Được mùa, lúa ế
Đông-Xuân, vụ lúa quan trọng nhất trong năm ở đồng bằng sông Cửu Long đã vào vụ được gần 1 tháng. Các thông tin ghi nhận cho thấy, nông dân hoang mang lo âu không hiểu tới khi thu hoạch thì có bán được hay lại lập lại tình trạng lúa ế như vụ hè thu và thu đông vừa qua.
Tại 13 tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, các chuyên gia ước tính vụ đông xuân năm nay sẽ được gieo trồng trên diện tích 1 triệu 600 ngàn hectare. Do sinh thái thổ nhưỡng không đồng nhất nên các địa phương khởi sự mùa vụ sớm muộn khác nhau, nhưng nói chung đến hết tháng 12 này, tất cả ruộng đồng sẽ hoàn tất gieo sạ.
Thông thường Vụ lúa đông xuân là nguồn thu nhập chính của nông dân vì thời tiết thuận lợi, năng suất cao nên chi phí giảm đi trên thực tế. Lúa đông xuân thu hoạch vào mùa khô nên hạt gạo tốt và doanh nghiệp cũng trông chờ vụ này để xuất khẩu.
Nông dân bây giờ hình như làm mà cũng chán anh ơi. Làm nhưng cũng không dám đầu tư vô thửa ruộng của mình nhiều như những năm trước nữa.
Anh Ba
Tuy vậy, do những kinh nghiệm đắng cay gọi là ‘được mùa mà lúa ế’ trong hai vụ hè thu và thu đông vừa qua, ngừơi nông dân vào vụ với sự hoang mang hồ nghi.
Anh Ba một nông dân vùng đồng bằng sông Cửu Long tâm sự: "Nông dân bây giờ hình như làm mà cũng chán anh ơi. Làm nhưng cũng không dám đầu tư vô thửa ruộng của mình nhiều như những năm trước nữa."
Giống lúa?
Trước vụ đông xuân ngành nông nghiệp khuyến cáo nông dân từ bỏ giống lúa IR 50404 và OM 576, tuy nhiên các nơi sản xuất giống của chính quyền chỉ có khả năng cung cấp 30% các loại lúa giống tốt và an toàn cho người dân.
TS Lê Văn Bảnh, Viện trưởng viện lúa vùng đồng bằng sông Cửu Long giải thích sự kiện này:
“Thực chất các đơn vị làm đúng giống tốt giống khoẻ thì bà con được cung cấp khoảng trên 30%. Trước nay không phải chỉ riêng năm nay, bà con cũng thường tự để giống.
Tức là trong quá trình làm năm trước bà con từ giống xác nhận, xem khoảnh nào tốt đẹp thì theo qui trình xử lý, dĩ nhiên không thể bằng giống xác nhận nhưng mà cũng tương đối. Diện tích sẽ không bị ảnh hưởng nhưng mà vấn đề là người dân có giống tốt nhiều hay không để làm.”
Trong hoàn cảnh như vừa nói, người nông dân phải tự mình xoay sở và những người có nhiều ruộng, sẽ phải tự cơ cấu theo kiểu không chỉ trồng một loại lúa ưa thích hay dễ bán:
“Tôi đang làm phân nửa là lúa thơm dự định để bán trong nước, năm nay ở đây ngừơi ta làm nhiều lắm. Tôi làm giống 4900, ở đây gọi là lúa thơm nhưng thật ra cũng không được thơm gì mấy nhưng dễ ‘ăn’ hơn mấy giống kia.
Nhưng mà không biết thị trường đông xuân tới đó có tiêu thụ hay không, hay lại tuột giá mình cũng chưa biết nữa. Bây giờ làm cũng không dám làm nhiều, phân nửa để cho giống lúa thường 1490 và giống 2517 vẫn xuất khẩu thường, lúa ngang nhưng hạt dài chứ 50404 hạt tròn bạc bụng cứng cơm bỏ hết rồi.”
Nhưng mà không biết thị trường đông xuân tới đó có tiêu thụ hay không, hay lại tuột giá mình cũng chưa biết nữa. Bây giờ làm cũng không dám làm nhiều.
Nông dân Nam Bộ
Lúa 4900 mà anh Ba nông dân xúông giống cho vụ đông xuân được anh và xóm giềng gọi là lúa thơm. Còn các chuyên gia phân định đó là giống lúa chất lượng cao dễ xuất khẩu, không phải là đặc sản lúa thơm.
Theo lời ngừơi nông dân chúng tôi tiếp xúc thì năm nay nông dân làm lúa 4900 mà vẫn nhớ tới giống lúa cao sản dễ trồng trước kia:
“Bán thì được nhưng làm nó dài ngày hơi khó, năng suất không cao, làm chi phí lên cao. Còn xuất khẩu thì thường là loại lúa ngang mình làm bán được nhanh, còn thứ này làm để nhái giống jasmine ”
Điều hành xuất khẩu
Chính phủ bị quốc hội phê bình nặng lời về những quyết định sai lầm trong điều hành xuất khẩu gạo, khiến nông dân bị thiệt hại nghiêm trọng.
Do vậy sau khi thủ tướng chỉ đạo các tổng công ty lương thực phải mua hết 1 triệu tấn lúa ế cho nông dân trước ngày 28/2/2009, báo đài Nhà nước đồng loạt đưa tin lúa lên giá, thị trường chuyển động.
Nhưng thật ra mức giá mà các báo nói tới đối với lúa ế 50404 vẫn chỉ là giá bèo khiến nông dân lỗ chỏng gọng. Ngừơi nông dân vùng sông nước Cửu Long mô tả thực tế:
“Giá đâu có tới đó, nó chỉ khoảng 2.800đ-2.900đ nếu là lúa còn tốt lúa đẹp. Đa số còn là chỉ 2.500đ/kg, có số vựa lâu hạt gạo bị vàng thương lái không mua.”
Mặc dù chính phủ vẫn tán dương xuất khẩu gạo năm 2008 kim ngạch gần 3 tỷ đô la. Thực chất chênh lệch giá ở trong tay một số doanh nghiệp lớn, còn nông dân không những thua thiệt mà còn tồn đọng khoảng 1 triệu 500 ngàn tấn lúa của hai vụ hè thu và thu đông.
Dự báo sản lượng trong nước và khuynh hướng thị trường 2009 cần được nhanh nhạy đạt độ tin cậy cao, tránh thiệt thòi cho nông dân cũng như doanh nghiệp liên quan.