Vì cao mỡ trong máu sẽ làm đường kính động mạch bị nhỏ hẹp lại do nguyên nhân mỡ tạo thành những mảng (plaque) bám vào vách bên trong động mạch, tình trạng này làm máu bị cản trở không lưu thông đầy đủ đến các bộ phận của cơ thể. Biết nó nguy hiểm là thế, nhưng hiểu rõ thế nào là cao mỡ trong máu thì chắc cũng không phải nhiều người trong chúng ta biết được vấn đề một cách tường tận, mà phải nhờ đến các chuyên gia trong lĩnh vực này.
Trong chương trình hôm nay, Bác sĩ Nguyễn Quốc Quân, Chủ tịch và là thành viên của các tổ chức Y tế ở Miền Đông Bắc Hoa kỳ sẽ trở lại với chúng ta.
Cholesterol cần thiết và không cần thiết
Quỳnh Như: Chào Bác sĩ Nguyễn Quốc Quân trở lại với Chương trình Sức khoẻ và Đời sống hôm nay, thưa Bác sĩ chứng bệnh gọi là High Cholesterol có phải là bệnh cao mỡ trong máu không?
BS Nguyễn Quốc Quân: Vâng, khi nói đến cái bệnh cao mỡ trong máu thì người Việt Nam mình luôn luôn nghĩ tới cholesterol cao, tức là high cholesterol. Nhưng mà thật sự thì nó chỉ là một phần của bệnh cao mỡ trong máu thôi vì rằng là mỡ trong máu có nhiều loại chứ không phải chỉ có cholesterol không thôi. Ngoài coles ra còn có loại thứ hai là triglycerides. Ngoài ra thì cholesterol không tự động lưu thông trong máu mà phải dính vào chất đạm, chất protein mà chúng tôi gọi là lipoproteins. Lipoproteins rất quan trọng vì tùy theo tỷ trọng của nó, nó có thể mang những cholesterol tốt hoặc những cái cholesterol xấu trong cơ thể. Đại cương là như vậy."
Hiệp Hội về tim ở Hoa Kỳ khuyến cáo thức ăn hàng ngày chúng ta chỉ cần có khoảng 300 mg cholesterol hoặc ít hơn, nhưng thật sự nếu chúng ta ăn những thức ăn hoàn toàn không có cholesterol cũng không sao hết vì cơ thể chúng ta cũng đủ sức sản xuất đủ lượng cholesterol cần thiết cho cơ thể.<br/>
Hiệp Hội về tim ở Hoa Kỳ khuyến cáo thức ăn hàng ngày chúng ta chỉ cần có khoảng 300 mg cholesterol hoặc ít hơn, nhưng thật sự nếu chúng ta ăn những thức ăn hoàn toàn không có cholesterol cũng không sao hết vì cơ thể chúng ta cũng đủ sức sản xuất đủ lượng cholesterol cần thiết cho cơ thể. Vào khoảng 75% cholesterol có trong cơ thể chúng ta được sản xuất từ lá gan, 25% cholesterol còn lại là do nguồn thực phẩm mà chúng ta ăn vào. Cholesterol di chuyển từ gan vào máu đến những cơ quan khác nhau của cơ thể bằng những phương tiện được gọi là phân tử mỡ đạm (lipoproteins). Những tế bào của cơ quan sẽ nhận đủ những cholesterol cần thiết, số cholesterol thặng dư sẽ ở lại trong máu chờ cho những phân tử mỡ đạm khác chuyên chở lại về gan.
Có 2 loại mỡ đạm :
-Mỡ đạm mật độ thấp, low-density lipoproteins gọi tắt là LDL được xem là loại cholesterol xấu.
-Mỡ đạm mật độ cao, high-density lipoproteins gọi tắt là HDL được xem là loại cholesterol tốt.
Cholesterol đóng vai trò rất quan trọng trong cơ thể vì nó giúp cho cấu tạo màng bọc của những tế bào trong cơ thể, và nó cũng giúp cho sức đàn hồi, làm cho thành những tế bào được vững chắc, ngoài ra thì nó còn giúp chế tạo một số những loại hormones thí dụ như là <em>testosterone</em> hoặc là <em>estrogen</em>.<br/>
Quỳnh Như: Bác sĩ có thể cho thính giả biết rõ hơn về cholesterol?
BS Nguyễn Quốc Quân: Cái chính là cholesterol, thì thật sự ra cholesterol là một chất mỡ rất cần cho cơ thể. Những loại thức ăn có chứa nhiều mỡ cholesterol thường là các loại mỡ động vật, như thịt heo, thịt bò. Cholesterol đóng vai trò rất quan trọng trong cơ thể vì nó giúp cho cấu tạo màng bọc của những tế bào trong cơ thể, và nó cũng giúp cho sức đàn hồi, làm cho thành những tế bào được vững chắc, ngoài ra thì nó còn giúp chế tạo một số những loại hormones thí dụ như là testosterone hoặc là estrogen.
