Phương Anh, phóng viên đài RFA
Từ bao lâu nay, hầu hết, quan niệm của người Việt chúng ta về việc chuyện trò trong gia đình, giữa cha mẹ và con cái trong lãnh vực tình dục là một điều cấm kỵ. Trong khi các nước phương Tây đưa việc giảng dậy những bài học liên quan đến sự khác biệt về giới tính, sự thụ thai và sinh sản…vào các trường học rất sớm, thì ở châu Á, nhất là ở Việt Nam, vấn đề này vẫn còn hạn chế.
Với thời thông tin hiện đại, dù cho cha mẹ có cấm đoán, các em vẫn có nhiều phương tiện tự tìm hiểu lấy và đôi khi, vì sự hiểu biết lệch lạc, không được ai hướng dẫn, nên đi đến hậu quả vô cùng tai hại. Trang Phụ Nữ kỳ này xin dành để nói đến việc cha mẹ có nên nói chuyện với con cái trong vấn đề giới tính và tình dục.
Quan niệm của phụ huynh
Thưa quí vị, để tìm hiểu xem quan niệm của phụ huynh ở Việt Nam hiện nay ra sao về vấn đề này. Phương Anh đã liên lạc với chị Lệ Thu, ở Sàigòn, có con gái lên sáu, và hỏi ý kiến. Chị cho biết:
“Khi em còn bé, thực sự bố mẹ em chẳng bao giờ nhắc đến chuyện đấy cả, tự chị em bảo nhau thế thôi, còn bố mẹ thì không bao giờ nói chuyện đó. Nhưng thời nay thì tiến bộ rất nhiều. Em nghĩ chắc chắn em sẽ phải nói cho nó biết để nó hiểu, khi con em đến tuổi đó…Tại vì em đã trải qua tuổi đó rồi, mà em không được biết gì hết, không hiểu gì hết…
Con em năm nay mới bắt đầu 6 tuổi, mà làm như nó cũng thắc mắc rồi, nó cũng quan sát, chẳng hạn, nó thấy các chị nó lớn, ngực phát triển, nó cũng hỏi, và em cũng giải thích cho nó hiểu. Em trả lời rằng: mọi người đều như vậy hết, khi con lớn lên, con cũng vậy…Em cũng nói từ từ cho nó hiểu.
Thấy nó thắc mắc cái gì, mà em giải thích được với tuổi của nó, thì em nói. Em sẽ không như bố mẹ em, nói đến chuyện ấy là cấm kỵ. Em nhớ hồi xưa mẹ em là như thế! Không bao giờ nói đến chuyện đó.”
Mình phải nên cho con cái biết về vấn đề này vì thế kỷ này vì chuyện lạm dụng tình dục xảy ra rất nhiều, nên phải bỏ thái độ cũ đi. Mình nên khuyến khích cho chúng cởi mở với mình, vì nếu không, chúng sẽ đi ra ngoài nói chuyện với người khác, chẳng hạn như như bạn bè…mà những tin tức mà bạn bè của chúng cho sẽ không đúng, không hợp với giáo dục trong gia đình của mình.
Riêng đối với anh Hoàn, ở Nha Trang, năm nay 48 tuổi thì cho hay, vấn đề giáo dục giới tính có được dậy trong nhà trường, nhưng rất ít, anh nói: "Ở Việt Nam thì người ta vẫn còn bàn cãi, hiện thời cũng chỉ dậy một chút xíu thôi, theo tôi nghĩ là chưa đủ…Nếu người cha dậy cho con trai thì cũng dễ, nhưng với con gái thì có một cái gì đó hơi khó, tôi nghĩ là người mẹ nói với con gái thì dễ hơn. Có những cái khi vào tuổi đó, ngày xưa mình không được người cha mình hướng dẫn cho mình, nhưng bây giờ con tôi lớn đến tuổi đó, tôi sẽ chủ động hướng dẫn cho nó."
Cũng theo lời anh, đã có những ý kiến cho rằng, hiện nay, vì tỷ lệ các em gái trong tuổi vị thành niên phá thai rất cao, nên cần nên phải giáo dục cho các em về giới tính và quan hệ tình dục ngay khi các em đến dậy thì. Nhưng, có những luồng dư luận chống đối việc này, vì cho là như thế sẽ “vẽ đường cho hươu chạy”, trái với nền văn hoá giáo dục của Việt Nam ta. Anh cho hay:
“Ở Việt Nam người ta cũng đặt vấn đề đó, có hai luồng dư luận: một bên là ủng hộ, một bên là không bằng lòng. Vấn đề ở đây là cách mình hướng dẫn như thế nào đó, cái đó là quan trọng.”
Nên hay không?
