Qaraqurum bürküti: nizamidin hüseyinning hayati (15)

Muxbirimiz qutlan
2018.12.18
nizamidin-huseyin-ailisi.jpg Nizamidin hüseyin ependi a'ilisi we perzentliri bilen bille. 1964-Yili may.
RFA/Qutlan

On beshinchi qisim: sehnidiki ussulchi qiz we menggülük wapadarliq

1950-Yilidin 1958-yilighiche bolghan jeryan yash nizamidin hüseyinning hayatida idé'ologiye we pikir jehette keskin dawalghushlargha duch kelgen yillar idi. 1949-Yilining axiri sabiq shinjang institutining tarix-jughrapiye fakultétini püttürgen yash nizamidin hüseyin dewrning tamamen bashqiche yönilishke mangghanliqini, siyasiy atmosféraning almashqanliqini, hakimiyetning qizil réjimgha özgergenlikini, milliy inqilabqa qatnashqan bir dewr yashlirining wetenning kelgüsi heqqidiki tatliq ghayilirining chüshke aylan'ghanliqini chongqur derijide hés qilidu.

Burhan shehidi teripidin ölkilik partiye mektipining tunji qararliq kursigha ewetilip “Ménge yuyush” programmisigha qatnashturulghan yash nizamidin hüseyin 1950-yili 5-ayda “Shinjang géziti” idarisige xizmetke teqsim qilinidu. 1951-Yilidin taki 1958-yilidiki “Yerlik milletchilikke qarshi küresh” dolqunigha qeder u tengritéghining shimal we jenubidiki nechche onlighan nahiye we yüzligen yéza-qishlaqlarni aylinip muxbirliq qilidu. Shu yillarda Uyghurlar wetinide yüz bergen zor siyasiy, ijtima'iy özgirishler we ularning Uyghur jem'iyitige élip kelgen dawalghushlirini öz közi bilen köridu. Merhum 71 yéshida ürümchi 3-türmiside yazghan eslimiside shu yillardiki kechmishliri heqqide tepsiliy melumat béridu.

Merhum nizamidin hüseyin bir milliy inqilabchi, xitay réjimigha qarshi bir isyankar shexs we shundaqla qelem bilen küreshküchi edib süpitide tonulghan bir sima bolsimu, emma öz nöwitide u yene normal bir insan idi. Nizamidin ependining 1951-yili yeken darilmu'elliminde oquwatqan 15 yashliq qiz hörnisaxan bilen tasadipiy uchriship qélishi, bir-birini yaxshi körüshüp toy qilishi we toydin kéyinki bir ömürlük muhebbetlik a'ile hayati ularning perzentliri üchün menggü untulmaydighan güzel hékaye idi. Bügünki künde merhum dadisi heqqide söz qilghan jür'et nizamidin közlirini yashlighan halda ashu güzel hékayini anglarmenlerge teqdim qilidu.

Jür'et nizamidin dadisi nizamidin ependining 1950-yillardin kéyinki hayatining zadila tinch-xatirjemlik ichide ötüp baqmighanliqini, taki 1970-yillarning axirilirigha sozulghan uzun mezgillik siyasiy bésim, türme hayati, qachqunluq we sergerdanliqning öz a'ilisige tesewwur qilghusiz soruqchiliqlarni salghanliqini, emma shundaq bolushigha qarimay dadisi nizamidin ependi bilen anisi hörnisaxan otturisida ebediylik a'ile wapadarliqining mewjut bolup turghanliqini alahide tekitleydu.

Merhum nizamidin hüseyin ependi öz eslimiside 1950-yillardiki dawalghup turghan mezgillerde perzentlirining birining keynidin biri tughulghanliqini, eyni waqittiki mewjut siyasiy bésim we a'ile yükining éghirlashqanliqigha qarimay özlirining hayatidiki eng untulmas yillarni yashighanliqini qeyt qilip ötidu.

1950-Yillarning kéyinki yérimidiki siyasiy dolqunlar we sün'iy usulda keltürüp chiqirilghan qehetchilik Uyghur diyarida san-sanaqsiz a'ililerni weyranchiliqqa, ijtima'iy exlaqni krizisqa paturidu. Insaniy ghurur we kishilik qedir-qimmet depsende qilinidu. Ene ashu éghir künlerde nizamidin hüseyin yeken we qaghiliqtiki mohtajliqta qalghan uruq-tughqanlirigha ige chiqip, ularni ürümchige köchürüp chiqidu we bir a'ilide 10 jan yashaydu.

Nizamidin ependi alemdin ötüp shunche yillar ötken bügünki künde perzentliri bu a'ilide shunche qurbanlar bérilgenliki, sanaqsiz soruqchilar körülgenliki we ajayip köp riyazetler chékilgenlikige qarimay, muhebbet we wapadarliqidin ibaret bu eng güzel qimmetning ularning a'ilisini saqlap kelgen enggüshter bolghanliqini alahide tilgha alidu.

(Dawami bar)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.