បទវិភាគ៖ បក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ស្ទាក់ស្ទើរ​ក្នុង​ការ​បង្កើត​ស្ថាប័ន​គ.ជ.ប​ថ្មី

0:00 / 0:00

ការ​បង្កើត​ស្ថាប័ន​គណៈកម្មាធិការ​ជាតិ រៀបចំ​ការបោះឆ្នោត​ថ្មី​គឺជា​រឿង​ចាំបាច់​សម្រាប់​ការបោះឆ្នោត​នៅ​អាណត្តិ​ក្រោយ​ទៀត ប្រកបដោយ​សេរី​ត្រឹមត្រូវ និង​យុត្តិធម៌។ ការ​បង្កើត​ស្ថាប័ន​គ.ជ.ប​ថ្មី​និង​ការ​ធ្វើ​វិសោធនកម្ម​ច្បាប់បោះឆ្នោត ក៏​ជា​ដើមចម​មួយ​ដ៏​សំខាន់ ក្នុង​ការ​បញ្ចប់​វិបត្តិ​នយោបាយ​រវាង​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា និង គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ។

គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា ដែល​ជា​គណបក្ស​គ្រប់គ្រង​អំណាច​ជាង​៣០​ឆ្នាំ​មក​ហើយ​នោះ គឺ​ជា​កូន​សោរ ដ៏​សំខាន់​នៅ​ក្នុង​ការព្រមព្រៀង​គ្នា​ឲ្យ​មានការ​រៀបចំ​ស្ថាប័ន​បោះឆ្នោត​ថ្មី​នេះ។ ក៏ប៉ុន្តែ​មក​ទល់​ពេល​នេះ គេ​មិនទាន់​ដឹង​ច្បាស់​នៅឡើយ​ទេ​ថា តើ​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា ពិតជា​ចង់​ផ្លាស់ប្ដូរ​គ.ជ.ប ឬ​ចង់​មាន​ស្ថាប័ន​រៀបចំ​ការបោះឆ្នោត​ថ្មី​ដែល​ឯករាជ្យ​ពិតប្រាកដ​ឬ​យ៉ាងណា?

ស្ថាប័ន​គណៈកម្មាធិការ​ជាតិ​រៀបចំ​ការបោះឆ្នោត គឺជា​ស្ថាប័ន​ដ៏​សំខាន់​មួយ​សម្រាប់​ធានា​នូវ​សុក្រឹតភាព​នៃ​លទ្ធផល​បោះឆ្នោត និង​ទប់ស្កាត់​ភាព​ចលាចល​ផ្សេងៗ កុំ​ឲ្យ​កើតមាន នៅ​ក្រោយពេល​បោះឆ្នោត ពិសេស​ការ​ធ្វើ​បាតុកម្ម​ប្រឆាំង​លទ្ធផល​បោះឆ្នោត​លទ្ធផល​ឆ្នោត។

ជាក់ស្ដែង​បើ​ពិនិត្យមើល​ដំណើរការ​បោះឆ្នោត និង​លទ្ធផល​បោះឆ្នោត​សម្រាប់​នីតិកាល​ទី​៥ កាលពី​ថ្ងៃ​ទី​២៨​កក្កដា ឆ្នាំ​២០១៣​កន្លងទៅ ស្ថាប័ន​រៀបចំ​ការបោះឆ្នោត គ.ជ.ប ត្រូវ​បាន​សហគមន៍​ជាតិ អន្តរជាតិ មើល​ឃើញ​ថា​ជា​ស្ថាប័ន​មិន​ឯករាជ្យ និង​ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​មិន​មាន​ប្រក្រតី​មួយ​ចំនួន​នៅ​ក្នុង​ពេល​បោះឆ្នោត។

ការរៀបចំ​បោះឆ្នោត​ដែល​ពុំ​ធានា​នូវ​ភាព​ឯករាជ្យ និង​សុក្រឹតភាព​របស់​ស្ថាប័ន​ដ៏​សំខាន់​មួយ​នេះ ទើប​ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​ភាព​វឹកវរ​នៅ​ក្រោយ​ពេល​បោះឆ្នោត គឺ​គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ​បាន​ដឹកនាំ​ធ្វើបាតុកម្ម​ឥត​ឈប់ឈរ រហូត​ដល់​មានការ​បង្ក្រាប​បង្ហូរ​ឈាម និង​ធ្វើ​ឲ្យ​បាត់​បង់ជីវិត​ប្រជាពលរដ្ឋ​ថែមទៀត។