Đối với vấn đề phức tạp như thế, vậy bậc làm cha mẹ ngày nay phải như thế nào? Cha mẹ có nên giáo dục cho con cái về giới tính và vấn đề tính dục hay không? Và nếu có, thì ở độ tuổi nào là thích hợp? Chuyên gia tâm lý Nguyễn Thanh Thuỷ, hiện đang làm việc cho cơ quan xã hội ở Houston, Texas, Hoa Kỳ đề nghị:
“Mình phải nên cho con cái biết về vấn đề này vì thế kỷ này vì chuyện lạm dụng tình dục xảy ra rất nhiều, nên phải bỏ thái độ cũ đi. Mình nên khuyến khích cho chúng cởi mở với mình, vì nếu không, chúng sẽ đi ra ngoài nói chuyện với người khác, chẳng hạn như như bạn bè…mà những tin tức mà bạn bè của chúng cho sẽ không đúng, không hợp với giáo dục trong gia đình của mình.
Khi tôi làm việc với cha mẹ người Việt Nam thì có hai câu hỏi họ hay đặt ra: thứ nhất là tuổi nào thì có thể nói với chúng về vấn đề tình dục? thứ hai là nói như thế nào vì khi chúng ta còn nhỏ, bố mẹ chúng ta không bao giờ nói chuyện về vấn đề này, nên bây giờ, nói như thế nào cho đúng cách?
Theo tôi, không có một câu trả lời nào cho phù hợp với tuổi nào…vì mỗi đưá bé phát triển khác nhau, câu nói các em hay hỏi nhất là: baby từ đâu ra? Khi con mình bắt đầu tò mò thì nên nói thẳng cho các em để nó có thể thoả mãn trí tò mò. Sau đó, khi nó phát triển thì nó sẽ cảm thấy thoải mái với mình về vấn đề đó. Còn việc bắt đầu như thế nào thì phải làm sao dậy dỗ các em bảo vệ bản thân của nó…”
Anh Nguyễn Minh Tuấn, nhà tâm lý học ở San Jose, miền Nam California, Hoa Kỳ cũng đồng quan điểm, anh phát biểu:
Ở xã hội ngày nay, các bạn trẻ, nhất là thanh thiếu niên bị ảnh hưởng rất nhiều phim ảnh và đặc biệt là bạn bè, nếu các em không được giáo dục về tính dục một cách đúng đắn thì các em sẽ có những chọn lựa sai lầm khi tiếp xúc với các bạn khác phái. Chính vì vậy mà cha mẹ ngày nay nên nói chuyện với con cái mặc dù vấn đề này rất khó, nhất là đối với người Việt của chúng ta, nhiều khi không thể bắt đầu như thế nào khi bàn đến tính dục với con của mình.
“Ở xã hội ngày nay, các bạn trẻ, nhất là thanh thiếu niên bị ảnh hưởng rất nhiều phim ảnh và đặc biệt là bạn bè, nếu các em không được giáo dục về tính dục một cách đúng đắn thì các em sẽ có những chọn lựa sai lầm khi tiếp xúc với các bạn khác phái. Chính vì vậy mà cha mẹ ngày nay nên nói chuyện với con cái mặc dù vấn đề này rất khó, nhất là đối với người Việt của chúng ta, nhiều khi không thể bắt đầu như thế nào khi bàn đến tính dục với con của mình.
Theo văn hoá VN của chúng ta, ông bà của chúng ta không dậy cha mẹ chúng ta, ngày nay chúng ta cũng vậy. Trường học dậy cũng chưa đủ, nên các em sẽ tự đi tìm hiểu một mình và khi tìm hiểu như thế, các em sẽ tìm hiểu qua bạn bè, qua những nguồn thông tin không đúng, không được chấp thuận với nền văn hoá của Việt Nam.”
Sự khác biệt giữa 2 nền giáo dục
Anh cũng cho biết sự khác biệt giữa hai nền giáo dục phương Tây và văn hoá Á Đông: "Đối với văn hoá Âu Mỹ, các em ở tuổi 15, 16 mà có con nhỏ thì rất nguy hiểm cho đời sống của các em. Chính vì vậy mà họ mới giáo dục cho các em về tính dục rất sớm.
Các em ở trong lưá tuổi lớp 7, lớp 8, lớp 9 là được học rồi, nhưng không phải em nào cũng lựa chọn cho mình đúng trong quan hệ bạn bè, nên nếu các em có quan hệ sớm thì để bảo vệ cho khỏi mang bịnh, thí dụ như HIV chẳng hạn, thì họ khuyến khích các em có một cái gì đó để bảo vệ khi quan hệ. Trong khi đó, đối với Việt Nam chúng ta thì khác, tránh bàn đến vấn đề này. Thí dụ như không nên cho các em có bao cao su ở trong cặp, điều này rất hay, rất đúng.
