លោក ឡុង បញ្ញាវុធ មន្ត្រីឃ្លាំមើលសាលាក្ដីខ្មែរក្រហមនៃគម្រោងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា បានថ្លែងឲ្យដឹងថា យោងតាមច្បាប់ជាធរមានរវាងកម្ពុជា និងអង្គការសហប្រជាជាតិ សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតតែម្នាក់ឯង អាចធ្វើការស៊ើប ឬកោះហៅសាក្សីឲ្យមកបង្ហាញខ្លួនក្នុងសាលាក្ដីខ្មែរក្រហម ដើម្បីឆ្លើយបំភ្លឺក្នុងករណីពាក់ព័ន្ធនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មផ្សេងៗ ដែលកើតមានឡើងក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។
លោក ឡុង បញ្ញាវុធ បានបញ្ជាក់ថា នៅមុនពេលការបង្កើតសាលាក្ដីខ្មែរក្រហម អ្នកតាក់តែងសេចក្ដីព្រាងកិច្ចព្រមព្រៀងរវាងភាគីកម្ពុជា និងអង្គការសហប្រជាជាតិ បានទស្សន៍ទាយស្រេចជាមុនថា ការខ្វែងគំនិតគ្នារវាងសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេត ឬសហព្រះរាជអាជ្ញាខ្មែរ និងបរទេសនៅក្នុងសាលាក្ដីខ្មែរក្រហមក្នុងការផ្ដួចផ្ដើមការស៊ើបអង្កេត ឬកោះហៅសាក្សីនោះ ប្រាកដជានឹងអាចកើតមានឡើង។ ហេតុដូចនេះ ទើបអ្នកនិពន្ធសរសេរចែងនៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងឲ្យមានច្រកចេញ ដើម្បីឲ្យសាលាក្ដីនៅតែដំណើរការទៅមុខ ប្រសិនបើមានភាគីណាមួយជំទាស់នោះ។
លោក ឡុង បញ្ញាវុធ បន្ថែមដូច្នេះ ៖ «វិធានផ្ទៃក្នុង និងនៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងរវាងអង្គការសហប្រជាជាតិ និងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា គេបានប្រមើលទុកទាក់ទងទៅនឹងវិវាទរវាងសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេត ឬមួយសហព្រះរាជអាជ្ញា។ បើសិនជាមានវិវាទនៅក្នុងការស៊ើបអង្កេត បូករួមទាំងការកោះហៅសាក្សី បើសហចៅក្រមណាម្នាក់ ឬព្រះរាជអាជ្ញាណា មិនបានលើករឿងហ្នឹងទៅអង្គបុរេទេ គឺបានន័យថា សហចៅក្រមម្នាក់ទៀត ឬមួយក៏សហព្រះរាជអាជ្ញាម្នាក់ទៀត អាចបន្តដំណើរការស៊ើបអង្កេត ឬកោះហៅសាក្សីទៅមុខបាន។ ដូច្នេះចំណាត់ការរបស់សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតនៅក្នុងការកោះហៅសាក្សីតែម្នាក់ឯងនោះ គឺត្រឹមត្រូវតាមវិធានផ្ទៃក្នុង និងក្របខ័ណ្ឌនៃកិច្ចព្រមព្រៀង។ បានន័យថា បើសិនជាពីរនាក់ឈ្លោះគ្នា ម្នាក់ដែលមិនសហការហ្នឹង ត្រូវលើករឿងហ្នឹងទៅអង្គបុរេ បើម្នាក់ហ្នឹងមិនលើកទៅ បានន័យថា ចៅក្រមម្នាក់ក្នុងចំណោមទាំងពីរហ្នឹង អាចធ្វើកិច្ចការហ្នឹងតែឯងបាន»។
ការលើកឡើងរបស់មន្ត្រីឃ្លាំមើលសាលាក្ដីខ្មែរក្រហមរូបនេះ បានធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីលោក ហោ ណាំហុង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស បានមានប្រសាសន៍កាលពីថ្ងៃអង្គារ ទី១៥ ខែមិថុនា ថា សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតអន្តរជាតិ លោក ម៉ាកសែល ឡឺម៉ុង (Marcel Lemonde) បានរំលោភកិច្ចព្រមព្រៀងរបស់កម្ពុជា និងអង្គការសហប្រជាជាតិ ដោយបានកោះហៅលោក និងមន្ត្រីដទៃទៀតធ្វើជាសាក្សីនៅសាលាក្ដីខ្មែរក្រហម។