លទ្ធផល​ឆ្នោត​ដ៏​ចម្រូង​ចម្រាស់​នេះ បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​ជាប់​គាំង​នយោបាយ​អស់​រយៈពេល​ពេញ​១​ឆ្នាំ។ ទោះបីជា​យ៉ាង​នេះ​ក្ដី តែ​នៅ​ទី​បញ្ចប់​គណបក្ស​ជាប់ឆ្នោត​ទាំងពីរ បានសម្រេច​បញ្ចប់​វិបត្តិ​នយោបាយ​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​២២ កក្កដា ឆ្នាំ​២០១៤ ដែល​ជា​ពេលវេលា​មួយ ធ្វើ​ឲ្យ​ម្ចាស់​ឆ្នោត និង​សហគមន៍​អន្តរជាតិ​មួយ​ចំនួន​មានការ​ភ្ញាក់ផ្អើល និង​សាទរ​ចំពោះ​ការ​បញ្ចប់​ជម្លោះ​នយោបាយ​នេះ។

នៅ​ក្នុង​កិច្ចព្រមព្រៀង​បញ្ចប់​ជម្លោះ​នយោបាយ​នេះ អ្វី​ដែល​ជា​បញ្ហា​សំខាន់​នោះ គឺ​គណបក្ស​ជាប់ឆ្នោត​ទាំងពីរ បាន​យល់ព្រម​ផ្លាស់ប្ដូរ និង​រៀបចំ​គណៈកម្មាធិការ​ជាតិ​រៀបចំ​ការបោះឆ្នោត​ថ្មី និង​ធ្វើ​វិសោធនកម្ម​ច្បាប់បោះឆ្នោត វិសោធនកម្ម​មាត្រា​៧៦​ថ្មី និង​ដាក់​ស្ថាប័ន​គ.ជ.ប​ថ្មី ជា​ស្ថាប័ន​ធម្មនុញ្ញ។ល។

បច្ចុប្បន្ន​នេះ​ក្រុមការងារ​គណបក្ស​ទាំងពីរ​កំពុង​ធ្វើ​សេចក្ដីព្រាងច្បាប់ ស្ដីពី​ការ​ប្រព្រឹត្តិ​ទៅ​នៃ​គណៈកម្មាធិការ​ជាតិ​រៀបចំ​ការបោះឆ្នោត ដែល​គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ​អះអាង​ថា សេចក្ដីព្រាងច្បាប់​នេះ គេ​ចង់​ធ្វើ​ឲ្យ​បញ្ចប់​នៅមុន បំណាច់​ឆ្នាំ​២០១៤។

ទន្ទឹម​នឹង​នេះ​រដ្ឋាភិបាល​ជប៉ុន​ក៏​ចាប់អារម្មណ៍​ទៅលើ​កំណែ​ទម្រង់​ការ​បោះឆ្នោត​នេះ​ដែរ។ ភាគី​ជប៉ុន​បាន​ត្រៀមខ្លួន​ជាស្រេច​ក្នុង​ការ​ជួយ​រៀបចំ​កំណែ​ទម្រង់​ការ​បោះឆ្នោត​នៅ​កម្ពុជា រៀបចំ​ឲ្យ​ប្រកបដោយ​តម្លាភាព សុក្រឹតភាព ត្រឹមត្រូវ សេរី​និង​យុត្តិធម៌។ ប៉ុន្តែ​ការ​លូកដៃ​ជួយ របស់​ជប៉ុន​បាន​ប៉ុនណា​ទៅលើ​កំណែ​ទម្រង់​នេះ អាស្រ័យ​លើ​គណបក្ស​ទាំងពីរ​ឯកភាព​គ្នា ថា​តើ​ចង់​ឲ្យ​ប្រទេស​ជប៉ុន ដែល​គេ​ស្គាល់​ថា​ជា​ប្រទេស​ប្រជាធិបតេយ្យ​និង​មាន​ភាព​ត្រឹមត្រូវ​លើ​ការបោះឆ្នោត​នោះ ជួយ​ក្នុង​កម្រិត​ណា?

នៅ​ត្រង់​ចំណុច​នេះ តើ​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា​មាន​ជំហរ​ពិតប្រាកដ​ក្នុង​ការ​កែ​ទម្រង់​ការ​បោះឆ្នោត​ដែរ​ឬ​ទេ?

