Nam Nguyên, phóng viên đài RFA
Thời sự ở Việt Nam tuần lễ vừa qua không có những thông tin nổi bật mà gồm những mảng nhỏ đan xen, cả chính trị xã hội lẫn kinh tế. Chúng tôi sẽ lần lượt trình bày các thông tin được các báo quan tâm đưa lên mạng điện tử hầu quí thính giả.
Hai câu chuyện trả tự do cho người bị giam giữ gần như cùng thời điểm. Một xảy ra ở Bruxelles Bỉ và một ở TP.HCM Việt Nam. Câu chuyện bên trời Tây với nhân vật chính là ông Bửu Huy, phó giám đốc một công ty chế biến thuỷ sản Việt Nam suýt bị dẫn độ sang Mỹ hầu toà.
Sự kiện thứ nhì thì mang tính nhậy cảm chính trị, Việt Kiều Mỹ Đỗ Công Thành, mà công an Việt Nam liệt vào thành phần khủng bố, cũng được trả tự do và lập tức bị trục xuất.
Ông Bửu Huy, là phó giám đốc công ty AFIEX
Chuyện ông Bửu Huy thì kéo dài tới 133 ngày, ông là phó giám đốc công ty AFIEX tức công ty quốc doanh xuất nhập khẩu nông sản thực phẩm An Giang. Ông Huy bị cảnh sát Bỉ bắt giữ ở Bruxelles ngaỳ 10/5/2006, trong khi đang cùng các doanh nghiệp Việt Nam tham gia hội chợ thuỷ sản châu Âu.
Cảnh sát nước sở tại đã bắt ông theo yêu cầu dẫn độ của toà án liên bang quận Bắc bang Florida Hoa Kỳ, ông Bửu Huy bị phía Mỹ cáo buộc có liên quan đến một số vụ gian lận thương mại xảy ra trong năm 2004 và 2005. Những doanh nhân Việt Kiều trực tiếp nhập khẩu thuỷ sản AFIEX và thay đổi điều kiện tên hàng thì đã bị bắt giữ ở Mỹ trước đó.
Anh Bửu Huy và đại diện công ty sẵn sàng ra trước bất cứ toà án nào do Mỹ chỉ định bất cứ ở đâu, để đối chất với các cáo buộc của Mỹ …chung quanh chuyện của anh Huy nó đơn thuần là những tranh chấp thương mại và không có liên quan đến việc phải bắt giữ anh Huy và làm công việc trở nên hình sự hoá …thuế đánh phá giá là thuế đánh lên nhà nhập khẩu chứ đâu phải là áp dụng cho nhà xuất khẩu.
Trong hơn 4 tháng qua báo chí Việt Nam đưa lên mạng hàng trăm bài, nói về sự kiện Bửu Huy, cũng như sự bối rối của chính phủ và hiệp hội các nhà sản xuất và xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam gọi tắt là VASEP. Phía AFIEX và ông Bửu Huy nói rằng họ không phạm luật thương mại Hoa Kỳ.
Toà án Hoa Kỳ thì muốn tìm hiểu là AFIEX có tham gia hay không, vào việc ghi sai nhãn hàng hoá giúp nhà nhập khẩu trốn thuế. Quan điểm của AFIEX ngay từ ban đầu là sẵn sàng đối chất với toà án Hoa Kỳ như lời giới chức công ty ông Phạm Tấn Hoà trước đây xác định:
“Anh Bửu Huy và đại diện công ty sẵn sàng ra trước bất cứ toà án nào do Mỹ chỉ định bất cứ ở đâu, để đối chất với các cáo buộc của Mỹ …chung quanh chuyện của anh Huy nó đơn thuần là những tranh chấp thương mại và không có liên quan đến việc phải bắt giữ anh Huy và làm công việc trở nên hình sự hoá …thuế đánh phá giá là thuế đánh lên nhà nhập khẩu chứ đâu phải là áp dụng cho nhà xuất khẩu.”