លោក ហោ ណាំហុង មានប្រសាសន៍ដូច្នេះ ៖ «ខ្ញុំមិនឆ្លើយតបដោយមានមូលហេតុផ្លូវច្បាប់។ តាមកិច្ចព្រមព្រៀងរវាងរដ្ឋាភិបាលជាមួយអង្គការសហប្រជាជាតិ គឺត្រូវចុះហត្ថលេខាពីរ គឺទាំងខាងខ្មែរផង ខាងបរទេសផង។ លោក ម៉ាកសែល ឡឺម៉ុង អ្នកធ្វើច្បាប់ អ្នកអង្គុយលើច្បាប់ខ្លួនឯង បានធ្វើរំលងច្បាប់ ចុះហត្ថលេខាតែម្នាក់ឯង។ ដូច្នេះ ក្នុងឋានៈជាសមាជិករាជរដ្ឋាភិបាលដែលចូលរួមចរចាជាមួយអង្គការសហប្រជាជាតិ ចុះកិច្ចព្រមព្រៀងរវាងរដ្ឋាភិបាល និងអង្គការសហប្រជាជាតិ អំពីតុលាការខ្មែរក្រហមនេះ ខ្ញុំមិនអាចរំលោភកិច្ចព្រមព្រៀងនេះតាមលោក ម៉ាកសែល ឡឺម៉ុង បានទេ»។
កាលពីថ្ងៃទី២៥ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០០៩ លោក ម៉ាកសែល ឡឺម៉ុង បានកោះអញ្ជើញលោក ហោ ណាំហុង ផ្តល់ចម្លើយក្នុងនាមជាសាក្សីក្នុងករណីសំណុំរឿង ០០២ ដែលមានជនជាប់ចោទ នួន ជា, អៀង សារី, ខៀវ សំផន, អៀង ធីរិទ្ធ និង កាំង ហ្កេចអ៊ាវ (ឌុច) ទាក់ទងនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ និងការរំលោភបំពានធ្ងន់ធ្ងរលើអនុសញ្ញាក្រុងហ្សឺណែវ។
លោក ម៉ាកសែល ឡឺម៉ុង បានផ្ញើលិខិតអញ្ជើញស្រដៀងគ្នានេះដែរ អញ្ជើញលោក ជា ស៊ីម ប្រធានព្រឹទ្ធសភា និងលោក ហេង សំរិន ប្រធានរដ្ឋសភា លោក គាត ឈន់ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ និងព្រឹទ្ធសមាជិកចំនួនពីររូបផ្សេងទៀត ដើម្បីធ្វើជាសាក្សីក្នុងសំណុំរឿង ០០២នេះ។ សាក្សីទាំងអស់មិនបានទៅបង្ហាញខ្លួននៅសាលាក្ដីខ្មែរក្រហមតាមការកោះហៅទេ។
សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេតភាគីកម្ពុជា មិនបានយល់ព្រមទៅនឹងការកោះហៅនេះទេ។
លោក ឡុង បញ្ញាវុធ បានបន្ថែមដូច្នេះ ៖ «មិនបានយល់ព្រម ប៉ុន្តែគាត់ក៏មិនបានលើករឿងហ្នឹងទៅអង្គបុរេដែរ អ៊ីចឹងបានន័យថា ចំណាត់ការរបស់សហចៅក្រមអន្តរជាតិមានប្រសិទ្ធភាព ស្របតាមវិធានផ្ទៃក្នុង និងកិច្ចព្រមព្រៀងរវាងរដ្ឋាភិបាល និងអង្គការសហប្រជាជាតិ»។
លោក ហោ ណាំហុង ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស បានថ្លែងឲ្យដឹងថា ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម នៅក្នុងជំរំប្រមូលផ្ដុំគុកបឹងត្របែក នាទីក្រុងភ្នំពេញ លោកគ្រាន់តែជាសមាជិកសាមញ្ញម្នាក់នៃគណៈកម្មការអ្នកទោសតែប៉ុណ្ណោះ។
លោក ហោ ណាំហុង ឲ្យដឹងដូច្នេះ ៖ «ខ្ញុំជាគណៈកម្មការអ្នកទោស ដោយសារអ្នកទោសនៅបឹងត្របែកនោះ ត្រូវចាត់តាំងគណៈកម្មការដើម្បីរៀបចំម្ហូបអាហារ រស់ដោយខ្លួនឯង រស់បែបម៉េចក៏រស់ទៅ។ ដូច្នេះគ្រាន់តែជាអ្នកប្រតិបត្តិដ៏សាមញ្ញ ដែលមានតួនាទីត្រឹមតែអនុវត្តការងារតាមប្រធានមន្ទីរឃុំឃាំង គឺអា សាវ័ន្ត។ នៅពេលនោះមេគេឈ្មោះ សាវ័ន្ត»។