តាមមើលទៅ​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា ដែល​ជា​គណបក្ស​កាន់​អំណាច​ជាង​២​ទសវត្សរ៍​មក​ហើយ​នោះ ហាក់​មាន​ឆន្ទៈ​តិចតួច​ក្នុង​ការ​កែ​ទម្រង់​ការ​បោះឆ្នោត​នេះ។

មាន​ទឡ្ហីករណ៍(ភស្តុតាង) មួយ​ចំនួន ដែល​ថា​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា ហាក់​ដូច​ជា​ស្ទាក់ស្ទើរ​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​កំណែ​ទម្រង់​ការ​បោះឆ្នោត​នោះ ដូចជា គណបក្ស​ទាំង​ពីរ​បាន​ព្រមព្រៀង​រៀបចំ​គ.ជ.ប​ថ្មី និង​ផ្លាស់ប្ដូរ​សមាសភាព​ដឹកនាំ​គ.ជ.ប ដោយ​ជ្រើស​ចេញ ពី​គណបក្ស​ជាប់ឆ្នោត​ទាំងពីរ ម្ខាង​៤​នាក់ និង​យក​ចេញពី​មន្ត្រី​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល​០១​រូប​ទៅ​ហើយ។ ចុះ​ហេតុអ្វី​បានជា​គ.ជ.ប​ចាស់ ដែល​គណបក្សប្រឆាំង​ចោទ​ថា​មិន​ឯករាជ្យ​នោះ នៅតែ​ដំណើរ​ការងារ​របស់​ខ្លួន​ធម្មតា​ដដែល?

មួយវិញទៀត នៅ​ពេល​តំណាង​រដ្ឋាភិបាល​ជប៉ុន​បាន​មក​ជួប​តំណាង​គណបក្ស​ទាំងពីរ​នៅ រដ្ឋសភា​នោះ គឺ​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា មិនបាន​បើក​ចំហ​ឲ្យ​អ្នកសារព័ត៌មាន​ចូល​ទៅ យក​ព័ត៌មាន និង​មិន​បាន​ធ្វើ​សន្និសីទ​សារព័ត៌មាន​អំពី​លទ្ធផល​ជំនួប​ក្រុម​ស្រាវជ្រាវ​ជប៉ុន ដូច​គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ​នោះ​ឡើយ។

នៅ​ក្នុង​ជំនួប​រវាង​គ​ណ​បក្ស​ទាំងពីរ​នេះ ក្រុម​ស្រាវជ្រាវ​ជប៉ុន បាន​រក​ឃើញ​ថា ការបោះឆ្នោត​កាលពី​ឆ្នាំ​២០១៣​កន្លងទៅ មាន​បញ្ហា​មួយ​ចំនួន ដែល​ជា​ដើមចម​នៃ​ជម្លោះ​ក្រោយ ពេល​បោះឆ្នោត រួមមាន​ទី​១ បញ្ហា​ច្បាប់ ទី​២ បញ្ហា​កង្វះ​មន្ត្រី​រៀបចំ​ការបោះឆ្នោត ទី​៣ សមាសភាព​គ.ជ.ប​មិន​ឯករាជ្យ ទី​៤ ការ​ដោះស្រាយ​វិវាទ​បោះឆ្នោត​មិនទាន់​ត្រឹមត្រូវ និង​ទី​៥​បញ្ហា​បញ្ជី​ឈ្មោះ​បោះឆ្នោត។

មន្ត្រី​ជាន់ខ្ពស់​គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ​អះអាង​ថា ជប៉ុន​ចង់​ឲ្យ​គ.ជ.ប​ថ្មី រៀបចំ​បញ្ជី​ឈ្មោះ​បោះឆ្នោត​ថ្មី តែ​នៅ​ត្រង់​ចំណុច​នេះ គ.ជ.ប​ចាស់ នៅតែ​ដំណើរការ​ការងារ​របស់​ខ្លួន និង​រៀបចំ​ចុះបញ្ជី​អ្នក​បោះឆ្នោត​ជា​បន្តបន្ទាប់ ទៅ​តាម​នីតិវិធី​ចាស់​របស់​ខ្លួន​ដែល​មាន​ស្រាប់។

