បទវិភាគ៖ បាតុកម្មការពារប្រជាធិបតេយ្យ និងប្រវត្តិក្រុងហុងកុង
2014.10.11
ជាងដប់ថ្ងៃហើយដែលពលរដ្ឋចិនហុងកុង រាប់ម៉ឺននាក់ចេញធ្វើបាតុកម្មតវ៉ាតាមផ្លូវថ្នល់ និងកាន់កាប់តំបន់ពាណិជ្ជកម្ម ដើម្បីការពារសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ខ្លួនពីការជ្រៀតជ្រែកដោយរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង។ ពលរដ្ឋហុងកុង ទាមទារសិទ្ធិជ្រើសរើសមេដឹកនាំហុងកុង ដោយខ្លួនឯង និងមិនចង់អោយក្រុងប៉េកាំង បំពានកិច្ចព្រមព្រៀង ៥០ឆ្នាំរវាងចិន និងអង់គ្លេស ឡើយ។
តើទីក្រុងហុងកុង មានប្រវត្តិបែបណា?
លោក ជី វិតា មានបទវិភាគមួយបកស្រាយអំពីរឿងនេះ តាមការសាកសួររបស់ អ្នកស្រី ម៉ៅ សុធានី ដែលសេចក្តីដូចតទៅ៖
អ្នកស្រី ម៉ៅ សុធានី៖ លោក ជី វិតា តើបាតុកម្មនៅទីក្រុងហុងកុង រហូតមកដល់ពេលនេះមានសភាពបែបណាហើយ?
លោក ជី វិតា៖ បាទ! គិតចាប់ពីដើមសប្ដាហ៍នេះមក បាតុកម្មតវ៉ាដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅទីក្រុងហុងកុង មានសភាពធូរស្រាលបន្តិច បន្ទាប់ពីហ្វូងបាតុករសម្រេចចិត្តលែងកាន់កាប់អគារ និងការិយាល័យរដ្ឋ ព្រមទាំងបើកផ្លូវអោយមន្ត្រីរាជការចូលធ្វើការវិញបាន។
ភាពធូរស្រាលបន្តិចនេះ កើតឡើងបន្ទាប់ពីមានកិច្ចប្រជុំមួយរវាងតំណាងបាតុករដែលជានិស្សិត និងមន្ត្រីរដ្ឋបាលក្រុងហុងកុង កាលពីយប់ថ្ងៃច័ន្ទ ដែលភាគីទាំងពីរយល់ព្រមជួបជជែកគ្នាជាផ្លូវការបន្តទៀត ដើម្បីរកដំណោះស្រាយទៅនឹងការទាមទាររបស់បាតុករ។ ប៉ុន្តែបាតុករមួយចំនួន នៅបន្តកាន់កាប់តំបន់ពាណិជ្ជកម្មធំៗដែលជាចរន្តសេដ្ឋកិច្ចនៃទីក្រុងហុងកុង។
ព័ត៌មានចុងក្រោយអោយដឹងថា កាលពីយប់ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី៩ តុលា ឆ្នាំ២០១៤ អាជ្ញាធរក្រុងហុងកុង បានលុបចោលគម្រោងជួបប្រជុំជាមួយក្រុមបាតុករ ដោយអះអាងថា ក្រុមបាតុករនៅមានចេតនាមិនល្អក្នុងការចរចាដោយនៅតែបន្តធ្វើបាតុកម្ម។
ទោះជាយ៉ាងណា បាតុករប្ដេជ្ញាថានឹងបន្តធ្វើបាតុកម្មទៅមុខទៀត ដរាបណារដ្ឋាភិបាលមិនព្រមផ្តល់ការសន្យាជាទីពេញចិត្តណាមួយ ទៅនឹងការទាមទាររបស់ពួកគេ។
អ្នកស្រី ម៉ៅ សុធានី៖ តើពួកគេចង់បានអ្វីអោយប្រាកដ?