ភាគច្រើននៃអ្នកទោសនៅក្នុងមន្ទីរកែប្រែបឹងត្របែក គឺជានិស្សិត បញ្ញវ័ន្ត និងអតីតមន្ត្រីរាជការនៃរបបមុនៗ ដែលបានត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ តាមការឃោសនាអូសទាញរបស់មេដឹកនាំខ្មែរក្រហម។
ក្រោយពីក្រុមឧទ្ទាមទ័ពព្រៃខ្មែរក្រហមដណ្ដើមបានទីក្រុងភ្នំពេញ នៅខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ និងកាន់កាប់ប្រទេសកម្ពុជា ទាំងស្រុង ជនជាប់ចោទ អៀង សារី ដែលពេលនោះជាឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ទទួលបន្ទុកកិច្ចការបរទេស និងមន្ត្រីក្រោមឱវាទ បានធ្វើដំណើរទៅកាន់បរទេស ដើម្បីធ្វើយុទ្ធនាការឃោសនា អន្ទងសុំឲ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរឲ្យត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ ដើម្បីជួយកសាងជាតិ។ ក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋខ្មែររាប់ពាន់នាក់ ដែលត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ តាមការឃោសនានោះ មានលោក អ៊ុង ថុងហឿង ដែលពេលនោះកំពុងរស់នៅក្នុងប្រទេសបារាំង។
លោកបានរំឭកថា ពេលមកដល់មាតុភូមិកម្ពុជាវិញ លោកត្រូវបានខ្មែរក្រហមយកទៅដាក់ក្នុងមន្ទីរឃុំឃាំងបឹងត្របែក ៖ «កាលដែលខ្ញុំមកនេះ គឺថា បងប្អូនខ្មែរចំនួនប្រហែលជា ៣ពាន់នាក់ហើយដែលមកមុនខ្ញុំ ហើយមកមុនខ្ញុំនេះ មកបាត់ៗ។ យើងទាំងអស់គ្នាឆ្ងល់ដែរ ប៉ុន្តែយើងថា ខ្មែរដាច់ខាតអត់សម្លាប់ខ្មែរទេ។ មកពីអាមេរិកក៏មក និស្សិតនៅមូស្គូក៏មក និស្សិតនៅប្រទេសអឺរ៉ុបផ្សេងៗទៀតក៏មក។ និស្សិតភាគច្រើនមកពីស្រុកបារាំង មកពីកាណាដា ហើយក៏គេបានដឹកខ្ញុំទៅបឹងត្របែក ៣ខែ គេបានដឹកខ្ញុំទៅដីក្រហម ដែលជាតំបន់ចម្ការកៅស៊ូក្នុងព្រៃ ចេញពីស្រុកស្ទឹងត្រង់ទៅ។ ពួកខ្ញុំកាលនោះគេយកទៅអប់រំនៅជំរំដីក្រហម ហើយមកពីដីក្រហមវិញ វៀតណាមចូលមក គឺថា ខ្ញុំក៏គេយកមកបឹងត្របែក ដែលបានជួបអ្នកមួយចំនួនដែលធ្លាប់រស់នៅ នៅសល់ពីស្លាប់ ហើយខ្ញុំបានជួបសមាជិកខ្លះនៃរដ្ឋាភិបាលសព្វថ្ងៃ គឺគេបាននៅក្នុងជំរំហ្នឹងជាមួយគ្នា។ នៅបានបន្តិច ក៏គេដឹកគាត់ទៅ ដោយសារទ័ពវៀតណាមមក។ បងប្អូនមិត្តភក្ដិខ្ញុំដែលមកនៅជាមួយគ្នាហ្នឹង ប្រហែលជា ៤ពាន់នាក់ រស់នៅសព្វថ្ងៃតាមខ្ញុំដឹងមិនដល់ ១ពាន់នាក់ទេ»។
របបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬរបបខ្មែរក្រហម ពីឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៩ បានបណ្ដាលឲ្យមនុស្សស្លាប់ប្រមាណ ១លាន៦សែននាក់ ទៅ ២លាននាក់ ដោយសារការប្រហារជីវិត ការងារហួសកម្លាំង ការអត់អាហារហូបចុក និងជំងឺតម្កាត់៕