Việt Nam và WTO (I)

Tiến sĩ Trần Văn Hiển - Nguyễn An

Thưa quý thính giả, Việt Nam đã nộp đơn xin gia nhập tổ chức Thương mại thế giới WTO cả thập kỷ trước. Tuy nhiên, việc trở thành hội viên của tổ chức quốc tế này mới chỉ trở nên cấp thiết trong đôi ba năm trở lại đây, khi nền kinh tế đã có những bước phát triển tốt song song với yêu cầu hội nhập vào thế giới ngày càng cấp thiết hơn.

• Bấm vào đây để nghe nhận định này
• Download story audio

Để tìm hiểu quá trình Việt Nam xin gia nhập WTO cùng những vấn đề liên quan đến việc gia nhập ấy, ban Việt ngữ đài Á châu tự do đã thực hiện một loạt cuộc trao đổi với Tiến sĩ Trần Văn Hiển, giáo sư đại học và CPA ở tiểu bang Texas, Hoa kỳ. Giáo sư Hiển hàng năm đi công tác ở Việt Nam cho đại học của ông. Mời quý thính giả theo dõi cuộc trao đổi giữa BTV Nguyễn An của ban Việt ngữ vào giáo sư Hiển.

Bài 1: Yếu tố con người trong phát triển kinh tế

Nguyễn An: Chào giáo sư Trần Văn Hiển. Liên quan đến chuyện Việt Nam xin gia nhập tổ chức thương mại thế giới WTO, thì theo ông ta cần phải bàn những vấn đề gì?

Trần Văn Hiển: Trước nhất tôi có lời cảm tạ đài Á châu tự do cho tôi cơ hội chia sẻ sự hiểu biết của tôi với người Việt khắp nơi trên thế giới.

Mục đích những bài phân tích kinh tế của tôi về việc Việt Nam gia nhập WTO là giúp người Việt trong và ngoài nước hiểu rõ một vấn đề rất quan trọng và phức tạp cho tương lai đất nước. Sự hiểu biết này sẽ giúp người Việt chúng ta cùng nhau giúp đất nước thay đổi để có một chính quyền pháp trị hơn, minh bạch hơn, hợp lý hơn trong sự quản lý nền kinh tế, để tạo một môi trường lành mạnh cho sự phát triển kinh tế vững bền ở cấp bậc cao.

Trong ý hướng ấy, tôi xin trình bày với thính giả 7 đề tài sau đây:

Quốc gia nào có nhiều tổ chức kinh tế lớn với năng suất cao, sẽ là một quốc gia giàu có, còn ngược lại sẽ nghèo đói. Để tạo dựng được những tổ chức kinh tế lớn, giàu và mạnh, quốc gia phải có con người nhiều khả năng. Do đó, điều cực kỳ quan trọng cho mọi quốc gia là phải tạo ra được một môi trường lành mạnh cho sự phát triển con người trước. Con người với nhiều khả năng sẽ là động lực đẩy đất nước đi lên.

- Yếu tố con người trong sự phát triển kinh tế. - Cấu trúc của nền kinh tế Việt Nam. - Tại sao Việt Nam cần phải nhập vào WTO - WTO là gì và Việt Nam đang ở đâu trong tiến trình gia nhập tổ chức này. - Sự gia nhập WTO sẽ giúp Việt Nam giải quyết một số thử thách kinh tế trầm trọng như thế nào? - Người nước ngoài có thể giúp Việt Nam thay đổi, để tiến lên qua mô hình WTO. - Sau khi gia nhập WTO, Việt Nam cần phải làm gì để trở thành một quốc gia phú cường?

Nước giàu và nước nghèo

Nguyễn An: Vậy hôm nay xin được bàn vấn đề thứ nhất, yếu tố con người trong phát triển kinh tế. Nói đến phát triển kinh tế, là nói đến nước giàu và nước nghèo. Theo ông giữa hai loại quốc gia này, sự khác biệt dễ nhận thấy nhất là gì?

