“Men oghul bala dep tughqan”

Ixtiyariy muxbirimiz abduweli ayup
2018.01.02
abduweli-ayup-hokumname.jpg Abduweli ayup qatarliq wijdan mehbusliri ustidin ürümchi shehiri tengritagh rayonluq sot mehkimisi chiqarghan hökümname. 2014-Yil 11-awghust
Photo: RFA

Sotxanigha kiripla anamni kördüm. Anamni kelmisun dégen idim. Adwokat kimlerning kélish heqqide sorighanda “Héchkim” dep jawab bergen idim. “Ejeb muzdek jawab berdingiz” dégen idi adwokat chirayimgha qarap olturup kétip. Toghra, jawabim muzdek idi. Chünki méning sot zaligha élip kérilgen xarab turqum, berbat kiyim-kécheklirim, oghri tikendek saqal qaplighan miskin yüzüm, putumda sharaqlap turghan ishkel, ishkel bilen kishenni bir-birige baghlap turghan zenjir men söygen, manga köygen kishilerning yüreklirini qan, qan qilatti.

Shillemdin bésip yerge éngishtürüp turghan qoralliq ikki saqchi aldidiki bichare halitimni körse qérindashlirimning közige qan tolatti.

Anamgha qarap külümsiridim. Anammu lewlirini ching chishlep manga qarap küldi. Jawighiyini boylap aqqan qanni körüp yerge qariwaldim. Baghri qan anam ésedep ketmeslik üchün kalpukini chishlep qanitiwalghan idi.

Béshimni kötürüp yene qaridim, acham anamning qolini mehkem tutuwaptu. Men anamning qolini tutuwalmisa titreydighanliqini bilettim. Anamning titrewatqan qoli achamning yüreklirini qanche titretkenmu, éziwetkendu-he!?
Acham közeynikini sürtken bolup yerge qariwaldi. Közliridin marjandek tökülüwatqan yashlarni sürtümsiz untup, manga qarap qétip olturup qalghan ayalimgha qaridim. Uning yénida olturghan achisi jiddiyliship, qoligha tutquzghan yaghliqini élishinimu untughan idi.

“Ana til shirkiti” ni bille qurup tutulghan sepdashlirimdin dilyar obul, memetsidiq abduréshit we men ücheylen qatarliship soraqchining aldida olturduq. “Jinayetlirimiz” bir-birlep oqup ötüldi. We bizdin chüshen'gen, chüshenmigenlikimiz soraldi. Aldinqi qétimliq saxta sotlarda bularni bir qétim anglighinimiz üchün hemmeylen bir éghizdin “Testiqlaymiz” dep oylighan idim. Emma dilyarning jawabi hemmeylenni hang-tang qaldurdi.

U, “Bundin burun oqup bergen barliq qeghezler xenzuche idi, bu qétim ana tilimizda iken, shunga toluq chüshendim,” dédi. Dostumning sot meydanidimu ana til dewasida ching turushi bayatin béri qelbimni chulghighan azab tumanlirini biraqla yoq qildi. Pexir bilen uning meghrur közlirige qaridim. U közler burunqidekla qet'iy, temkin mungluq idi.

Memetsidiqning chachliri pütünley dégüdek aqirip ketken idi. Dilyarning qeyserane jawabi unimu söyündürdi bolghan, bilin'güdek awaz chiqirip küldi.

Ayrim-ayrim “Jinayetlirimiz” heqqide so'allar soralghandimu héch bir yéngiliq bolmidi. Ikki hepte burun qoyulghan tiyatir qayta oynalmaq idi. Köz aldimdiki kishilerning dewatqanlirigha xuddi kunupkisi bésilghan ün'alghugha oxshash ölchemlik jawablarni bermekte idim. Aghzim soraqchi, teptish we adwokatlarning sorighanlirigha inkas qayturuwatqan bilen xiyalim keynide méni körüp turghan söyümlüklerge idi.

Soralghan soraqlargha amal bar uzun qilip, purset tapsamla uzartip jawab bérishke tirishattim. Bir yildin béri awazimni angliyalmighan anam, akam, acham ayalim we bashqa tughqanlar bilen mushu bahanide bolsimu paranglishiwélish arzusi méni köprek sözleshke ündeytti.

Sot netijisiz ayaghlashti. “Sottin kéyinla qutulisen” dégen teptishlerning, mushu gepler bilen bizni iqrar qildurghan yaghlamchilarning közliri shunchilik ipadisiz, shunchilik wezmin idi.

Ücheylen bash egdürelmigen péti aldin élip kétilduq. Keynimizdin ésediship, buquldiship sewrige, tesellige ündelgen awazlar anglinip turatti.

Dilyarning anisi tuyuqsiz kélip oghligha ésilmaqchi bolup qolini sozuwédi, saqchi qopalliq bilen itterdi. Dilyar yulqunup anisigha qarap bir qedem éliwédi saqchi putlap yerge yiqitti. Birdinla karidorda jiddiy halet kötürülüp, qorallar sharaqlap betlendi. Bir anining sozulghan qoli nechche on qoralliq saqchini jiddiyleshtürüp chirayini képendek setleshtürüwetken idi.

Yene uzundin-uzun'gha sozulghan qol qoyush, barmaq bésishlar bashlandi. Ariliqta bir xadim kirip men qol qoyuwatqan qeghezlerge qarighan bolup “Aningiz sizdin ikki dunya razi iken, emma sotta ‛shirketning hésabidin xewersizmen‚ déginingizni yaqturmaptu. ‛men oghul bala dep tughqan, qilghan ishigha meydisini kirip turup ige bolsun‚ deydu,” dep qoyup ketti.

U sotxanigha üch qétim kiripmu yighlimighan idim. Anamning bu gépini anglap köz yashlirimni tutalmidim. Bichare anam méning özüm qurghan shirketning maliyesige peqet arilashmay qeshqerde, xotende, aqsuda, korlada léksiye sözlep yürgenlirimdin bixewer idi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.