ប្រជាពលរដ្ឋជាសហគមន៍រស់នៅក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំព្រេច ខេត្តមណ្ឌលគិរី ឲ្យដឹងថា សត្វត្មាត ខ្លាធំ គោព្រៃ រមាំង មិនសូវឃើញមាននៅក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃដូចកាលមុនឆ្នាំ២០០០ ទៀតទេ។ អ្នកភូមិបារម្ភថា សត្វព្រៃទាំងនោះបានចាកចេញទៅរស់នៅទីផ្សេង ដោយសារកន្លងទៅបទល្មើសព្រៃឈើកើតមានច្រើននៅក្នុងតំបន់ជម្រកសត្វព្រៃនោះ។
ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅភូមិខ្ញែង ឃុំចុងផ្លាស់ ក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំព្រេច គឺលោក សាត់ ណាឆៃ។ លោកបានបញ្ជាក់ថា កាលពីនៅវ័យក្មេងជំទង់ លោកតែងឃើញសត្វត្មាតរាប់រយពាន់ក្បាលបានចុះស៊ីចំណីនៅក្នុងព្រៃក្បែរភូមិ ក៏ប៉ុន្តែនៅពេលបច្ចុប្បន្ន គេកម្រឃើញសត្វត្មាតច្រើនចុះស៊ីចំណីដូចមុន គេឃើញសត្វត្មាតនៅមានចំនួនតិចតួចបំផុត។ លោកបន្តថា សត្វព្រៃកម្រផ្សេងទៀតដូចជាខ្លាធំ ដែលអ្នកភូមិតែងប្រទះដានជើងញឹកញាប់នោះ ក៏បាត់លែងឃើញដូចគ្នា ៖ "ខ្ញុំធ្លាប់ឃើញត្មាតពេលដែលសត្វក្របីវាងាប់អ៊ីចឹង ត្មាតវាចុះច្រើនមែនទែន រាប់រយចូលជិតពាន់ ដល់មកឥឡូវអត់ឃើញមានមួយសោះ"។
អតីតឆ្មាំការពារតំបន់ជម្រកសត្វព្រៃភ្នំព្រេច សុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះមួយរូប បានបញ្ជាក់ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីដែរថា រហូតបច្ចុប្បន្ននេះ ក្រុមអ្នកធ្វើអាជីវកម្មឈើប្រណិតខុសច្បាប់ ឬក្រុមអ្នកកាប់រានព្រៃឈើយកដីនៅក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃនៅតែមានប្រើម៉ាស៊ីនកាត់ឈើបំពងសំឡេងធ្វើឲ្យសត្វព្រៃផ្អើល។ លោកបន្តថា កាលពីឆ្នាំ២០១០ កន្លងទៅនេះ ក្រុមអនុរក្សដែនជម្រកសត្វព្រៃបានរកឃើញជំរំស្នាក់នៅរបស់ក្រុមអ្នកធ្វើអាជីវកម្មឈើប្រណិតក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃច្រើនក្រុម មានម៉ាស៊ីនកាត់ឈើច្រើនគ្រឿង និងរថយន្តដឹកជញ្ជូនឈើចេញពីព្រៃបង្កសំឡេងក្នុងព្រៃជម្រកសត្វ ៖ "ដានក៏មិនសូវឃើញប៉ុន្មានដែរ ដូចជាខ្ទីង ទន្សោងអីវាបាត់ខ្លះ។ បើសិនធ្វើនៅតែអ៊ីចឹង ប្រហែលសត្វព្រៃវាមិនដឹងទៅណា បើអ៊ីចឹងអនាគតដល់កូនចៅវាអត់មាន។ បើយើងរុកកន្លែងព្រៃចាស់វាធ្លាប់នៅ វាអត់មានកន្លែងនៅជម្រកវាពេលវានៅព្រៃវាលវាអ៊ីចឹង វាអត់សូវហ៊ាននៅ"។
តំបន់អភិរក្សដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំព្រេច មានទំហំជាង ២២ម៉ឺនហិកតារ មានព្រំប្រទល់ជាប់នឹងតំបន់អភិរក្សជីវចម្រុះកែវសីមា តំបន់ព្រៃឈើការពារខេត្តមណ្ឌលគិរី ដែនជម្រកសត្វព្រៃលំផាត់ ខេត្តរតនគិរី និងជាប់ដែនឧទ្យានជាតិយ៉ុងដុង ប្រទេសវៀតណាម។
ប្រធានតំបន់អភិរក្សដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំព្រេច គឺលោក សំរ៉ង ឌីវិចិត្រ។ លោកបានបញ្ជាក់ថា នៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ បទល្មើសព្រៃឈើបានប្រសើរវិញហើយនៅក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃនោះ ដោយសារតែក្រុមអភិរក្សបានទប់ស្កាត់បទល្មើសទាំងនោះ។ លោកបានបដិសេធថា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៤ មក សត្វត្មាតត្រូវបានថែរក្សាមិនមានបរិមាណថយចុះនោះទេ ហើយការស្រាវជ្រាវរកឃើញមានការកើតឡើងប្រភេទសត្វព្រៃមួយចំនួនវិញ និងរកឃើញប្រភេទសត្វខ្លាថ្មីមួយប្រភេទ ដែលមិនធ្លាប់ឃើញមាននៅប្រទេសកម្ពុជា។
លោកបន្តថា ជាធម្មតាសត្វព្រៃតែងផ្លាស់ប្ដូរទីរស់នៅរកចំណីអាហារតាមរដូវកាលទៅតំបន់ព្រៃជាប់គ្នានោះ ហេតុនេះហើយទើបមានសត្វព្រៃខ្លះបានបាត់ចេញពីព្រៃក្បែរតំបន់អ្នកភូមិរស់នៅ ៖ "ពីមុនមកមិនដឹងបាត់បង់មកពីមូលហេតុអី្វ។ មួយរយៈពេលកន្លងទៅនេះមានតែកើនចំនួន យើងពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ហ្នឹងយើងធ្វើបានល្អហើយ ការកាប់រានដីព្រៃហ្នឹងវាអត់មានទេ អ៊ីចឹងវាអត់ផ្អើលទេ។ ផ្ទៃដីរកចំណីទីជម្រករបស់វាធំទូលាយ។ ព័ត៌មានខ្លារខិនវាច្រើន។ ឥឡូវយើងបានសិក្សាពីដំរី ហើយរបាយការណ៍ពីដំរីអត់ទាន់ចប់ ហើយខ្លារខិនក៏យើងវិភាគតាមក្រឡាដែរ យើងដាក់កាមេរ៉ា"។
របាយការណ៍ស្រាវជ្រាវរបស់ក្រុមមន្ត្រីអភិរក្សដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំព្រេច បានឲ្យដឹងថា បច្ចុប្បន្ននេះមានសត្វដំរីប្រមាណពីមួយរយទៅមួយរយចិតសិបក្បាល កំពុងរស់នៅក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃភ្នំព្រេច៕
កំណត់ចំណាំ៖ ចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណាដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃតែប៉ុណ្ណោះ។