លោក ជី វិតា៖ បាទ! ពួកគេទាមទារឲ្យប្រធានប្រតិបត្តិក្រុងហុងកុង បច្ចុប្បន្ន គឺលោក លឿង ឈុន យីង (Leung Chun-Ying) ដែលត្រូវបានតែងតាំងដោយរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង ចុះចេញពីតំណែង។ ពលរដ្ឋហុងកុង យល់ឃើញថា បក្សកុម្មុយនិស្តចិន ចាប់ផ្តើមបន្តិចម្តងៗលូកដៃចូលជ្រៀតជ្រែកក្នុងកិច្ចការនយោបាយហុងកុង។
អ្នកស្រី ម៉ៅ សុធានី៖ យើងដឹងថា ឥឡូវហុងកុង ជាផ្នែកមួយនៃប្រទេសចិន ចុះហេតុអ្វីបានជារដ្ឋអំណាចប៉េកាំង លូកដៃមិនបាន?
លោក ជី វិតា៖ បាទ! ដើម្បីអោយយល់ច្បាស់អំពីបញ្ហានេះ ខ្ញុំសូមជម្រាបជូនអំពីប្រវត្តិក្រុងហុងកុង បន្តិច។ ក្រោយពេលគ្រប់គ្រងទីក្រុងហុងកុង អស់រយៈកាលមួយសតវត្សរ៍កន្លះ (១៥០ឆ្នាំ) មក ចក្រភពអង់គ្លេស បានប្រគល់ហុងកុង អោយចិន វិញនៅថ្ងៃទី១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៧។ បើទោះជាពលរដ្ឋហុងកុង ជាជនជាតិចិន ដូចចិនដីគោកក៏ដោយ ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីរស់នៅក្រោមអាណានិគមអង់គ្លេស ១៥០ឆ្នាំមក ពលរដ្ឋហុងកុង មានភាពស៊ាំទៅនឹងជីវភាពរស់នៅក្រោមរបបនយោបាយ និងច្បាប់ទម្លាប់ ព្រមទាំងវប្បធម៌ដែលខុសប្លែកគ្នាពីពលរដ្ឋចិនដីគោក។
ហើយរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ហុងកុង មានប្រព័ន្ធតុលាការខ្លួនឯង។ ហុងកុង មានរូបិយប័ណ្ណរបស់ខ្លួន និងមានលិខិតឆ្លងដែនដោយឡែកពីចិន។ ហុងកុង មានវប្បធម៌ និងសំនៀងភាសារបស់ខ្លួន និងមានប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងប្រទេសតាមរបៀបអង់គ្លេស ដែលខុសប្លែកពីរដ្ឋាភិបាលចិនប៉េកាំង ដែលដឹកនាំតាមបែបកុម្មុយនិស្តសង្គមនិយម។ ពោល គឺចិនហុងកុង មានអ្វីៗទាំងអស់គ្រប់គ្រាន់ជារដ្ឋតូចមួយ។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលហុងកុង មិនមាននោះ គឺកងទ័ព និងក្រសួងការបរទេស។
អ្នកស្រី ម៉ៅ សុធានី៖ តើពេលអង់គ្លេស ធ្វើអាណានិគមមកលើហុងកុង អង់គ្លេស បានអោយប្រជាជនហុងកុង មានប្រជាធិបតេយ្យពេញលេញឬទេ?
