Қарақурум бүркүти: низамидин һүсәйинниң һаяти (15)

Низамидин һүсәйин әпәндиниң аилиси вә пәрзәнтлири. 1960-Йилларниң башлири.

Он бәшинчи қисим: сәһнидики уссулчи қиз вә мәңгүлүк вападарлиқ

1950-Йилидин 1958-йилиғичә болған җәрян яш низамидин һүсәйинниң һаятида идеологийә вә пикир җәһәттә кәскин давалғушларға дуч кәлгән йиллар иди. 1949-Йилиниң ахири сабиқ шинҗаң институтиниң тарих-җуғрапийә факултетини пүттүргән яш низамидин һүсәйин дәврниң тамамән башқичә йөнилишкә маңғанлиқини, сиясий атмосфераниң алмашқанлиқини, һакимийәтниң қизил реҗимға өзгәргәнликини, миллий инқилабқа қатнашқан бир дәвр яшлириниң вәтәнниң кәлгүси һәққидики татлиқ ғайилириниң чүшкә айланғанлиқини чоңқур дәриҗидә һес қилиду.

Бурһан шәһиди тәрипидин өлкилик партийә мәктипиниң тунҗи қарарлиқ курсиға әвәтилип “меңә ююш” программисиға қатнаштурулған яш низамидин һүсәйин 1950-йили 5-айда “шинҗаң гезити” идарисигә хизмәткә тәқсим қилиниду. 1951-Йилидин таки 1958-йилидики “йәрлик милләтчиликкә қарши күрәш” долқуниға қәдәр у тәңритеғиниң шимал вә җәнубидики нәччә онлиған наһийә вә йүзлигән йеза-қишлақларни айлинип мухбирлиқ қилиду. Шу йилларда уйғурлар вәтинидә йүз бәргән зор сиясий, иҗтимаий өзгиришләр вә уларниң уйғур җәмийитигә елип кәлгән давалғушлирини өз көзи билән көриду. Мәрһум 71 йешида үрүмчи 3-түрмисидә язған әслимисидә шу йиллардики кәчмишлири һәққидә тәпсилий мәлумат бериду.

Мәрһум низамидин һүсәйин бир миллий инқилабчи, хитай реҗимиға қарши бир исянкар шәхс вә шундақла қәләм билән күрәшкүчи әдиб сүпитидә тонулған бир сима болсиму, әмма өз нөвитидә у йәнә нормал бир инсан иди. Низамидин әпәндиниң 1951-йили йәкән дарилмуәллиминдә оқуватқан 15 яшлиқ қиз һөрнисахан билән тасадипий учришип қелиши, бир-бирини яхши көрүшүп той қилиши вә тойдин кейинки бир өмүрлүк муһәббәтлик аилә һаяти уларниң пәрзәнтлири үчүн мәңгү унтулмайдиған гүзәл һекайә иди. Бүгүнки күндә мәрһум дадиси һәққидә сөз қилған җүрәт низамидин көзлирини яшлиған һалда ашу гүзәл һекайини аңлармәнләргә тәқдим қилиду.

Җүрәт низамидин дадиси низамидин әпәндиниң 1950-йиллардин кейинки һаятиниң задила тинч-хатирҗәмлик ичидә өтүп бақмиғанлиқини, таки 1970-йилларниң ахирилириға созулған узун мәзгиллик сиясий бесим, түрмә һаяти, қачқунлуқ вә сәргәрданлиқниң өз аилисигә тәсәввур қилғусиз соруқчилиқларни салғанлиқини, әмма шундақ болушиға қаримай дадиси низамидин әпәнди билән аниси һөрнисахан оттурисида әбәдийлик аилә вападарлиқиниң мәвҗут болуп турғанлиқини алаһидә тәкитләйду.

Мәрһум низамидин һүсәйин әпәнди өз әслимисидә 1950-йиллардики давалғуп турған мәзгилләрдә пәрзәнтлириниң бириниң кәйнидин бири туғулғанлиқини, әйни вақиттики мәвҗут сиясий бесим вә аилә йүкиниң еғирлашқанлиқиға қаримай өзлириниң һаятидики әң унтулмас йилларни яшиғанлиқини қәйт қилип өтиду.

1950-Йилларниң кейинки йеримидики сиясий долқунлар вә сүний усулда кәлтүрүп чиқирилған қәһәтчилик уйғур диярида сан-санақсиз аилиләрни вәйранчилиққа, иҗтимаий әхлақни кризисқа патуриду. Инсаний ғурур вә кишилик қәдир-қиммәт дәпсәндә қилиниду. Әнә ашу еғир күнләрдә низамидин һүсәйин йәкән вә қағилиқтики моһтаҗлиқта қалған уруқ-туғқанлириға игә чиқип, уларни үрүмчигә көчүрүп чиқиду вә бир аилидә 10 җан яшайду.

Низамидин әпәнди аләмдин өтүп шунчә йиллар өткән бүгүнки күндә пәрзәнтлири бу аилидә шунчә қурбанлар берилгәнлики, санақсиз соруқчилар көрүлгәнлики вә аҗайип көп риязәтләр чекилгәнликигә қаримай, муһәббәт вә вападарлиқидин ибарәт бу әң гүзәл қиммәтниң уларниң аилисини сақлап кәлгән әңгүштәр болғанлиқини алаһидә тилға алиду.

(Давами бар)