Nhưng mình phải dậy các em làm sao để nhận biết giá trị văn hóa của mình, giá trị gia đình của mình và hậu quả mà các em phải chịu khi quyết định có quan hệ tình dục sớm. Trong trường, họ không dậy các em có bản lãnh để quyết định và chọn lựa, cũng như hậu quả của việc chọn lựa lệch lạc.”
Theo ý kiến các nhà tâm lý, nếu cha mẹ sớm giáo dục cho con cái về giới tính và vấn đề tính dục, thì sẽ đem lại những kết quả rất tốt, tránh cho các em, nhất là những em gái, những hậu quả tai hại. Chị Nguyễn Thanh Thủy nói:
“Tôi nghĩ rằng khi nói chuyện với các em về vấn đề tình dục thì mình cho các em một khái niệm để các em chuẩn bị, để khi các em quyết định thì các em sẽ quyết định theo chiều hướng giáo dục của mình.
Khi cha mẹ và con cái nói chuyện với nhau, phải có một thái độ cởi mở, phải khuyến khích con nói chuyện với mình, để mình có thể giải thích cho con về vấn đề hậu quả của việc giao hợp sớm, hay bệnh tật…để chẳng may nếu như con mình có một hậu quả không may thì chúng ta sẽ không hối hận.”
Cách thức hướng dẫn con cái
Trước tiên, cha mẹ phải nghĩ đến tương lai của các em và văn hoá mình đang sống. Chúng ta phải dậy các em từ khi còn rất bé, tùy theo lứa tuổi, cha mẹ sẽ hướng dẫn về vấn đề tình dục khác nhau. Cha mẹ hãy dùng những phương tiện như ti vi, báo chí, sách vở để hướng dẫn các em.
Chuyên gia Nguyễn Minh Tuấn trình bày thêm: "Trước tiên, cha mẹ phải nghĩ đến tương lai của các em và văn hoá mình đang sống. Chúng ta phải dậy các em từ khi còn rất bé, tùy theo lứa tuổi, cha mẹ sẽ hướng dẫn về vấn đề tình dục khác nhau. Cha mẹ hãy dùng những phương tiện như ti vi, báo chí, sách vở để hướng dẫn các em.
Khi các em còn nhỏ mà được nói chuyện với cha mẹ rồi, thì lúc 14, 15, các em sẽ dễ dàng hơn khi nói chuyện với cha mẹ. Nếu các em tránh, không nói chuyện thì cha mẹ phải tìm cách nói chuyện với các con. Thay vì để các em tự tìm hiểu nơi bạn bè, thì cha mẹ hãy làm nhiệm vụ là dậy dỗ cho các em liền và dùng gía trị văn hoá của mình để giải thích cho các em, để các em có một chọn lựa đúng đắn.”
Theo lời anh Hoàn cho biết, hiện nay, có khá nhiều thông tin trên báo chí khuyến khích các bà mẹ quan tâm đến con cái, đặc biệt là con gái, về sự phát triển thể lý và tâm lý. Nhưng, lại thiếu các cách thức hướng dẫn khi nói chuyện với các em. Có những cha mẹ rất muốn nói chuyện với các con về vấn đề này nhưng lại khó mở lời. Trong khi đó, các trung tâm tư vấn cho cha mẹ lại hiếm hoi. Anh nói: "Có, nhưng không nhiều, và chỉ tập trung ở thành phố lớn mà thôi, chẳng hạn như Sàigòn, Hà Nội thì có, nhưng không nhiều, còn ở các tỉnh và nông thôn thì không có. Tôi nghĩ là nên có một chương trình lớn, hướng dẫn cho các em, và đưa vào nhà trường.
Đối với cha mẹ thì phải hướng dẫn cho cha mẹ cách thức, vì nhiều người muốn thực hiện, nhưng không biết phải làm như thế nào…Các nhà tâm lý nên có những lớp để hướng dẫn cho cha mẹ cách thức truyền đạt những hiểu biết về vấn đề đó cho con cái.”
Thưa quí vị và các bạn, hiện nay, các chuyên gia về tâm lý trên thế giới đều đồng ý rằng cha mẹ nên giáo dục về giới tính cho con cái của mình, nhất là cho bé gái. Nhưng cũng có khá nhiều người vẫn còn cho rằng hãy để tự các em tự biết. Một số bà mẹ lại suy nghĩ rất giản dị: tự nhiên chúng sẽ biết những gì cần làm.
Có lẽ, đã đến lúc chúng ta nên thay đổi quan niệm xưa do ông bà để lại. Và vai trò của bà mẹ hiện đại ngày nay phải hết sức tế nhị và tâm lý, luôn sẵn sàng chia sẻ những thắc mắc, gần gũi với con. Có như thế, mới đạt được hiệu quả cao trong việc giáo dục con cái. Trang Phụ Nữ xin dừng nơi đây. Phương Anh xin thân ái chào tạm biệt và hẹn gặp lại quí vị trong chương trình kỳ sau.