ប្រទេសកម្ពុជា បានក្លាយជាប្រទេសសមាជិកអាស៊ាន កាលពីឆ្នាំ ១៩៩៩ ដោយសម្លឹងឃើញអត្ថប្រយោជន៍ទាំងនោះ រួមទាំងលក្ខខណ្ឌប្រសើរនានា ជាច្រើន ដូចជា មិនជ្រៀតជ្រែកបញ្ហាផ្ទៃក្នុងរវាងប្រទេសជាសមាជិក ការចូលរួមទាំងអស់គ្នា ដើម្បីបង្កើតតំបន់មួយ ប្រកបដោយសន្តិភាព និងជាវេទិកាមួយ សម្របសម្រួលការខ្វែងគំនិតគ្នានៅតំបន់អាស៊ាន។ ការសម្រេចនានា ត្រូវធ្វើឡើងដោយ ការព្រមព្រៀងរវាងប្រទេសសមាជិកទាំងអស់។ ប៉ុន្តែកត្តានេះ ផ្ដល់ទាំងផលអវិជ្ជមាន និងវិជ្ជមានដល់អាស៊ាន។
គោលបំណងនៃការបង្កើតសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ហៅកាត់ថា អាស៊ាន គឺចង់បង្កើតជាសហគមន៍តែមួយនៅពេលខាងមុខ រវាងប្រទេសទាំងអស់នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ គំនិតនេះ ផ្ដួចផ្ដើមពីប្រទេសចំនួន ៥ ដំបូង កាលពីឆ្នាំ ១៩៦៧ ដែលចង់ឲ្យប្រទេសទាំង ១០ នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ក្លាយជាតំបន់តែមួយ។ ការបង្កើតជាតំបន់នេះ គឺមានសារៈសំខាន់ ដើម្បីប្រែក្លាយជាតំបន់មួយ ដែលខ្លាំង ដែលកត្តានេះ ធ្វើឱ្យប្រទេសនានា នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ បានចាប់អារម្មណ៍ចូលជាសមាជិក នៅក្នុងសមាគម និងរហូតមកដល់ពេលនេះ ប្រទេសសមាជិកអាស៊ានចំនួន ១០ ដែលប្រទេសកម្ពុជាក្លាយជាសមាជិកចុងក្រោយគេ នៅឆ្នាំ ១៩៩៩។
សេចក្ដីថ្លែងការក្រុងបាងកក បានជំរុញឲ្យប្រទេសសមាជិកអាស៊ានប្រឹងប្រែង ដើម្បីជំរុញសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ច និងដើម្បីសុខុមាលភាពរបស់ប្រជាជននៅក្នុងតំបន់។
របាយការណ៍ដែលចងក្រងដោយបណ្ឌិត ហ៊ីង ថូរ៉ាក់ស៊ី បានឲ្យដឹងថា ប្រទេសអាស៊ាន បានឯកភាពគ្នាប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលដៅសំខាន់ ៣ ដូចជា ជំរុញការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច សង្គម និងវប្បធម៌នៅក្នុងតំបន់ តាមរយៈកម្មវិធីសហប្រតិបត្តិការ។ គោលដៅសំខាន់ទី ២ ការពារស្ថិរភាពនយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងតំបន់ទល់នឹងគូប្រជែងមហាអំណាចធំៗ និងគោលដៅសំខាន់ចុងក្រោយ គឺសម្រាប់បម្រើជាវេទិកាមួយ សម្រាប់ដោះស្រាយបញ្ហាខ្វែងយោបល់គ្នា នៅរង្វង់តំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។
