តម្លាភាពប្រាក់វិនិយោគរបស់ចិននៅតាមរោងចក្រកាត់ដេរក្នុងប្រទេសកម្ពុជា (ភាគ១)
2016.09.08
វិនិយោគិនចិន ទាំងចិនដីគោក តៃវ៉ាន់ និងហុងកុង ជាសសរស្ដម្ភយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការទ្រទ្រង់ឧស្សាហកម្មវាយនភណ្ឌកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់ និងដេរស្បែកជើងរបស់កម្ពុជា ឲ្យមានការរីកលូតលាស់។ ក្រៅពីវិនិយោគិនចិន មានវិនិយោគិនបរទេសផ្សេងទៀតដែលបណ្ដាក់ទុនក្នុងវិស័យកាត់ដេរ ដូចជាអង់គ្លេស ជប៉ុន កូរ៉េ និងម៉ាឡេស៊ី ជាដើម។ ប៉ុន្តែវិនិយោគិនចិនដីគោក បូកនឹងតៃវ៉ាន់ និងហុងកុង តំណាងឲ្យជិត ៥៥ភាគរយ (៥៤,៩%) នៃវិនិយោគិនបរទេសទាំងមូលក្នុងឆ្នាំ២០១៥។
ក្បាលម៉ាស៊ីនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា នឹងចុះខ្សោយ បើវិស័យកាត់ដេរគាំងលែងដំណើរការ ប៉ុន្តែនៅពីក្រោមដំបូលរោងចក្រភាគច្រើនរបស់ថៅកែចិន ជារឿយៗកម្មករត្អូញត្អែរពីការរំលោភច្បាប់ការងារ ដែលពេលខ្លះត្រូវចេញតវ៉ាតាមផ្លូវប្រឆាំងនឹងការរឹតត្បិតសិទ្ធិកម្មករ និងបរិយាកាសអាប់អួរក្នុងរោងចក្រ។
ក្បាលម៉ាស៊ីនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា នៅរក្សាបាននូវភាពខ្លាំងរបស់ខ្លួនក្នុងអត្រារង្វង់ ៧ភាគរយក្នុងរយៈពេល ៥ឆ្នាំចុងក្រោយ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១១ មក និងបន្តរឹងមាំក្នុងរយៈពេល ៣ឆ្នាំទៅមុខ។ វិស័យកាត់ដេរជាសសរស្ដម្ភសំខាន់មួយក្នុងចំណោម៤ (កសិកម្ម ទេសចរណ៍ និងសំណង់) ដែលជួយបំប៉ន និងទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ដែលទើបត្រូវបានធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី (ADB) ប្រសិទ្ធិនាមថាជា «ខ្លាសេដ្ឋកិច្ចថ្មីក្នុងទ្វីបអាស៊ី»។
ក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា អះអាងថា វិនិយោគិនចិន ជាអ្នកបណ្ដាក់ទុនបរទេសធំជាងគេក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
វិស័យកាត់ដេរនៅបន្តជាឥន្ធនៈលេខ១ សម្រាប់បញ្ឆេះក្បាលម៉ាស៊ីនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ពិសេសសម្រាប់ពាណិជ្ជកម្មនាំចេញទៅបរទេស។ វិស័យនេះក៏រក្សាតំណែងជាឆ្អឹងខ្នងនៃសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា។ ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុកម្ពុជា អះអាងថា វិស័យកាត់ដេរជាចលករសំខាន់មួយដើម្បីរក្សាលំនឹងកំណើនសេដ្ឋកិច្ច។
ក្នុងឆ្នាំ២០១៥ ឧស្សាហកម្មវាយនភណ្ឌកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់ និងដេរស្បែកជើងតំណាងឲ្យ ៧៨ភាគរយ ឬមានតម្លៃ ៦.៣០០លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក (6.3 billion USD) នៃការនាំទំនិញទៅបរទេសសរុបរបស់កម្ពុជា ដែលវាបានកើនឡើងចំនួន ៧,៦ភាគរយ បើធៀបនឹងឆ្នាំ២០១៤។ ទិន្នន័យរបស់ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម បង្ហាញថា ការនាំចេញសម្លៀកបំពាក់នាត្រីមាសទី១ ឆ្នាំ២០១៦ កើនឡើង ៣៩ភាគរយ មានតម្លៃ ២ពាន់លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក បើធៀបនឹងឆ្នាំ២០១៥ ក្នុងរយៈពេលដូចគ្នា។