លោក ជី វិតា៖ អត់ទេ។ ហុងកុង ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់អង់គ្លេស រយៈពេល ១៥០ឆ្នាំ រាជរដ្ឋាភិបាលអង់គ្លេស មិនដែលបានផ្តល់សិទ្ធិបោះឆ្នោតអោយប្រជាជនហុងកុង ដើម្បីជ្រើសរើសមេដឹកនាំរបស់ខ្លួនតាមបែបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឡើយ។ អាជ្ញាធរអង់គ្លេស តែងតែតែងតាំងចៅហ្វាយក្រុងហុងកុង ដោយផ្ទាល់។
ទោះជាយ៉ាងណា ក្រោមអាណានិគមរបស់អង់គ្លេស ហុងកុង រហូតមកដល់ពេលនេះ អនុវត្តប្រព័ន្ធមូលធននិយមដែលផ្តល់សិទ្ធិសេរីភាពដល់ប្រជាជន និងក្រុមហ៊ុន អោយមានកម្មសិទ្ធិកាន់កាប់ទ្រព្យសម្បត្តិផ្ទាល់ខ្លួន។
ដោយដឹងថាប្រព័ន្ធច្បាប់ និងរបបនយោបាយនៅទីក្រុងហុងកុង អាចនឹងត្រូវផ្លាស់ប្ដូរ បន្ទាប់ពីប្រគល់ទៅអោយប្រទេសចិនកុម្មុយនិស្តវិញនោះ អង់គ្លេស បានធ្វើការចរចាជាមួយរដ្ឋាភិបាលចិន មុននឹងព្រមព្រៀងប្រគល់កោះហុងកុង អោយចិន វិញ។
អ្នកស្រី ម៉ៅ សុធានី៖ តើចិន និងអង់គ្លេស បានព្រមព្រៀងគ្នាអ្វីខ្លះ លោក ជី វិតា?
លោក ជី វិតា៖ បាទ! ក្នុងសេចក្តីប្រកាសរួមគ្នារវាងសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន និងចក្រភពអង់គ្លេស ចុះកាលបរិច្ឆេទថ្ងៃទី១៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៨៤ និងបន្ទាប់មក កិច្ចព្រមព្រៀងនេះក៏បានចុះបញ្ជីនៅអង្គការសហប្រជាជាតិ ថ្ងៃទី២ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៨៥ នោះ ចក្រភពអង់គ្លេស និងចិន បានព្រមព្រៀងគ្នាថា ទីក្រុងហុងកុង នឹងត្រូវស្ថិតនៅក្រោមអធិបតេយ្យភាពរបស់ចិន វិញចាប់ផ្ដើមពីថ្ងៃទី១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៩៧។
សេចក្តីប្រកាសរួម ក៏បានចែងដែរថា រដ្ឋអំណាចទីក្រុងប៉េកាំង នឹងអនុវត្តនយោបាយ ប្រទេសមួយប្រព័ន្ធពីរ សម្រាប់ទីក្រុងហុងកុង បន្ទាប់ពីអង់គ្លេស ប្រគល់អោយវិញ។ ក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងបានបញ្ជាក់ដែរថា ចិន នឹងមិនយកប្រព័ន្ធនយោបាយសង្គមនិយមដែលអនុវត្តនៅប្រទេសខ្លួន មកអនុវត្តនៅហុងកុង នោះទេ។ ក្នុងសេចក្តីប្រកាសរួមនោះ ក៏បានព្រមព្រៀងគ្នាថា ប្រព័ន្ធមូលធននិយមដែលមានស្រាប់ និងរបៀបរបបរស់នៅដែលពលរដ្ឋហុងកុង បានប្រតិបត្តិពីមុនមក នឹងត្រូវរក្សាទុកបន្តអនុវត្តរយៈពេល ៥០ឆ្នាំទៅមុខទៀត។ ចំណុចដ៏សំខាន់នេះ ក៏បានចារទុកនៅក្នុងច្បាប់ហុងកុង ផងដែរ។
ក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀង ហុងកុង គឺជាតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសរបស់ចិន។ បច្ចុប្បន្ន ហុងកុង មានប្រជាជនជាង ៧លាននាក់ ជាទីក្រុងដ៏រីកចម្រើនជឿនលឿនមួយ ដែលមានក្រុមហ៊ុនខាងភាគហ៊ុនធំជាងគេទី៣លើពិភពលោក។
អ្នកស្រី ម៉ៅ សុធានី៖ តើរដ្ឋអំណាចក្រុងប៉េកាំង អាចបារម្ភថា ពលរដ្ឋហុងកុង អាចមានបំណងផ្តាច់ខ្លួនចេញពីចិនដីគោកឬទេ?
