sergüzeshtlirini anglighanliqini tilgha alidu.

Bügün awstraliyede yashawatqan bextiyar böre ependimu özining 1980-yillarda nizamidin ependi bilen birlikte “Shinjang géziti” ning Uyghur bölümide ishligenlikini, bu jeryanda nizamidin ependining 16 yéshida tashqorghan inqilabigha qatnashqanliqidin tartip taki uning 1958-yili “Esheddiy yerlik milletchi” dégen qalpaq bilen tutqun qilin'ghinigha qeder ajayip kechmishlirini sözlep bergenlikini eslep ötidu.

1945-Yilining yaz aylirida burqum maziridin partizanlar sépige qoshulghan nizamidin ependi tashqorghanning buramsal dégen jayidiki tagh inqilabchilirining bash shtabigha baridu. U bu yerde qayta teshkillen'gen tajik janek izwotidiki 31-esker bolup qalidu.

Nizamidin ependi eslimiside özining tunji qétimliq jengge 1945-yili 9-ayda kosrapta qatnashqanliqini, tagh inqilabchilirining kosraptiki bir batalyon gomindang eskerlirige shiddetlik hujum qozghap, düshmenni tarmar qilghanliqini yazidu.

Shu yili 10-ayda yash tashqorghan inqilabchiliri pütün liniye boyiche hujumgha ötidu. Yash nizamidin hüseyin janek izwotining terkibide leshker polki bilen qadirqul polkidiki 2000 dek partizan'gha hemdem bolup, yeken, yéngisar we qaghiliq nahiyelirini muhasirige alidu. 10-Ayning axirighiche bu 3 nahiyening köp qisim yéza-qishlaqliri partizanlar teripidin azad qilinidu.

Bu waqitta janek izwotining adem sani köpeygechke mezkur izwot qaytidin teshkillinip iskadron'gha özgertilidu. Tajik komandir janek mezkur iskadronning qomandani bolidu. Yash nizamidin hüseyin janek iskadronining katipliqigha teyinlinip, “Mirza yigit” dep atilidighan bolidu.

(Dawami bar)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.