សន្និសីទនេះ ធ្វើឡើងនៅសណ្ឋាគារអាំងកង់ទីណង់តាល់ (Intercontinental) ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដើម្បីស្វែងនូវការយល់ដឹងបន្ថែមទៀត របស់ប្រទេសនៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន និងស្វែងរកយន្តការដោះស្រាយរួមគ្នាមួយ ដើម្បីដាក់ស្នើទៅរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលជាប្រធានអាស៊ាននៅឆ្នាំ ២០១២។
តំណាងអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាតិ អន្តរជាតិ អង្គទូត និងមន្ត្រីក្នុងរដ្ឋាភិបាលមកពីចំនួន ៧ ប្រទេស បានកំណត់យន្តការដោះស្រាយជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងរួមគ្នា នៅក្នុងសន្និសីទអន្តរជាតិ នៅថ្ងៃទី ២២ មីនា ឆ្នាំ ២០១២។
គេនឹងដាក់ជូនយន្តការដោះស្រាយ ទៅក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា នៅមុនពេលកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានមកដល់នៅក្នុងសប្ដាហ៍នេះ។
នាយកប្រតិបត្តិនៃវិទ្យាស្ថានខ្មែរសម្រាប់សហប្រតិបត្តិការ និងសន្តិភាព (CICP) លោក ឈៀង វណ្ណារិទ្ធ មានប្រសាសន៍ថា មធ្យោបាយដោះស្រាយ គឺជំរុញអោយមានកិច្ចពិភាក្សាបន្ថែមទៀត ដើម្បីសំរេចឲ្យបានទៅនឹងការយល់ព្រមទៅលើក្រមសីលធម៌ (Code of Conduct)។
ក្រមសីលធម៌ (Code of Conduct) មានន័យថា ជាឧបករណ៍ច្បាប់មួយដ៏សំខាន់ ដើម្បីធានាអោយមានស្ថិរភាព និងសន្តិភាពនៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង និងជំរុញឲ្យមានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើផ្នែកផ្សេងៗ ទៀត ដូចជាផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច បរិស្ថាន វិទ្យាសាស្ត្រផ្សេងៗ នៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដើម្បីឲ្យមានការទុកចិត្តគ្នារវាងបណ្ដាប្រទេសជាប់សមុទ្រមានជម្លោះនេះ។
លោក ឈៀង វណ្ណារិទ្ធ៖ «ធនធាន គឺជាប្រភពនៃជម្លោះ ពីព្រោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង គឺមានរ៉ែ មានហ្គាស មានប្រេងកាត មានត្រីច្រើនណាស់អាហ្នឹង១។ ទី២ សមុទ្រចិនខាងត្បូង គឺជាចំណុចដែលគេហៅថា ទៅធ្វើនាវាចរសំខាន់សំរាប់ពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ»។
លោក ឈៀង វណ្ណារិទ្ធិ សង្ឃឹមថា កម្ពុជានឹងដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការសម្របសម្រួលជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះ ក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ាន។
បណ្ឌិត រស់ ចន្រ្ទាបុត្រ ជាអ្នកស្រាវជ្រាវប្រវត្តិសាស្ត្រនៃរាជបណ្ឌិតសភាកម្ពុជា បានឲ្យដឹងថា អាស៊ានមិនទាន់មានឯកភាពគ្នាទេ ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដោយសារតែរឿងផលប្រយោជន៍រៀងខ្លួន។ ប៉ុន្តែ កម្ពុជាមិនអាចកាន់ជើងភាគីណាបានទេនៅក្នុងបញ្ហាជម្លោះនេះ។
បណ្ឌិត រស់ ចន្រ្ទាបុត្រ៖ «សមាជិកអាស៊ានទាំងប្រាំ ដែលមានបញ្ហាទាំងអស់នេះ ចង់ដោះស្រាយជាក្រុម គឺថាសំអាងថា បើកាលណាជាក្រុម វាជាកំលាំងមួយ ដែលអាចទៅនិយាយជាមួយនឹងប្រទេសចិន»។
ទាក់ទងទៅនឹងបញ្ញានេះ មន្ត្រីកម្មវិធីសិក្សាយុទ្ធសាស្ត្រ និងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ នៃសកលវិទ្យាល័យជាតិម៉ាឡេស៊ី (UKM) លោក ឆិន ឆ្វី គូក (Cheng-Chwee KUIK) បានពន្យល់ថា ប្រទេសចិនមានការរីកចំរើនខាងអំណាចសេដ្ឋកិច្ច និងកើនឡើងសកម្មភាពនៅក្នុងដែនសមុទ្ររយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ដែលជំរុញអោយរដ្ឋបាលលោកប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា (Barak Obama) ភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងឡើងវិញ នៅអាស៊ីខាងត្បូង និងជាស្នូលឆ្ពោះទៅរកយុទ្ធសាស្ត្រជាសកលនៅអាស៊ី។
លោកបញ្ជាក់ថា ការធ្វើដូច្នេះ បានជំរុញលើកទឹកចិត្តរដ្ឋតូចៗ នៅក្នុងតំបន់ ដើម្បីចងសម្ពន្ធភាពជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងការបង្កើនសន្តិសុខរបស់ពួកគេ ខណៈដែលបន្តអភិវឌ្ឍន៍ទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីជាមួយនឹងប៉េកាំង និងការផ្លាស់ប្ដូរផែនទីយុទ្ធសាស្ត្រក្នុងចំណោមតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ បច្ចុប្បន្ននេះជម្លោះនៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង គឺជាបញ្ហាប្រឈមដ៏ធំមួយនៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន ដែលវាអាចបង្កទៅដល់ការរីករាលដាលជម្លោះកាន់តែធំនៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន ប្រសិនបើគេមិនរកយន្តការដោះស្រាយបញ្ហានេះឲ្យបានច្បាស់លាស់ទេនោះ៕
កំណត់ចំណាំ៖ ចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃតែប៉ុណ្ណោះ។