ការ​ដំណើរការ​ងា​របស់​គ.ជ.ប​បច្ចុប្បន្ន​នេះ ពុំ​មែន​មានន័យថា គ.ជ.ប បាន​ធ្វើ​ខុស​ទៅ​នឹង​កិច្ចព្រមព្រៀង​របស់​គណ​បក្ស​ទាំងពីរ​នោះ​ទេ ក៏ប៉ុន្តែ​កិច្ចព្រមព្រៀង​នៃ​ការចរចា​នេះ គណបក្ស​ទាំងពីរ នៅត្រង់​ប្រការ​២ បាន​ចង​ថា​បើ​សិន​គ.ជ.ប​ថ្មី​មិន​អាច​បង្កើត​បានទេ គឺ​គ.ជ.ប​ចាស់​នៅតែ​ដំណើរការ​រៀបចំ​ការ​បោះ​ឆ្នោត​បាន​ដដែល​ស្របតាម​ច្បាប់។

បើ​ពិនិត្យមើល​នៅ​ក្នុង​កិច្ច​ច​ចារ​កាលពី​ថ្ងៃ​ទី​២២​កក្កដា​នោះ គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា ហាក់​មាន​ប្រៀប​លើ​គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ និង​រៀបចំ​យុទ្ធសាស្ត្រ​ទុក​មុន​ជាស្រេច ចំពោះ​ការ​ចង់​រក្សាទុក​សុពលភាព​របស់​គ.ជ.ប​ចាស់ នៅតែ​អាច​ដំណើរការ​រៀបចំ​ការ​បោះ​ឆ្នោត​បាន​ដដែល បើសិនជា​គ.ជ.ប​ថ្មី​មិន​អាច​បង្កើត​បាន​នោះ។ បើសិនជា​គណបក្ស ប្រជាជន​កម្ពុជា​ចង់​ឲ្យ​គ.ជ.ប​បច្ចុប្បន្ន​នេះ រំសាយ​ចោល តើ​ហេតុអ្វី​ចាំបាច់​ចែង​នៅ​ក្នុង​ការចរចា​ទុក​ឲ្យ​គណៈកម្មាធិការ​ជាតិ​រៀបចំ​ការបោះឆ្នោត​បច្ចុប្បន្ន​មាន​សមត្ថកិច្ច ក្នុង​ការ​រៀបចំ​ការ​បោះឆ្នោត ឬក៏​រៀបចំ​មិនទាន់?

បញ្ហា​នេះ​ប្រហែល​ជា​មិនមែន​កត្តា​ខ្លាច​ការរៀបចំ​គ.ជ.ប​ថ្មី មិនទាន់​នោះ​ទេ ព្រោះ​ថា​ភាគី​ជប៉ុន​បាន​ប្រកាស​តាំងពី​មុន​ចរចា ត្រូវរ៉ូវ​គ្នា​មក​ទៀត​ថា ជប៉ុន​នឹង​ជួយ​រៀបចំ​ក្នុង​ការ​កែ​ទម្រង់​ការ​បោះឆ្នោត​នេះ។

ចំណែក​ខាង​គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ ដែល​ធ្លាប់តែ​ឡើង​បង្ហាញ​ជំហរ​របស់​ខ្លួន អំពី​ដំណើរការ​រៀបចំសេចក្ដី​ព្រាង​ច្បាប់ ស្ដីពី​ការរៀបចំ​និង​ការ​ប្រព្រឹត្តិ​ទៅ​នៃ​គណៈកម្មាធិការ​ជាតិ​រៀបចំ​ការបោះឆ្នោត​នៅ​តាម​ស្ថាប័ន​ផ្សព្វផ្សាយ​នានា​នោះ ឥឡូវ​បែរជា​នៅ​សម្ងំ​ស្ងៀម។ មើល​ទៅ​គណបក្ស​នេះ ហាក់​ដូច​ជា​ចង់​យក​ចិត្ត​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា។ ទោះជា​យ៉ាងណាក៏ដោយ ការ​មិន​មាត់​មិន​ករ​របស់​ថ្នាក់ដឹកនាំ​គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ ជាមួយ​សារព័ត៌មាន​អំពី​ដំណើរការ​រៀបចំ​គ.ជ.ប​ថ្មី​នេះ មិន​ប្រាកដ​ថា​អាច​លួង​ចិត្ត​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា ហើយ​សម្រេច​ដូច​បំណង​នោះ​ឡើយ។

គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា​អាច នឹង​ក្រឡាស់​នៅ​នាទី​ចុងក្រោយ​ក៏​ថា​បាន។ ការ​ក្បត់​កិច្ចព្រមព្រៀង​តែង​កើតមានឡើង​ជានិច្ច ទោះបីជា​អ្នក​ក្បត់​តែង​ប្រកែក​ថា​មិន​ក្បត់ ដោយ​យក​លេស​ថា​បោះឆ្នោត​តាម​បែប​ប្រជាធិបតេយ្យ​មក​ធ្វើជា​ត្រីមុខ​ក៏​ដោយ​ចុះ។

