វិធីសាស្ត្រដោះស្រាយជម្លោះការងារនៅតាមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា (ភាគបញ្ចប់)
2016.09.14
អ្នកឃ្លាំមើលវិស័យកាត់ដេរនៅកម្ពុជា ផ្សេងទៀតរកឃើញថា កម្ពុជា ត្រូវធ្វើកំណែទម្រង់មួយចំនួនទាក់ទងនឹងអភិបាលកិច្ចល្អ ប្រសិនបើគេចង់ឲ្យវិស័យនេះមានការរីកចម្រើន និងមានការប្រកួតប្រជែងជាមួយប្រទេសជិតខាង។
ការសិក្សាស្រាវជ្រាវស្ដីពីវិស័យកាត់ដេរកម្ពុជា របស់លោក យូកុ អាសុយ៉ាម៉ា (Yoko Asuyama) អ្នកស្រាវជ្រាវនៃវិទ្យាស្ថានអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច (Institute of Developing Economies) និងលោក នៅ សីហា ទីប្រឹក្សាស្រាវជ្រាវនៃវិទ្យាស្ថានអភិវឌ្ឍន៍ការអប់រំ (Educational Development Institute) សន្និដ្ឋានថា នៅតែមានបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួននៅក្នុងឧស្សាហកម្មកាត់ដេរកម្ពុជា។ អ្នកស្រាវជ្រាវទាំងពីរបានលើកឡើងថា ការប្រើលុយក្រោមតុ និងតម្លៃអគ្គិសនីថ្លៃជាបញ្ហាត្រូវកែលំអ។
លោក អាត់ ធន់ តាមដានឃើញថា វិនិយោគិនចិន តែងទាក់ទងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល ឬអ្នកមានមន្ត្រីមានអំណាច ដើម្បីយកធ្វើជាខ្នងបង្អែកដោយមិនខ្លាចការដាក់ទោសទណ្ឌ៖ «ពេលមានជម្លោះជាមួយកម្មករ គេមិនសូវខ្វល់ទៅជជែកជាមួយកម្មករប៉ុន្មានទេ។ ពេលដែលបញ្ឈប់កម្មករម្នាក់ពីការងារ បើតាមច្បាប់គេត្រូវចំណាយពី ១ពាន់ ទៅ ២ពាន់ដុល្លារ តែគេទៅពឹងមន្ត្រីដើម្បីធ្វើកិច្ចការ ព្រោះចំណាយប្រាក់តិច»។
នៅខែកក្កដា លោក អៀ សុផល ប្រាប់អាស៊ីសេរីថា ពីប្រាក់ចំណេញទាំងនេះ ថៅកែអាចមានលទ្ធភាពគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីដំឡើងប្រាក់បៀវត្សជូនកម្មករ។ ក៏ប៉ុន្តែលោកគិតថាមានមូលហេតុដែលរារាំងមិនឲ្យគេដំឡើងប្រាក់ខែជូនកម្មករតាមទិដ្ឋភាពជាក់ស្តែង នោះគឺអំពើពុករលួយ។ អំពើពុករលួយដែលម្ចាស់រោងចក្របង់ប្រាក់ជូនមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីទទួលបានប័ណ្ណវិនិយោគដើម្បីនាំចេញ ដែលប្រាក់ទាំងនោះអាចយកមកដំឡើងប្រាក់ខែឲ្យកម្មករ។
ទោះបីជាបែបនេះក៏ដោយ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារ លោក ហេង សួរ បន្តអះអាងថា ក្រសួងមិនដែលទទួលបានពាក្យបណ្ដឹងទាក់ទងនឹងការសូកប៉ាន់រវាងក្រុមហ៊ុន និងមន្ត្រីក្រសួងនោះទេ។ ប្រសិនបើករណីពុករលួយកើតឡើងមែន អង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយនឹងដោះស្រាយរឿងនេះ៖ «បើសិនករណីនេះកើតឡើងមែន កម្មករមានភស្តុតាង គាត់នឹងដាក់ពាក្យបណ្ដឹង គាត់មិនទុកឲ្យអំពើពុករលួយប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៍គាត់ទេ។ បើសិនជាមានអំពើពុករលួយ វិនិយោគិនជប៉ុន មិនមករកស៊ីនៅកម្ពុជា ទេ។ យើងមានលក្ខខណ្ឌវិនិយោគច្បាស់លាស់ និងតម្លាភាព»។