Từ tháng 5 cho tới giữa tháng 8/2006 nhiều thông tin cho thấy khả năng ông Bửu Huy bị dẫn độ sang Mỹ là khá cao. Tuy nhiên ngày 18/8/2006 Toà Thượng Thẩm Bỉ kết luận không đồng ý việc dẫn độ ông Bửu Huy sang Mỹ. Tuy vậy phải tới 20/9/2006 văn phòng bộ trưởng tư pháp Bỉ mới có thông báo chính thức về vấn đề này và ra lệnh trả tự do cho ông Bửu Huy.
Chiều ngày 21/9 Báo Thanh Niên Online trích lời bà Nguyễn Thục Hạnh vợ ông Bửu Huy cho biết, ngay sau khi được trả tự do chồng bà từ Bỉ sang Đức để chờ chuyến bay về lại Việt Nam. Theo lời bà Thục Hạnh thì ông Bửu Huy bị sụt 5 kg, trong khi bị giam giữ ông Bửu Huy được đối xử tốt, được chăm sóc bệnh tiểu đường và sức khoẻ hiện nay là bình thường.
Thanh Niên và các báo khác đều có đăng thông cáo báo chí trình bày quan điểm của VASEP sau khi ông Bửu Huy được tự do. Theo đó VASEP cho rằng toà án Hoa Kỳ đã có hành động quá mức cần thiết, hình sự hoá các tranh chấp thương mại, tạo ra một tiền lệ nguy hiểm, đe doạ an toàn và an ninh của các thương nhân khi hành nghề hợp pháp ở nước ngoài.
Trường hợp ông Đỗ Thành Công
Đó là chuyện ông Bửu Huy một phó giám đốc công ty quốc doanh mà toà án Mỹ muốn dẫn độ để xét xử, nhưng phía Bỉ không đồng ý. Cùng ngày 21/9, Việt Nam loan báo đình chỉ điều tra và trục xuất một việt kiều Mỹ là ông Đỗ Công Thành còn gọi là Đỗ Thành Công hoặc Trần Nam.
Khi dính dáng tới lãnh vực an ninh chính trị, theo thông lệ các báo ở Việt Nam chỉ đăng lại nguyên văn thông tin của thông tấn xã Nhà nước. Báo Tuổi trẻ điện tử đăng hai bản tin theo nguồn thông tấn xã Việt Nam, bản thứ nhất đưa lên mạng lúc 1giờ 37 sáng 20/9 với tựa tin là ‘ công bố về âm mưu khủng bố của một người Mỹ gốc Việt’ và tới 22g 34 tối 21/9 thì đưa thêm tin ‘Trục xuất Đỗ Thành Công ra khỏi lãnh thổ Việt Nam’.
Tôi khẳng định chồng tôi hoàn toàn không có liên hệ với nhóm Nguyễn Hữu Chánh. Lần về Việt Nam là thuần tuý thăm gia đình, hai vợ chồng tôi và đứa con chín tuổi nghỉ hè về thăm gia đình. Đồng thời để hai cha con có cơ hội học tiếng Việt. Đó là lý do chúng tôi về Việt Nam lần này, tôi khẳng định hoàn toàn không phải là nhận chỉ thị của ai, hoàn toàn không có âm mưu làm hại tổng lãnh sự quán Hoa Kỳ…
Các bản tin trích thông báo của cơ quan an ninh điều tra Bộ Công An. Theo đó ông Đỗ Thành Công 47 tuổi quốc tịch Mỹ bị bắt ở Phan Thiết ngày 14/8/2006 sau đó di lý về TP.HCM.
Phía Việt Nam cho rằng ông Đỗ Thành Công đã cùng hai đồng phạm ở Việt Nam có hành vi tuyên truyền chống lại Nhà nước Việt Nam và có âm mưu khủng bố nhắm vào toà tổng lãnh sự Hoa Kỳ, an ninh Việt Nam còn lập luận rằng ông Đỗ Thành Công là thành viên nhóm Nguyễn Hữu Chánh ở Hoa Kỳ.
