Bác sĩ Nguyễn Trần Hoàng - Trà Mi
Theo một thống kê về ung thư trong cộng đồng Việt Nam ở California, ung thư phổi là ung thư thường gặp nhất ở đàn ông Việt Nam. Ở Việt Nam, tỉ lệ hút thuốc rất cao, tỉ lệ ung thư phổi có lẽ còn cao hơn.
Trong số các loại ung thư, ung thư phổi là ung thư gây chết người nhiều nhất. Tỉ lệ sống sót được năm năm ở những người bị ung thư phổi rất thấp. Ở Mỹ, hiện nay mỗi năm có khoảng 170 ngàn người bị ung thư phổi, và trong số này, nói chung, 86 phần trăm sẽ chết trong vòng năm năm.
Tuy nhiên, đây là một loại ung thư có nguyên nhân tương đối rõ ràng, và nếu biết cách phòng ngừa, tỉ lệ bị ung thư phổi có thể giảm đi rất nhiều.
Ung thư phổi là gì?
Là sự phát triển bất thường của các loại tế bào tạo thành các khối u ở phổi, có thể lan sang các cơ quan khác, gọi là di căn.
Phổi là cơ quan hô hấp chính của cơ thể. Nó giúp cơ thể thải bỏ thán khí (khí thải của cơ thể) và cung cấp dưỡng khí cho các tế bào. Không được cung cấp dưỡng khí thì cơ thể không thể hoạt động được.
Ung thư phổi là một trong những loại ung thư có tỉ lệ tử vong cao. Nói chung, chỉ có khoảng 14 phần trăm trong số các bệnh nhân ung thư phổi có thể kéo dài mạng sống trên năm năm.
Tùy theo loại tế bào ung thư, ung thư phổi chia làm hai nhóm chính là:
Ung thư tế bào nhỏ (small-cell carcinoma): chiếm tỉ lệ khoảng 20 phần trăm các loại ung thư phổi, tỉ lệ sống sót sau năm năm chỉ có 5 phần trăm.
Ung thư tế bào không nhỏ (non small-cell carcinoma), lại được chia ra:
Ung thư tế bào tuyến (adenocarcinoma): chiếm tỉ lệ khoảng 40 phần trăm các loại ung thư phổi, tỉ lệ sống sót sau năm năm là 17 phần trăm.
Ung thư tế bào sừng (squamous-cell carcinoma): chiếm tỉ lệ khoảng 25 phần trăm các loại ung thư phổi, tỉ lệ sống sót sau năm năm là 15 phần trăm.
Ung thư tế bào lớn (large-cell carcinoma): chiếm tỉ lệ khoảng 15 phần trăm các loại ung thư phổi, tỉ lệ sống sót sau năm năm là 11 phần trăm.
Trong nhóm ung thư tế bào không nhỏ, cũng còn các ung thư hiếm gặp hơn, gồm: Adenosquamous carcinoma, undifferentiated carcinoma and bronchioloalveolar carcinoma
Mời các bạn tham gia mục Sức khoẻ và Đời sống. Mọi email xin gửi về Vietnamese@www.rfa.org
Triệu chứng của ung thư phổi?
Trong khoảng từ 5 đến 15 phần trăm các trường hợp ung thư phổi, khối u ung thư được khám phá trên hình quang tuyến phổi, trong khi bệnh nhân không có triệu chứng gì cả. Tuy nhiên, 85 đến 95 phần trăm các bệnh nhân ung thư phổi có một hoặc nhiều hơn các triệu chứng sau đây:
- Ho - Ho ra máu - Khò khè - Hụt hơi - Khó chịu trong lúc thở - Đau ngực - Có các triệu chứng của bệnh viêm phổi (như là sốt, ho có đàm) - Khó chịu trong lúc nuốt - Khàn giọng - Sụt cân và chán ăn - Ngoài ra, có thể có các triệu chứng do di căn, như là tới não, tới xương, v.v.
Các triệu chứng kể trên có thể là của ung thư phổi, tuy nhiên, nhiều bệnh khác cũng có thể có một số triệu chứng tương tự.
Thuốc là có ảnh hưởng như thế nào đến bệnh ung thư phổi
Nói chung, những người hút thuốc có nguy cơ bị ung thư phổi cao gấp 13 lần so với những người không hút thuốc. Hút càng nhiều và càng lâu năm thì nguy cơ bị ung thư phổi sẽ càng cao.
Những người không hút nhưng bị hít khói thuốc một cách thụ động cũng bị tăng nguy cơ ung thư phổi.
Ngoài thuốc lá, các nguy cơ khác của ung thư phổi là gì?