Ngoài ra thì nó cũng đóng góp vào vấn đề tiêu hóa. Thành ra cholesterol cần thiết cho cơ thể chứ không phải không. Chỉ khi nào nó lên đến số lượng quá cao trong máu, thì lúc bấy giờ nó sẽ gây nên những bệnh mà chúng ta cần phải chữa trị, tức là bị nghẽn động mạch hoặc bệnh tim. Thế còn loại mỡ thứ hai chúng tôi muốn nói đến đó là chất lipoproteins tức là proteins nó chở chất cholesterol đi.
Tùy theo tỷ trọng của lipoproteins thì người ta lại chia ra làm hai loại: high-density cholesterol, tức là cái loại lipoproteins nó nhiều và nó chở cholesterol ít, thì cái đó chúng tôi gọi là high-density cholesterol, và cái loại này tốt vì thường thường nó chỉ chở cholesterol ở trong mạch máu về gan cất chứ không dính lại dọc các thành động mạch gây nên những chứng bệnh tắt nghẽn động mạch.
Còn loại thứ hai nữa nó cũng là lipoproteins nhưng loại này tỷ trọng của nó ít, nhưng mà nó lại chở một cục mỡ rất lớn, và vì thế khi di chuyển ở trong máu nó sẽ dính mỡ vào trong thành động mạch và nó làm đóng chất vôi ở đó làm cho thành động mạch ở các mạch máu hẹp lại và đưa đến những chứng bệnh về tim, về áp huyết cao hoặc là bị stroke, bị đứt mạch máu ở đầu, bị nghẽn mạch máu ở đầu.
Ngoài ra thì nó cũng đóng góp vào vấn đề tiêu hóa. Thành ra cholesterol cần thiết cho cơ thể chứ không phải không. Chỉ khi nào nó lên đến số lượng quá cao trong máu, thì lúc bấy giờ nó sẽ gây nên những bệnh mà chúng ta cần phải chữa trị, tức là bị nghẽn động mạch hoặc bệnh tim.<br/>
Vì thế mà khi nói đến cao mỡ trong máu, chúng ta cũng có thể nói đến cao cholesterol tổng quát cả tốt cả xấu cộng lại với nhau, hoặc là chúng ta nói tới cái cholesterol xấu tức là cái low-density lipoproteins nó cao quá, tức là mỡ xấu nó cao quá hoặc là loại mà high-density lipoproteins tức là cái loại mỡ cholesterol tốt thấp quá, hoặc là chất triglycerides cao.
Thế triglycerides cũng là một loại mỡ nữa và nó là một cái loại thường được cung cấp khi mình ăn nhiều chất ngọt hoặc là những chất tinh bột như là cơm, khoai tây, hay là tất cả những loại thức ăn có nhiều chất ngọt, chất bột.
Hoặc là khi mà chúng ta ăn nhiều quá mà chúng ta không hoạt động đủ để đốt đi những calories, thì về sau nó lại gây bệnh gọi là mỡ triglycerides cao. Đó là ba cái loại chính mà chúng ta phải nói đến khi nói về vấn đề mỡ cao trong máu. Nhưng người Việt chúng ta thường chỉ nói đến loại chính đó là cholesterol cao trong máu.
Khi nào cholesterol trở nên nguy hiểm
Quỳnh Như: Như vậy khi nào thì gọi là high cholesterol, thưa Bác sĩ?
BS Nguyễn Quốc Quân: Thường thường tùy theo, nếu người bình thường không có những cái yếu tố, mà chúng tôi gọi là risk factors, tức là những yếu tố nó gây nên những bệnh về tim, về áp huyết, về máu.
Thường thường thì mức cholesterol tổng quát là 200 là tương đối được, hoặc là dưới mức đó thì được coi là rất tốt, và trên 200, từ 200-239 thì chúng tôi gọi là loại cao vừa, tức là loại cao này có khi không cần uống thuốc, chỉ cần áp dụng những biện pháp ăn uống kiêng kem hoặc là tập thể thao. Và cái loại cao hơn nữa tức là trên 240 trở lên thì thường thường là cần dùng những loai thuốc để chữa trị.
Còn về loại cholesterol LDL thì nếu trường hợp bình thường, người không có những yếu tố gây nguy hại cho những bệnh tim, về áp huyết thì thường lý tưởng ra thì nó dưới 100 mà nếu ở mức từ 100-120 thì tương đối gọi là chấp nhận được, từ 120-150 là hơi cao. Còn nếu trên 150-190 trở lên là cao.