ម៉្យាងវិញទៀត ក្រៅពីមានភាពខ្លាំងខាងសេដ្ឋកិច្ច ក៏ការចូលជាសមាជិកអាស៊ាននេះ មានលក្ខខណ្ឌប្រសើរនានា ដែលបង្កឲ្យប្រទេសជាច្រើន ដាក់ពាក្យចូលជាសមាជិកអាស៊ាន ដែលលក្ខខណ្ឌទាំងនោះ មានដូចជា ការសម្រេចកិច្ចការអ្វីមួយ ត្រូវធ្វើឡើងដោយការព្រមព្រៀងពីប្រទេសសមាជិកទាំងអស់ និងមិនជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេសសមាជិកអាស៊ានណាមួយនោះទេ។ លក្ខខណ្ឌផ្សេងទៀត គឺប្រទេសសមាជិកទាំងអស់ ត្រូវចូលរួមនៅក្នុងសន្ធិសញ្ញា មិនប្រើកម្លាំង ឬគំរាមកំហែងគ្នាទៅវិញទៅមក។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស លោកឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហោ ណាំហុង ពន្យល់ថា ប្រទេសកម្ពុជាចូលជាសមាជិកអាស៊ាន ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៩ មក គឺដោយសារតែសមាគមអាស៊ាន មានចំណុចល្អជាច្រើន ដែលប្រទេសកម្ពុជាចាំបាច់ត្រូវតែចូលជាសមាជិក និងប្រទេសកម្ពុជាជាប្រទេសមួយ ដែលស្ថិតនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។
លោក ហោ ណាំហុង៖ «យើងចូលក្នុងសមាគមអាស៊ាន គឺដោយសារតែលក្ខខណ្ឌរបស់អាស៊ាន ដែលគួរឲ្យយើងចូលរួមដែរ គឺដោយសារកុងសង់ស៊ីស ឬហៅថា ការយល់ស្របទាំងអស់គ្នា។ ការសម្រេចអ្វីមិនមែនប្រទេសចាស់ អាស៊ានចាស់ មិនមែនប្រទេសធំក្នុងអាស៊ាន តម្រូវឲ្យអ្នកដទៃទៀតទទួល។ គឺថា ឲ្យមានការយល់ព្រមទាំងអស់គ្នា បានធ្វើការសម្រេចបាន គឺថាមានភាពស្មើភាពគ្នា»។
ក្រៅពីនេះ ប្រទេសអាស៊ានទាំងអស់ មានសក្ដានុពលក្នុងធ្វើពាណិជ្ជកម្មក្រៅប្រទេសអាស៊ានផងដែរ ដោយលោកឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហោ ណាំហុង មានប្រសាសន៍ថា ដៃគូសំខាន់បំផុតរបស់ប្រទេសអាស៊ាន មានប្រទេសចិន ជប៉ុន និងកូរ៉េខាងត្បូង ទាក់ទងនឹងការធ្វើពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសបីនេះជាមួយអាស៊ានមានការកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំង។ លោកមានប្រសាសន៍បន្តថា ក្រៅពីមានទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសបីនេះ ប្រទេសអាស៊ាន ក៏មានទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មជាមួយប្រទេសអូស្ត្រាលី សហភាពអឺរ៉ុប រុស្សី និងសហរដ្ឋអាមេរិកផង។
យ៉ាងណាក៏ដោយ សាស្ត្រាចារ្យ ឡេង ធារិទ្ធ មានប្រសាសន៍ថា ក្រៅពីផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចការបង្កើតអាស៊ាន គឺក្នុងគោលបំណងជៀសវាងជម្លោះ រវាងប្រទេសនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងដើម្បីមានការការពារការឈ្លានពានពីខាងក្រៅផងដែរ។
