Catfish - Basa - Catfish
Trước năm 2002 được Mỹ coi là Catfish, nhưng từ năm đó về sau con cá bị Quốc hội Mỹ tống ra khỏi danh sách "Catfish", sản phẩm không được dán nhãn 'Catfish'.
Lý do nêu ra là con cá Việt Nam thuộc giống Pangasius, trong khi luật định là chỉ có giống Ictaluridae mới được coi là Catfish.
Viện Thương mại Catfish của Mỹ nói rằng về mặt phân loại thì hai con cá này khác nhau như con mèo với con bò! Nhưng đối với người Mỹ trong giới tiêu thụ thì dù muốn gọi là cá gì, vị của chúng cũng chẳng khác gì nhau.
Nguồn cơn chỉ do kỹ nghệ Catfish của Hoa Kỳ không muốn con cá râu trê của Việt Nam cạnh tranh quá hữu hiệu với cá Mỹ, và dân biểu nghị sĩ của họ phải làm theo ý họ.
Trước năm 2002 được Mỹ coi là Catfish, nhưng từ năm đó về sau con cá bị Quốc hội Mỹ tống ra khỏi danh sách "Catfish", sản phẩm không được dán nhãn 'Catfish'.
Thế rồi mấy chú cá Basa Việt Nam, tức là “cựu Catfish” bị gạch tên khỏi danh sách Catfish Mỹ, về sau lại bị lôi đầu trở vào danh sách này! Dư luận Mỹ cũng phải ngỡ ngàng.
Nguyên nhân cũng vẫn là do con cá Việt Nam cạnh tranh quá giỏi. Một dự luật khác về nuôi cá đến Hạ viện vào năm 2008 chỉ vì tới lúc đó người Mỹ đã ăn Catfish Mỹ hơi ít đi một chút, trong khi lượng tiêu thụ cá Basa Việt Nam tăng vọt, như báo chí Mỹ nói, là vọt lên như hoả tiễn, "skyrocketed". Giá cả là nguyên nhân. Giá bán sỉ cá Basa nhập cảng từ 1,75 đô la đến 2 đô la một pound 454 gram, gần nửa ký. Trong khi đó giá Catfish bán tại Mỹ lại đắt hơn tới 1 đô la 1 pound.
Thua keo này bày keo khác, giới nuôi dưỡng và sản xuất Catfish ở Mỹ liền đòi hỏi phải có luật để kiểm soát thật chặt chẽ nhằm buộc giới sản xuất Catfish từ nước ngoài phải tăng tiến mức độ vệ sinh chống bệnh cho con cá. Thế là, họ quay 180 độ với luận cứ năm 2020 về tên Catfish hay không-Catfish, nghiễm nhiên coi cá Basa của Việt Nam cũng là Catfish luôn.
Đạo luật mới
Nghị sĩ Thad Cochran của tiểu bang Mississippi, thủ phủ của ngành Catfish Hoa Kỳ, đòi hỏi dự luật buộc Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ phải nhắm tới Catfish và những chủng loại gọi là "cần phải tuân thủ" dự luật này. Và như thế nghĩa là con cá Basa Việt Nam dính vào danh sách Catfish phải bị thanh tra tại nơi sản xuất. Dự luật đã được thông qua để thành luật nông nghiệp 2008.
Việc thanh tra Catfish, và cá Basa từ nay cũng bị dính vào, số phận của nó được luật giao cho Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ từ năm đó, và bộ này đã trải qua 18 tháng để soạn thảo những quy tắc thanh sát các cơ sở nuôi trồng, sản xuất. Bản quy tắc có thể đã được Cơ quan quản trị và ngân sách chuẩn thuận hôm thứ ba, 16 tháng 2.
Chủ tịch Hội nông dân Catfish America ở Mississippi Joey Lowery nói các nhà nuôi trồng sản xuất Catfish Mỹ chỉ tìm cách cho mọi giới sản xuất trong và ngoài nước đều có cùng sân chơi như nhau. Giới sản xuất Mỹ cho biết Cơ quan quản trị dược phẩm và thực phẩm Hoa Kỳ, FDA, tìm thấy những chất thuốc trừ sâu và kháng sinh độc hai trong một số "Catfish" nhập từ Việt Nam, nhưng không gây trường hợp tử vong nào. Cơ quan phòng chống dịch bệnh của Hoa Kỳ, CDC, có dữ liệu cho thấy các loại cá nói chung chiếm 3% trong những trường hợp tử vong trên toàn quốc liên quan đến vi trùng giết người Salmonella.
Ngược lại, cựu chuyên viên về an toàn cho người tiêu thụ của Mỹ Byron Truglio gọi luận điểm của các nhà nuôi cá Mỹ là điều nực cười. Ông hỏi tại sao lại lôi con Catfish ra riêng để bỏ vào đạo luật. Đâu có ai ăn sống nó như ăn món Sushi, trong khi Catfish là loại thức ăn có nguy cơ gây độc rất thấp.
Ông Phụng chỉ trích thẳng thừng Quốc hội Mỹ là đạo đức giả khi thay đổi luật về Catfish để dành thuận lợi cho giới sản xuất nội địa Mỹ.
Đại sứ Việt Nam tại Washington, ông Lê Công Phụng, tất nhiên cũng không thể đồng tình với luận điểm của đạo luật này. Ít khi nổi nóng, nhưng lần này ông Phụng chỉ trích thẳng thừng Quốc hội Mỹ là đạo đức giả khi thay đổi luật về Catfish để dành thuận lợi cho giới sản xuất nội địa Mỹ.
Cuộc tranh đấu giữa Việt Nam với Hoa Kỳ về con cá Basa có thể đưa đến một trận chiến thương mại. Phần thắng khó lòng nghiêng về phía Việt Nam.