Trần Văn Hiển: Sự khác biệt rất lớn giữa nước giàu và nước nghèo, nằm ở yếu tố con người. Ví dụ như vùng đất tên gọi là California chạy dài từ nước Mỹ qua đến Mễ tây cơ. California phía bên Mỹ thì trù phú thịnh vượng, trong khi đó California bên Mễ thì nghèo nàn lạc hậu. Chổ giàu có nhiều tổ chức kinh tế lớn với năng suất cao. Chổ nghèo thì chẳng có tổ chức kinh tế nào lớn cả.

Sở dĩ những tổ chức kinh tế lớn đạt được năng suất cao, vì họ thấu hiểu khách hàng cần gì, họ phục vụ khách hàng tận tâm, chuyên môn hoá công việc, có tổ chức chặt chẽ gắn liền lợi ích của công ty với lợi ích của nhân viên. Thêm vào đó tổ chức kinh tế lớn có nhiều vốn, có thể làm những chuyện lớn và lâu dài được.

Quốc gia nào có nhiều tổ chức kinh tế lớn với năng suất cao, sẽ là một quốc gia giàu có, còn ngược lại sẽ nghèo đói. Để tạo dựng được những tổ chức kinh tế lớn, giàu và mạnh, quốc gia phải có con người nhiều khả năng. Do đó, điều cực kỳ quan trọng cho mọi quốc gia là phải tạo ra được một môi trường lành mạnh cho sự phát triển con người trước. Con người với nhiều khả năng sẽ là động lực đẩy đất nước đi lên.

Ðộng lực đưa đất nước tiến lên

Nguyễn An: Thế xin GS cho biết, chúng ta cần phải đào tạo như thế nào để con người trở thành động lực đưa đất nước tiến lên?

Trần Văn Hiển: Về vấn đề đào tạo con người, có tất cả là năm lảnh vực đào tạo như sau:

Người Việt Nam rất thông minh và chịu khó, nhưng nước Việt Nam rất nghèo. Sự nghèo khó này cho thấy là yếu tố con người ở Việt Nam vẫn còn rất kém. Đây là lỗi chung của xã hội vì đại đa số các nước Á châu và Phi châu là thế.

Yếu tố cơ bản - gồm có sức khỏe; hiểu biết tổng quát về khoa học, về mối tương quan giữa con người với môi trường, với xã hội và với thế giới; có tinh thần trách nhiệm; có lòng tự tin; năng động; có thể suy nghĩ và hành động độc lập; thành thật và đạo đức; tôn trọng mọi người; can đảm nói lên sự thật; can đảm nhận và thực hiện những thử thách mới, có tinh thần lạc quan; có chí ganh đua cao.

Yếu tố chuyên môn công việc - gồm có những chuyên môn cần khi làm việc kiếm sống như bác sĩ, dược sĩ, kế toán, thợ nề, thợ mộc, v.v… Chuyên môn đòi hỏi nhiều về trí tuệ và nền kinh tế đang cần, thường được lương cao.

Yếu tố giao tiếp - gồm khả năng làm việc chung một cách hòa giải với mọi người, được nhiều người tin, ít kẻ chống đối, có nhiều bạn, có khả năng giải quyết những tranh chấp, có thể thuyết phục người khác, v.v..

Yếu tố sáng tạo - gồm những khả năng tạo nên được những gì mới lạ mà xã hội cần như sản phẩm mới, dịch vụ mới, tư tưởng hay ý kiến mới, tổ chức kinh tế mới, thị trường mới, phong cách làm việc hữu hiệu mới, v.v…

Yếu tố lãnh đạo - gồm có khả năng liên kết những cá nhân riêng rẽ thành một tổ chức kinh tế vững chắc hữu hiệu; có tầm nhìn cao, xa, rõ rệt; tạo được mối quan hệ với những tổ chức kinh tế trong và ngoài nước một cách hữu ích, hòa giải, đạo đức, ngay thẳng, và có nhiều lợi ích; xác định rõ các mục tiêu có thể đạt được và truyền bá cho nhân viên; hiểu rõ được những nhu cầu của nhân viên và gắn liền nhu cầu này vào mục tiêu của tổ chức kinh tế; tạo sự gắn bó, trung thành và nhiệt tâm lâu dài của nhân viên với tổ chức kinh tế, biết cách tăng cường năng suất chung của tổ chức kinh tế.

Con người của nước nghèo thường thiếu những yếu tố quan trọng này, hay là những người có yếu tố này, không được dụng vào những vị trí tương ứng.