សាស្ត្រាចារ្យ ឡេង ធារិទ្ធ៖ «ព្រោះអាស៊ានបង្កើតឡើងក្នុងគោលបំណងសំខាន់បំផុត គឺទប់ស្កាត់កុំឲ្យមានជម្លោះគ្នាឯងហ្នឹងហើយ។ តាំងពីដំបូង រវាងម៉ាឡេស៊ី និងឥណ្ឌូនេស៊ី ដល់អញ្ចឹងហើយវាមានវប្បធម៌កកើតរហូតដល់ឥឡូវ»។
លោកមានប្រសាសន៍បន្តថា ការសម្រេចចិត្តនានា ត្រូវធ្វើឡើងដោយមានការព្រមព្រៀងពីប្រទេសសមាជិកទាំងអស់ ដែលកត្តានេះប្រទេសអាស៊ាន អាចមានភាពយឺតយ៉ាវក្នុងការសម្រេចកិច្ចការបច្ចុប្បន្នភាពអ្វីមួយ។ ប៉ុន្តែការសម្រេចនេះ អាចផ្ដល់ប្រយោជន៍ចំពោះប្រទេសសមាជិកអាស៊ានមួយចំនួន ដែលមានការអភិវឌ្ឍទាប ក្នុងការកាត់បន្ថយការគាបសង្កត់ពីប្រទេសសមាជិកអាស៊ាន ដែលមានការអភិវឌ្ឍខ្ពស់។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការបង្កើតសមាគមអាស៊ាន មានន័យថា គឺជាការរៀបចំឲ្យមានផលប្រយោជន៍រួម និងត្រូវមានគោលនយោបាយរួម និងអ្វីៗ ត្រូវសម្រេចដោយមានការព្រមព្រៀងរួមគ្នាពីសមាជិក។
អ្នកវិភាគឯករាជ្យ លោក កែម ឡី មានប្រសាសន៍ថា ការបង្កើតឲ្យមានជាកុងសង់ស៊ីស ឬការព្រមព្រៀងគ្នានេះ គឺមានសារៈសំខាន់ ព្រោះអាស៊ានចង់បានតំបន់មួយ ដែលគ្មានការឈ្លានពានគ្នាទៅវិញទៅមក។ ប៉ុន្តែលោក កែម ឡី បញ្ជាក់ថា ប្រទេសអាស៊ានអាចនឹងបរាជ័យ បើសិនជាគ្មានគោលដៅរួម ឬចំណុចរួមណាមួយ ដែលត្រូវធ្វើការព្រមព្រៀង ដើម្បីផលប្រយោជន៍ដល់ប្រទេសសមាជិកអាស៊ានទាំងអស់។
លោកមានប្រសាសន៍បន្តថា ភាពជោគជ័យ លុះត្រាតែមានការសម្របសម្រួលរវាងប្រទេសអាស៊ាន ដែលមានចំណូលខ្ពស់ និងសមាជិកដែលមានចំណូលទាប។
លោក កែម ឡី៖ «ទាល់តែប្រទេសនីមួយៗ ហ្នឹង ចេះសម្របសម្រួល។ ប្រសិនបើគោលបំណងយើងវាវែងឆ្ងាយពេក វាខ្ពស់ពេក យើងត្រូវតែរកចំណុចរួម សម្រាប់ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ ហើយអភិវឌ្ឍ។ ហើយយើងមាន GDP ខុសគ្នាឆ្ងាយណាស់»។
ប្រទេសសមាជិកអាស៊ានទាំង ១០ មានកម្រិតជីវភាពខុសគ្នាយ៉ាងខ្លាំង ដែលចំណូលរបស់មនុស្សម្នាក់របស់ប្រទេសសមាជិកអាស៊ាន ដែលអាចរកចំណូលបានក្នុងមួយឆ្នាំ មានចន្លោះពី ៩០០ ដុល្លារ ទៅជាង ៥ម៉ឺនដុល្លារអាមេរិក។
យ៉ាងណាក៏ដោយ នៅលើសកលលោក មានប្រទេសជាច្រើនបានបង្កើតតំបន់ពាណិជ្ជកម្មសេរីដូចសមាគមអាស៊ានប្រមាណជាង ៧០ តំបន់។ អ្នកវិភាគនានា បានលើកឡើងថា ការបង្កើតតំបន់ពាណិជ្ជកម្មមួយជោគជ័យទៅបាន លុះត្រាតែប្រទេសសមាជិក ដែលបង្កើតតំបន់នោះ មានកម្រិតជីវភាពដូចគ្នា អនុវត្តន៍លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងគោរពសិទ្ធិមនុស្សដូចគ្នា តួយ៉ាងដូចជាសហគមន៍អឺរ៉ុបជាដើម៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។