បើតាមអង្គការមូលនិធិអាស៊ី (មិថុនា ២០១៦) រដ្ឋាភិបាលចិន បានអនុម័តគោលនយោបាយ និងសេចក្ដីណែនាំចំនួន ៣៣ចំណុច ដើម្បីលើកកម្ពស់ការអភិវឌ្ឍដោយចីរភាពរបស់ក្រុមហ៊ុនវិនិយោគចិន រកស៊ីនៅក្រៅប្រទេស។
ការសិក្សាស្រាវជ្រាវស្ដីពីវិស័យកាត់ដេរកម្ពុជា របស់លោក យូកុ អាសុយ៉ាម៉ា (Yoko Asuyama) និងលោក នៅ សីហា បង្ហាញថា ស្ថានភាពជម្លោះការងារ និងបញ្ហាសហជីពការងារមានការកែប្រែបានច្រើន ដោយការកើននូវវប្បធម៌សន្ទនារវាងសហជីព និងភាគីដែលពាក់ព័ន្ធ។
ចំពោះតួនាទីរបស់រដ្ឋាភិបាលវិញ លោក អាត់ ធន់ មានប្រសាសន៍ថា បើរដ្ឋាភិបាលលើកតម្កើងសហជីព សហជីពនឹងមានសំឡេងតស៊ូមតិជាមួយក្រុមហ៊ុនកាន់តែខ្លាំង។ តែលោកគិតថា វាពិបាកទៅរួច ដោយកម្ពុជា នៅមិនទាន់មានការអនុវត្តច្បាប់តឹងរ៉ឹង ពិសេសការចំណាយក្រៅផ្លូវការច្រើន ដូច្នេះវិនិយោគិនល្អដែលគោរពសិទ្ធិកម្មករ និងច្បាប់ការងារ មិនចង់មកបណ្ដាក់ទុននៅប្រទេសកម្ពុជា៖ «មានរោងចក្រខ្លះខំកែប្រែ តែមិនត្រូវបានលើកទឹកចិត្ត។ មន្ត្រីរដ្ឋ ឬសមាគម ធ្វើឲ្យគេពិបាក។ តែបើក្រុមហ៊ុនមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល វាងាយស្រួលច្រើន»។
អ្នកជំនាញផ្នែកសាមគ្គីភាពការងារអន្តរជាតិ លោក ឃុន ថារ៉ូ ជំរុញឲ្យថៅកែរោងចក្របង្កើនឆន្ទៈលើកកម្ពស់លក្ខខណ្ឌការងារ ពិសេសបង្កើនទំនាក់ទំនងវិជ្ជាជីវៈ។ លោកផ្ដល់អនុសាសន៍ទៀតថា រដ្ឋាភិបាលដើរតួនាទីសំខាន់ ដើម្បីពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ ពិសេសការដាក់ទោសទណ្ឌដោយយុត្តិធម៌លើអ្នកដែលប្រព្រឹត្តខុសច្បាប់ពិតប្រាកដ។
ចំណែកអង្គការមូលនិធិអាស៊ី បង្ហាញនៅក្នុងសេចក្តីរាយការណ៍របស់ខ្លួន (មិថុនា ២០១៦) ថា ក្រុមហ៊ុនចិន ជាច្រើនទាក់ទងជាមួយរដ្ឋាភិបាលដោយផ្ទាល់ ជាជាងពិភាក្សាជាមួយដៃគូពាក់ព័ន្ធ។ ក្នុងបរិបទទូទៅ ប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះដើរតួនាទីសំខាន់លើការអនុវត្តការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់សង្គម និងបរិស្ថានរបស់វិនិយោគិនបរទេស ដ្បិតវិនិយោគិនបរទេសទាំងនោះនឹងអនុវត្តទៅតាមច្បាប់ និងបទដ្ឋានរបស់ប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះ។ នេះមានន័យថា នៅពេលដែលអភិបាលកិច្ចផ្នែកសង្គម និងបរិស្ថានរបស់ប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះអន់ខ្សោយ រដ្ឋាភិបាលនៃវិនិយោគិនបរទេស និងសហគមន៍អន្តរជាតិមានតួនាទីសំខាន់ខ្លាំងក្នុងការជំរុញឲ្យមានការអនុវត្តច្បាប់៕