Bà Tiên Jane Đỗ Bùi, vợ ông Đỗ Công Thành từ California cho đài ACTD biết: " Tôi khẳng định chồng tôi hoàn toàn không có liên hệ với nhóm Nguyễn Hữu Chánh. Lần về Việt Nam là thuần tuý thăm gia đình, hai vợ chồng tôi và đứa con chín tuổi nghỉ hè về thăm gia đình.
Đồng thời để hai cha con có cơ hội học tiếng Việt. Đó là lý do chúng tôi về Việt Nam lần này, tôi khẳng định hoàn toàn không phải là nhận chỉ thị của ai, hoàn toàn không có âm mưu làm hại tổng lãnh sự quán Hoa Kỳ…”
Chúng tôi xin nhắc lại rằng câu chuyện của ông Đỗ Công Thành gây sôi nổi dư luận ở Hoa Kỳ, và quan điểm của chính giới ở đây là, không chấp nhận chuyện một công dân Mỹ đi du lịch thăm nhà, bị bắt giam với các cáo buộc không mang tính thuyết phục. Dẫu sao thì ông Đỗ Công Thành đã quay về Mỹ, và 40 ngày trong nhà tù cộng sản đã khiến ông trở thành một nhân vật được nhiều người biết tới.
Tiến độ cổ phần hoá doanh nghiệp Nhà nước
Phần cuối mục đọc báo mạng, chúng tôi dành cho các bài viết liên quan tới tiến độ cổ phần hoá doanh nghiệp Nhà nước. Theo tường thuật của Người Lao Động online, ngày 21/6 đoàn giám sát báo cáo uỷ ban thường vụ quốc hội là tốc độ cổ phần hoá quá chậm chưa đạt yêu cầu.
Theo đó tính đến đầu năm 2006 cả nước đã cổ phần hoá được gần 3 ngàn doanh nghiệp Nhà nước, nhưng thực sự sau khi cổ phần hoá cũng chỉ có 3,6% vốn nhà nước được bán ra bên ngoài, số cổ phần còn lại do Nhà nước và cán bộ công nhân viên nắm giữ. Về thực chất vẫn là cổ phần hoá khép kín chưa thu hút được nhà đấu tư chiến lược.
Cùng về đề tài vừa nói Tuổi trẻ online có cái nhìn khác, tờ báo nói rằng, các thông tin từ kết quả giám sát của quốc hội về quá trình cổ phần hoá, cho thấy việc các doanh nghiệp nhà nước nắm giữ cổ phần chi phối, đang là trở ngại cho việc nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.
Đấy chính là điều mà theo quan niệm của tờ báo là không thể chủ đạo bằng cách giữ nhiều vốn. Tuổi Trẻ Online ghi nhận sự kiện, sau khi cổ phần hoá, khoảng 80% các giám đốc, phó giám đốc và kế toán trưởng không có sự thay đổi. Điều này cho thấy trên thực tế là nhiều doanh nghiệp sau cổ phần hoá vẫn hoạt động như trước cả về tổ chức, tư duy, công nghệ, quản lý và triết lý kinh doanh vẫn mang dáng dấp của doanh nghiệp nhà nước.
Theo lời ông Phạm Viết Muôn, phó trưởng ban chỉ đạo đổi mới và phát triển doanh nghiệp trung ương thì trong hai năm 2007-2008 cả nước phải tiếp tục cổ phần hoá khoảng 1.500 doanh nghiệp nữa.
Thưa quí thính giả, giảm bớt độc quyền của khu vực doanh nghiệp Nhà nước là một trong những điều kiện để Việt Nam hội nhập WTO. Tuy nhiên theo những gì báo chí tường thuật, thì có một thực tế là ở Việt Nam đang hình thành khu vực doanh nghiệp cổ phần hoá theo kiểu quốc doanh bình mới rượu cũ.