Tiếp xúc với hơi radon, là một chất khí không màu, không mùi, sinh ra từ chất phóng xạ dưới mặt đất. Nó có thể thấm vào nước dưới mặt đất.
Tiếp xúc với asbestos, là trước đây thường được dùng cách âm, cách nhiệt, chống lửa, làm thắng xe gắn máy...
Một số nghiên cứu thấy rằng thiếu các chất vitamin chống ôxy hoá, như sinh tố A, E có thể liên quan đến việc tăng ung thư phổi. Do đó các nghiên cứu này cho rằng dùng các chất nhiều chất ôxy hoá như rau quả màu xanh và màu vàng có thể góp phần giảm nguy cơ ung thư phổi.
Một số bệnh hiếm gặp như bệnh phổi bị xơ hóa lan toả (diffuse pulmonary fibrosis) có thể làm nguy cơ bị ung thư phổi tăng lên gấp từ 8 đến 14 lần.
Có nghiên cứu thấy rằng những người bị bệnh phổi tắt nghẽn mạn tính (chronic obstructive pulmonary disease) cũng có nguy cơ ung thư phổi tăng ít nhất là gấp hai lần
Cách phòng ngừa bệnh ung thư phổi?
Để giảm nguy cơ bị ung thư phổi, ta nên:
Bỏ hút thuốc
Tránh việc bị hít khói thuốc. Nến trong nhà có người hút thuốc, nên khuyên bỏ hẳn, hoặc tối thiểu là khi hút, cần đi ra khỏi nhà, nhất là khi trong nhà có trẻ em.
Tránh các yếu tố có thể gây ra ung thư phổi như đã kể trên.
Chẩn đoán bằng cách nào? Có cách nào phát hiện sớm bệnh ung thư phổi hay không?
Bác sĩ có thể nghi ung thư phổi dựa trên các triệu chứng và bệnh sử, cũng như tiền sử hút thuốc. Cạnh đó, có nhiều phương pháp khác nhau để chẩn đoán ung thư phổi, như là:
- Thử đàm - Sinh thiết phổi - Soi phổi (bronchoscopy) - Soi trung thất, tức là phần nằm giữa hai lá phổi - Chọc lấy nước màng phổi - Chụp quang tuyến cắt lớp, hoặc/và các phương pháp để phát hiện di căn khi nghi ngờ
Khác với một số loại ung thư khác như ung thư vú, ung thư cổ tử cung, ung thư hậu môn và ruột già, có các phương pháp rất hiệu quả để phát hiện ung thư lúc còn sớm khiến cho tỉ lệ chữa khỏi bệnh rất cao; cho tới nay, các chuyên gia vẫn chưa thống nhất được một cách phát hiện ung thư phổi sớm khi mà tỉ lệ chữa khỏi vẫn còn cao. Do đó, điều quan trọng nhất trong bệnh ung thư phổi là phòng ngừa.
Bệnh ung thư phổi được điều trị như thế nào?
Sau khi được chẩn đoán, cách điều trị sẽ tùy thuộc vào loại và giai đoạn của ung thư. Rất tóm tắt, có ba phương pháp chính có thể được dùng là hoá trị bằng thuốc, xạ trị bằng tia phóng xạ và phẩu trị cắt bỏ khối u. Ba cách này có thể được kết hợp với nhau tùy theo từng trường hợp.
Xin tóm tắt những điều quan trọng nhất cần nhớ?
Trong số các nguyên nhân gây chết người, bệnh ung thư đứng hàng thứ hai sau các bệnh tim mạch.
Trong số các bệnh ung thư, ung thư phổi là loại ung thư gây chết người nhiều nhất. Nói chung tỉ lệ sống sót sau năm năm (bằng các phương pháp chữa trị ở Hoa Kỳ) chỉ là 14 phần trăm. Tùy theo loại ung thư phổi, tỉ lệ này thay đổi từ dưói năm phần trăm đến 17 phần trăm.
Hiện nay các chuyên gia vẫn chưa thống nhất được một phương pháp hiệu quả để phát hiện sớm bệnh ung thư phổi.
Do đó, cách tốt nhất là phòng ung thư phổi. Cách phòng ung thư phổi quan trọng nhất là không hút thuốc và tránh hít khói thuốc của người khác.
Trà Mi chào thính giả và nhắc lại. Chương trình này chỉ nhằm cung cấp kiến thức tổng quát về sức khoẻ. Cho các vấn đề cụ thể, chi tiết của từng bệnh nhân, xin lien lạc trực tiếp với bác sĩ của quí vị để được thăm khám trực tiếp.