គេ​នៅ​ចាំ​បាន​ថា​កាលពី​បោះឆ្នោត​ជ្រើសរើស​ប្រធាន​ដឹកនាំ​គណៈកម្មការ​ជំនាញ​ក្នុង​សភា ខាង​គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ បាន​ដាក់​អ្នកស្រី មួរ សុខហួរ ជា​បេក្ខជន​ប្រធាន​គណៈកម្មការ​ទី​៨ និង លោក យឹម សុវណ្ណ ជា​ប្រធាន​គណៈកម្មការ​ទី​១០ តែ​តំណាងរាស្ត្រ​គណបក្ស​កម្ពុជា​មិន​បោះឆ្នោត​ទុកចិត្ត​ក្នុង​សភា​នោះ​ឡើយ គឺ​មាន​តែ​១ សំឡេង​ប៉ុណ្ណោះ។ ដំណើរការ​ស្រដៀង​គ្នា​នេះ​អាច​កើតមានឡើង នៅ​ពេល​បោះឆ្នោត​ជ្រើសរើស​សមាសភាព​គ.ជ.ប​ក៏​ថា​បាន។

ចំពោះ​គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ​វិញ ក៏​ដូចគ្នា​ដែរ​បើសិនជា​ខាង​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ដាក់​ថ្នាក់ដឹកនាំ​គ.ជ.ប​បច្ចុប្បន្ន ក្នុងចំណោម​បេក្ខភាព​ទាំង​៤​រួប​នោះ អាច​ថា តំណាងរាស្ត្រ​គណបក្ស​សង្គ្រោះ​ជាតិ​មិន​បោះឆ្នោត​ទុកចិត្ត​នៅ​ក្នុង​សភា​វិញ​ដែរ។

ហើយ​បើ​ដំណើរការ​នេះ កើតឡើង​វិញ​ខាង​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា​ក៏​នឹង គ្មាន​អ្វី​ត្រូវ​ខាតបង់​ទេ។ កិច្ចព្រមព្រៀង កាលពី​ថ្ងៃ​ទី​២២​កក្កដា​នោះ បាន​រៀប​ចំ​ជើង​ព្រួល​ទុក​មុន​ជាស្រេច​ទៅ​ហើយ ក្នុង​ការ​រក្សា​វត្តមាន​គ.ជ.ប​ដែល​មាន​ស្រាប់។ នេះ​បើ​ផ្អែក​ទៅ​លើ​ខ្លឹមសារ​នៃ​កិច្ចព្រមព្រៀង​រវាង​គណ​បក្ស​ទាំងពីរ ដែល​ចែងថា គ.ជ.ប​សព្វថ្ងៃ​នឹង​បន្ត​ដំណើរ​ការ​ដដែល បើសិនជា​គ.ជ.ប​ថ្មី​បង្កើត​មិនបាន។ ដូច្នេះ​ហើយ​បាន​គ.ជ.ប​បច្ចុប្បន្ន បាន​រៀប​ចំ​ការ​ចុះ​ឈ្មោះ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ក្នុង​បញ្ជី​បោះឆ្នោត​ទៅតាម​នីតិវិធី​របស់​ខ្លួន។ ដោយ​ហាក់​ដូច​ជា​ដឹង​ខ្លួនឯង ថា​ស្ថាប័ន​នេះ​នឹង​ដំណើរការ​រៀបចំ​ការ​បោះ​ឆ្នោត​ពេល​ខាង​មុខ​ទៀត។ ហើយ​ពេលនោះ​គ.ជ.ប ក៏​នឹង​នៅ​ជា​ស្ថាប័ន​ឯករាជ្យ​ក្រោម​ការដឹកនាំ​ដ៏​ភ្លឺស្វាង​របស់​គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា ដូចដែល​គេ​ធ្លាប់​ឃើញ​នោះ​ដដែល៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖

ដើម្បី​រក្សា​សេចក្ដី​ថ្លៃថ្នូរ យើង​ខ្ញុំ​នឹង​ផ្សាយ​តែ​មតិ​ណា ដែល​មិន​ជេរ​ប្រមាថ​ដល់​អ្នក​ដទៃ​ប៉ុណ្ណោះ។