Thường thường thì mức cholesterol tổng quát là 200 là tương đối được, hoặc là dưới mức đó thì được coi là rất tốt, và trên 200, từ 200-239 thì chúng tôi gọi là loại cao vừa, tức là loại cao này có khi không cần uống thuốc, chỉ cần áp dụng những biện pháp ăn uống kiêng kem hoặc là tập thể thao. Và cái loại cao hơn nữa tức là trên 240 trở lên thì thường thường là cần dùng những loai thuốc để chữa trị. <br/>
Còn đối với cholesterol tốt, riêng cái loại này thì chúng ta cần nó cao, thành ra người ta đòi hỏi nó phải cao. Người bình thường phải cần có 40-46mg, nếu mà nó càng cao bao nhiêu thí dụ có cholesterol tốt HDL cỡ 70-80 mg thì cái đó cũng coi như là một cái yếu tố tốt để tránh những bệnh về tim, về áp huyết.
Nhưng mà nếu như mà cái HDL này nó nhiều khi nó xuống thấp quá chỉ có độ hai mươi mấy hoặc là 30 chẳng hạn thì chúng ta phải làm sao nâng nó lên để phòng ngừa cho cơ thể những chứng bệnh về tim mạch, về áp huyết, vì rằng cái cholesterol tốt mà thấp thì nó cũng nguy hiểm như là cái cholesterol xấu nó cao.
Quỳnh Như: Mặc dầu có quá nhiều cholesterol trong máu thì không tốt cho sức khỏe nhưng thật sự cholesterol cũng cần thiết cho cơ thể để tạo màng tế bào, tạo kích thích tố và giúp cho tiến trình tiêu hóa. Thưa Bác sĩ, khi cholesterol cao thì nó có thể dẫn đến những chứng bệnh nào và ngược lại khi thấp thì nó cũng sẽ nảy sinh những tác hại ra sao?
BS Nguyễn Quốc Quân: Cơ thể của mình cần cholesterol, nhưng như tôi đã nói thì cơ thể mình luôn tự bào chế ra được lượng cholesterol cần thiết. Mỗi ngày mình chỉ cần có 300mg và 75% số lượng 300mg đó được cấu tạo bởi gan và chỉ cần có 25% do thức ăn đưa vào.
Thành ra ít khi mình gặp trường hợp cholesterol xuống quá thấp để nó không đủ để bào chế được những chất nó giúp để chế tạo những hormones, testosterone, estrogen, hoặc là giúp cho vấn đề tiêu hoá hay là giúp cho vấn đề bảo vệ cũng như cấu thành những màng bao tế bào.
Thì cái chuyện cholesterol thấp ít khi chúng ta cần phải lo nghĩ tới, nhưng mà khi cholesterol cao thì đó lại là vấn đề. Đối với một người không có những yếu tố gì để lo ngại về bệnh tim mạch thì lượng cholesterol như chúng tôi đã nói là 200 đó là lý tưởng, dưới 200 là lý tưởng, 200-230 thì hơi cao, trên 240 thì là cao cần phải uống thuốc.
Đây là cho những người bình thường, nhưng mà đối với những người có bệnh như, người mắc bệnh tiểu đường, hay những người có bệnh tim, đã bị heart attack một lần thì tiêu chuẩn lượng cholesterol phải làm cho xuống thấp hơn nữa, tức là ít nhất lượng cholesterol tổng quát phải dưới 180.
Tùy theo tình trạng của bệnh nhân mà mình đặt tiêu chuẩn về vấn đề cholesterol. Đối với người bệnh tim, tổng số cholesterol nhiều khi đòi hỏi nó phải dưới 180; cũng như là cái lượng cholesterol xấu phải dưới 80, và cái lượng cholesterol tốt đòi hỏi ngày càng cao; từ năm, sáu chục tới bảy, tám chục thì tốt hơn. Còn đối với người không có bệnh gì cả thì tôi nhắc lại lượng cholesterol tổng quát là 200, lượng cholesterol xấu từ 100-120 và lượng cholesterol tốt thì từ 40-46.
Quỳnh Như: Xin cảm ơn Bác sĩ đã dành thời gian hôm nay cung cấp những thông tin bổ ích đến quý thính giả. Xin hẹn gặp lại Bác sĩ trong chương trình tuần sau.
Chương trình Sức khoẻ và Đời sống tuần này xin dừng ở đây. Cám ơn qúy vị đã lắng nghe và Quỳnh Như xin hẹn gặp lại quý vị vào tuần tới.