Vai trò của nhà nước

Nguyễn An: Từ những điều vừa nói về yếu tố con người, ông có thể nói về vai trò của nhà nước trong sự phát triển yếu tố con người và sự tạo dựng những tổ chức kinh tế lớn với năng suất cao không?

Trần Văn Hiển: Vấn đề phát triển con người và phát triển kinh tế là chuyện chung của cá nhân, gia đình, chính quyền và xã hội. Ai cũng có thể tham gia vào sự phát triển này. Tuy nhiên vai trò của nhà nước rất là quan trọng như sau:

Chúng tôi hoan nghênh mọi ý kiến đóng góp thêm. Xin gửi E mail về Vietnamese@www.rfa.org hay gọi điện đến 202 530 7775

- Chính quyền tạo một môi trường chính trị và kinh tế vĩ mô ổn định cho mọi người làm việc.

- Chính quyền giáo dục người dân những yếu tố con người nêu ra trong bài này.

- Chính quyền có thể làm gương sáng cho cá nhân bằng cách trung thực, đạo đức, tôn trọng sự thật, công bằng, có tinh thần trách nhiệm với người dân, dùng người dân đúng chỗ, dựa trên tài năng của họ hơn là dựa trên bè phái, v.v..

- Chính quyền tạo một môi trường pháp lý lành mạnh trong đó người dân có thể phát huy mọi yếu tố con người, được tự do hội họp để tạo nên tổ chức kinh tế mới, và được tự do buôn bán với mọi người xa gần.

Nguyễn An: Vừa rồi là ông nói chung các chính quyền. Trường hợp của Việt Nam thì sao?

Trần Văn Hiển: Người Việt Nam rất thông minh và chịu khó, nhưng nước Việt Nam rất nghèo. Sự nghèo khó này cho thấy là yếu tố con người ở Việt Nam vẫn còn rất kém. Đây là lỗi chung của xã hội vì đại đa số các nước Á châu và Phi châu là thế. Nếu chúng ta muốn hiểu được sự yếu kém của chính quyền Việt Nam ra sao trong sự đào tạo con người, chúng ta có thể nhìn vào ba dữ kiện sau:

Hệ thống giáo dục của Việt Nam ra sao? Việt Nam không có những tổ chức kinh tế lớn, năng suất cao và giàu mạnh, cho thấy rằng hệ thống giáo dục của Việt Nam trong 70 năm qua không đào tạo người dân với những yếu tố con người cao như giao tiếp, sáng tạo và lãnh đạo hay những ngưòi tài không được dùng đúng chỗ.

Chính quyền có minh bạch không? Theo Transparency International, sự minh bạch của chính quyền Việt Nam rất kém. Năm 2004 bị xếp thứ ba từ chót đếm lên trong khu vực, hơn được Indonesia và Miến Điện. Do đó, chính quyền Việt Nam cần phải thay đổi nhiều lắm trước khi được làm gương sáng cho người dân.

Người dân có được tự do phát triển không?

Theo tổ chức Freedom House, chính quyền Việt Nam hạn chế rất nhiều tự do cho sự phát triển con người. Năm 2004 bị xếp thứ nhì từ chót đếm lên trong khu vực, hơn được Miến Điện. Một lần nữa chính quyền Việt Nam còn rất nhiều việc lớn phải làm trong sự nâng cao yếu tố con người cho phát triển kinh tế.

Nguyễn An: Xin cảm ơn giáo sư Trần Văn Hiển.

Vừa rồi là cuộc trao đổi giữa BTV Nguyễn An của ban Việt ngữ và Tiến sĩ Trần Văn Hiển về vốn con người trong phát triển kinh tế, là phần đầu của loạt bài phân tích kinh tế về Việt Nam và WTO. Chủ đề thảo luận kỳ tới sẽ là, cấu trúc của nền kinh tế Việt Nam, mong quý thính giả đón nghe. Cũng xin nhắc rằng ý kiến của giáo sư Hiển không nhất thiết phản ánh quan điểm của ban Việt ngữ đài Á châu tự do, và chúng tôi hoan nghênh mọi ý kiến đóng góp thêm. Xin gửi E mail về vietnamese@www.rfa.org hay gọi điện đến 202 530 7775.