Qaraqurum bürküti: nizamidin hüseyinning hayati (4)

Muxbirimiz qutlan
2018.09.18
Nizamidin-Huseyin-kesel.jpg Nizamidin hüseyin ependi (ongdin 2-kishi) 1995-yili, yeni qolgha élinishtin ikki yil ilgiri uruq-tughqanliri bilen ürümchidiki öyide chüshken süriti. (Safada nizamidin ependining ikki qéshida olturghan ikki ayal nizamidin ependining qaghiliqning chopan yézisida yashaydighan ata bölek singilliri؛ öre turghan ikki er kishi kelpindin kelgen tughqanliri؛ ong terepte olturghan ayal dolqun eysaning anisi ayxan memet). 1990-Yillarning otturiliri.
RFA/Qutlan

Tötinchi qisim: yépiq sotta sotlan'ghan boway

Wujudini késellik azabi qiynap turghan 71 yashliq nizamidin hüseyin ependi ürümchi qoralliq saqchi doxturxanisidin yene türmige élip kétilgendin kéyin a'ile tawabi'atliri u toghriliq héchqandaq uchur alalmaydu. Aridin yérim yilche waqit ötkende ürümchi sheherlik ottura sot mehkimisi tuyuqsizla jür'et nizamidin we uning qérindashlirigha uqturush ewetip, dadisigha sot échilidighanliqi, sotning yépiq halette bolidighanliqi, shunga biwasite a'ile-tawabi'atliridin bashqa herqandaq kishining qatnashturulmaydighanliqini uqturidu.

Yépiq sot échilishtin ilgiri sot mehkimisi ulargha alaqe ewetip, “Aqlighuchi” adwokat teklip qilidighan yaki qilmaydighanliqini soraydu. Jür'et nizamidin shu waqitta dadisining ürümchidiki yéqin tonushliridin pénsiyede yashawatqan melum bir péshqedem adwokatni izdep baridu we ehwalni éytidu. Bu kishi özining yépiq sotta otturigha chiqip nizamidin hüseyin ependi üchün adwokatliq qilidighanliqini shundaqla qolidin kélishiche tiriship köridighanliqini wede qilidu.

Dégen qerelide sot échilidu. Nizamidin ependining bala-chaqiliridin bolup yépiq sotqa sirttin peqetla 6 kishini qatnashturidu. Chach-saqalliri ösüp changgilashqan, késellik destidin nimjan gewdisini aran kötürüp turghan nizamidin ependi saqchilarning qorshawida yépiq sot meydanigha élip kirilidu. Pütkül sot jeryani “Jawabkar” ornida turghuzulghan nizamidin hüseyin ependini eyiblesh, uning atalmish “Jinayet” lirini bir-birlep sanap ötüsh bilen mezmun tapidu. Yépiq sotta nizamdin hüseyin ependini “Gerche pakitlar toluq bolmisimu, emma uning ‛5-féwral ghulja weqesi‚ we ‛25-féwral ürümchi aptobus partlitish weqesi‚ ni sadir qilghan gumandarlar bilen melum chétishliqi bar” dégen jinayet bilen eyibleydu. Uningdin bashqa nizamidin hüseyin ependini yene “Chet'ellerdiki sherqiy türkistan bölgünchiliri neshr qildurghan qanunsiz gézit-zhurnallarni saqlighan we tarqatqan” dégen jinayet bilen eyibleydu.

Jür'et nizamidinning eslishiche, yépiq sotta aqlighuchi adwokatning otturigha chiqip söz qilishigha héchqanche imkaniyet bérilmeydu. Bash sotchi adwokatqa warqirap sözini qap bélidin böliwétidu. Sot meydanida hetta 20 nechche yashliq pütükchi qizningmu “Jawabkar” ornida turghuzulghan 70 yashtin ashqan nizamidin hüseyin'ge qopalliq bilen senlep gep qilishi jür'et nizamidin we uning acha-singillirining yürikini lexte-lexte qilidu.

Shundaq qilip, yépiq sot delil-ispatlar yéterlik bolmighan bir ehwaldimu 71 yashliq nizamdin hüseyin'ge ikki yérim yilliq qamaq jazasi höküm qilidu. Yépiq sotta nizamidin ependi üchün hetta “Aqlash” ispatlirimu oqup ötüshke imkaniyet tapalmighan péshqedem adwokat amalsizliq ilikide nizamidin ependining a'ile-tawabi'atliridin “Özr” soraydu. Sot axirlishishi bilen saqchilar nizamidin ependini qoltuqidin söriginiche türmige élip kétidu.

Aridin nechche aylar ötken bir küni jür'et nizamidin'gha namelum biridin téléfon kélidu. Téléfon bergüchi özining birqanche kün ilgiri ürümchidiki 3-türmidin chiqqanliqini, ulargha yetküzüp béridighan muhim bir “Amanet” ning barliqini éytidu.

Ular ürümchining saybulaq dégen jayida uchrishidu. Türmidin chiqqan kishi jür'et nizamidin'gha özining ürümchi 3-türmide nizamidin ependi bilen bille yatqanliqini, uning dadisining türmide ajizlap nimjan bolup qalghanliqi, bir amal qilip nizamidin ependini dawalitishqa élip chiqmisa ehwalining xeterlik ikenlikini éytidu. U yene nizamidin ependining türmidiki shunche qiyin shara'itta yazghan “Hayatimdin eslimiler” namliq esirining qolyazmisini türmidin yoshurunche élip chiqqanliqini éytip, uni jür'et nizamidin'gha tapshuridu.

Jür'et nizamidin dadisining türmidin chiqarghan “Amanet” liri arisidin bir parche xetni köridu. Xette dadisi özining türmide qattiq xorlan'ghanliqini, nimjan yürikining türme azablirigha uzun'ghiche berdashliq bérelmeydighanliqini, eger türmide u dunyagha kétip qalsa perzentlirining özidin razi bolushini ötünidu. Dadisining xétini oqup qattiq azablan'ghan jür'et nizamidinning közliri yashqa tolidu.

Shuningdin kéyin jür'et nizamidin terep-terepke qatrap dadisining türmide éghir késel ikenlikini, sirtqa dawalatqili élip chiqishqa ruxset bérishini iltimas qilidu. U yene ürümchi sheherlik saqchi idarisigha bérip, ilgiri dadisini tutqan saqchilar bilen körüshidu we dadisini dawalitishqa waqtinche qoyup bérishini telep qilidu. Halbuki, saqchilar yoqiri organning testiqi bolmay turup, nizamidin ependini dawalinishqa qoyup bérishke bolmaydighanliqini éytidu.

(Dawami bar)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.