លោក ជី វិតា៖ គេសង្កេតឃើញថា ការតវ៉ាពេលនេះមិនមានសារជាក់លាក់ចង់បំបែករដ្ឋទេ។ ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ រដ្ឋបាលក្រុងប៉េកាំង ក៏មានការប្រុងប្រយ័ត្នដែរ មិនចង់ឃើញក្រុងហុងកុង ប្រែក្លាយទៅជាតំបន់បះបោរមួយទៀត ដូចជា តំបន់ទីបេ និងតំបន់ស៊ិនជាង ដែលកំពុងប្រឆាំងទាមទារផ្តាច់ខ្លួនពីប្រទេសចិន នោះ។
បើតាមអ្នកសង្កេតការណ៍ខ្លះ ចិន ក៏មានបំណងទុកអោយហុងកុង ដែលជាមណ្ឌលពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិដ៏ធំនេះ ដើរតួជាស្ពានសម្រាប់ផ្សារភ្ជាប់គ្នារវាងប្រទេសមូលធននិយម និងប្រទេសចិន សម្រាប់គោលបំណងពង្រីកសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួន។ ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលចិន ដែលកំពុងមានមោទនភាពចំពោះការរីកចម្រើនផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងយោធារបស់ខ្លួននោះ ក៏ភ័យព្រួយអំពីអស្ថិរភាពសង្គម និងលទ្ធភាពបែកបាក់ទឹកដីដ៏ធំល្វឹងល្វើយដែលខ្លួនកំពុងគ្រប់គ្រងនេះដែរ។ ក្តីព្រួយបារម្ភនេះ បានជំរុញអោយចិន បង្កើនការលូកដៃចូលទៅក្នុងការត្រួតត្រាលើការគ្រប់គ្រងក្រុងហុងកុង ដែលអាចនាំអោយប៉ះពាល់ដល់កិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយអង់គ្លេស។
អ្នកស្រី ម៉ៅ សុធានី៖ ចង់សួរបញ្ជាក់ថា ថ្នាក់ដឹកនាំក្រុងហុងកុង បច្ចុប្បន្ន ឡើងតាមការបោះឆ្នោតដែរមែនទេ?
លោក ជី វិតា៖ បាទ! តាមការបោះឆ្នោតដែរ ប៉ុន្តែបេក្ខជនឈរឈ្មោះដែលក្រុងប៉េកាំង ហៅថាប្រធានប្រតិបត្តិនោះ គណបក្សកុម្មុយនីស្តចិន ជាអ្នករៀបចំ។ នេះជារបៀបប្រជាធិបតេយ្យបែបប្រទេសកុម្មុយនិស្តដូចជានៅប្រទេសវៀតណាម អ៊ីចឹងដែរ គឺគេរៀបចំអោយពលរដ្ឋមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតជ្រើសរើសមេដឹកនាំរបស់ខ្លួន ប៉ុន្តែបេក្ខជនឈរឈ្មោះសុទ្ធតែបក្សជាអ្នករៀបអោយឈរ។ កត្តានេះហើយដែលពលរដ្ឋក្រុងហុងកុង កើតទុក្ខមិនសុខចិត្ត ហើយមានបាតុកម្មផ្ទុះឡើង។ ពលរដ្ឋក្រុងហុងកុង យល់ថា ទីក្រុងប៉េកាំង មានបំណងបន្តិចម្តងៗដកហូតសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពួកគេ អោយឃ្លាតចាកឆ្ងាយពីគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ។
អ្នកស្រី ម៉ៅ សុធានី៖ ប៉ុន្តែទាក់ទងនឹងរបៀបជ្រើសរើសមេដឹកនាំក្រុងហុងកុង នេះ កាលពីនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់អង់គ្លេស រយៈពេល ១៥០ឆ្នាំនោះ ក៏មិនមានប្រជាធិបតេយ្យដែរមែនទេ?
លោក ជី វិតា៖ ត្រូវហើយ ចំណុចនេះហើយដែលចិនប៉េកាំងអស់សំណើច។ អស់សំណើចត្រង់ថា ក្រោមអាណានិគមអង់គ្លេស អង់គ្លេស ក៏មិនដែលផ្តល់សិទ្ធិសេរីភាពអោយពលរដ្ឋហុងកុង បោះឆ្នោតជ្រើសរើសអភិបាលក្រុងហុងកុង ផ្ទាល់តាមការចង់បានរបស់ពួកគេដែរ។ អង់គ្លេស តែងតាំងអភិបាលក្រុងហុងកុង ពីទីក្រុងឡុងដ៍ ប្រទេសអង់គ្លេស។ ចំណែកឥឡូវនេះ ចិន ជ្រើសរើសបេក្ខជនរបស់ខ្លួនអោយឈរឈ្មោះជាមេដឹកនាំហុងកុង ពីប៉េកាំង។ តើវាខុសគ្នាទេ? តាមពិតវាដូចតែគ្នាទេ ដូចគ្នាត្រង់ថា ពលរដ្ឋហុងកុង ពីមុន និងឥឡូវ នៅតែគ្មានសិទ្ធិបោះឆ្នោតជ្រើសរើសមេដឹកនាំហុងកុង របស់ខ្លួនតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ។
អ្នកស្រី ម៉ៅ សុធានី៖ បើតែមួយដំប និងបួនទេ ហេតុអីបានជាពលរដ្ឋហុងកុង នាំគ្នាធ្វើការតវ៉ានាពេលនេះ?
លោក ជី វិតា៖ ចម្លើយទៅនឹងសំណួរនេះអាចមានពីរ។ ទី១ ពលរដ្ឋហុងកុង សំអាងលើកិច្ចព្រមព្រៀងរវាងចិន និងអង់គ្លេស ដែលចែងថា ចិន មិនត្រូវផ្លាស់ប្ដូររបបនយោបាយ ជាពិសេសរបបមូលធននិយមរបស់ហុងកុង ក្នុងរយៈពេល ៥០ឆ្នាំក្រោយកិច្ចព្រមព្រៀងអង់គ្លេស ប្រគល់ហុងកុង អោយចិន វិញនៅឆ្នាំ១៩៩៧។ រហូតមកដល់ពេលនេះ ទើបតែបាន ១៧ឆ្នាំទេ។
ចំណុចទី២ គឺថា ពលរដ្ឋហុងកុង ភាគច្រើនភ័យខ្លាចរបបកុម្មុយនិស្ត។ ពួកគេបារម្ភថា បើអនុញ្ញាតអោយចិន លូកដៃបន្តិចម្តងៗចូលមកត្រួតត្រាលើហុងកុង របបកុម្មុយនិស្តផ្តាច់ការរបស់ចិន អាចនឹងឆ្លងចូលហុងកុង យ៉ាងឆាប់ជាមិនខាន។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយចុះ ចំពោះអនាគតទីក្រុងហុងកុង គ្មានអ្នកណាដឹងច្បាស់ទេថា តើនៅឆ្នាំ២០៤៧ គឺរយៈពេល ៥០ឆ្នាំក្រោយពីអង់គ្លេស ប្រគល់ហុងកុង អោយចិន វិញនោះ នឹងក្លាយទៅជាយ៉ាងណានោះទេ។
តើក្រុងប៉េកាំង នឹងនៅរក្សាទុកនូវរបបនយោបាយ ប្រទេសមួយប្រព័ន្ធពីរដូចបច្ចុប្បន្ន ដើម្បីទាញយកផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចពីហុងកុង ដែលជាមជ្ឈមណ្ឌលពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំមួយក្នុងពិភពលោក ឬប្រែក្លាយហុងកុង អោយទៅជាអាណាខេត្តមួយរបស់ចិន?
ទោះជាយ៉ាងណា ប្រហែលជាមានតែបក្សកុម្មុយនិស្តចិន តែប៉ុណ្ណោះ ទើបដឹងពីចម្លើយនេះ៕