សហភាពអឺរ៉ុប ជាទិសដៅនាំចេញធំជាងគេសម្រាប់ការនាំចេញសម្លៀកបំពាក់ និងស្បែកជើងរបស់កម្ពុជា។ ជាក់ស្ដែងកាលពីឆ្នាំ២០១៥ ផលិតផលផ្នែកនេះនាំចេញទៅអឺរ៉ុប ចំនួន ៤៦ភាគរយ ហើយ ៣០ភាគរយនាំទៅសហរដ្ឋអាមេរិក និង ២៤ភាគរយទៀតនាំចេញទៅប្រទេសដទៃ ដូចជាជប៉ុន និងកាណាដា។ ការនាំចេញទៅសហភាពអឺរ៉ុប តម្លៃ ៧១៧,៨លានដុល្លារ នាំចេញទៅសហរដ្ឋអាមេរិក តម្លៃ ៤១៩លានដុល្លារ នាំចេញទៅកាណាដា តម្លៃ ៤១,៧លានដុល្លារ នាំចេញទៅជប៉ុន តម្លៃ ៣៤,៦លានដុល្លារ។
របាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បង្ហាញថា វិនិយោគិនបរទេសផ្ដល់មកនូវចំណេះដឹង និងជំនាញឯកទេសស្ដីពីពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ ហើយពួកគេក៏ផ្ដល់នូវផលប្រយោជន៍ និងផលចំណេញផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចសំខាន់ (economic and income-generating benefit) ដល់កម្ពុជា គឺការបង្កើតការងារដោយផ្ទាល់។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារ លោក ហេង សួរ គូសបញ្ជាក់ថា វិស័យកាត់ដេររួមចំណែកជួយបង្កើតការងារថ្មីជូនប្រជាពលរដ្ឋ។ លោកបន្ថែមទៀតថា វិស័យកាត់ដេរមានលក្ខខណ្ឌ និងផ្ដល់ជីវភាពប្រសើរជាងវិស័យកសិកម្ម។
ចំណែកអង្គការអន្តរជាតិខាងការងារ (ILO) បញ្ជាក់ថា វិស័យនេះបង្កើតការងារផ្លូវការក្នុងវិស័យឯកជនបានច្រើនជាងគេ ដោយស្រូបយកកម្លាំងការងារចំនួនជាង ៦២ម៉ឺននាក់។
រីឯអគ្គលេខាធិការរងនៃសមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា ជីម៉ាក់ (GMAC) លោក កាំង ម៉ូនីកា អះអាងថា វិនិយោគិនចិន មានសារសំខាន់ផ្ដល់ការងារដល់ប្រជាជនកម្ពុជា ហើយចិន ជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចដ៏សំខាន់។
ទោះបីជាយ៉ាងណា កម្លាំងពលកម្មកម្ពុជា ដែលធ្វើការក្នុងវិស័យកាត់ដេរមានភាគច្រើនក្នុងផ្នែកផលិតកម្ម (កាត់ ដេរ តម្រឹម) ខណៈការងារផ្នែកគ្រប់គ្រង និងបច្ចេកទេស គ្របដណ្ដប់ដោយជនបរទេស ពិសេសជនជាតិចិន។
បើទោះជាប្រទេសចិន បន្តដើរតួនាទីសំខាន់ក្នុងវិស័យវិនិយោគ និងពាណិជ្ជកម្មក្នុងការជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ពិសេសពាំនាំនូវរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ និងការវិនិយោគដោយផ្ទាល់ពីបរទេស ក៏គម្រោងវិនិយោគរបស់ចិន មានភាពស្មុគស្មាញ និងចម្រូងចម្រាសច្រើន។
នៅក្នុងអត្ថបទស្រាវជ្រាវស្ដីពី «ឥទ្ធិពលចិន ក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍» របស់សហព័ន្ធអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រអាមេរិក បង្ហាញថា គោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាលចិន ស្ដីពីការមិនលូកដៃក្នុងរឿងផ្ទៃក្នុងប្រទេសដទៃ ធ្វើឲ្យប្រាក់វិនិយោគរបស់ចិន ទាក់ទាញដល់បណ្ដាប្រទេសក្រីក្រផ្ដាច់ការ ឬពាក់កណ្ដាលផ្ដាច់ការ ដូចជាឡាវ មីយ៉ាន់ម៉ា និងកម្ពុជា។
ថ្លៃឈ្នួលពលកម្មមិនទាបទេនៅកម្ពុជា បើធៀបនឹងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ដែលមានប្រាក់ឈ្នួលទាបជាងកម្ពុជា ហើយថ្លៃអគ្គិសនីក៏ថ្លៃ តែកម្ពុជា ក៏មានពិន្ទុមិនល្អផ្នែកអំពើពុករលួយ។ កម្ពុជា អាចប្រកួតប្រជែងលើវិស័យកាត់ដេរនេះ មានន័យថា កម្ពុជា មានចំណុចអនុគ្រោះច្រើន។ ប្រទេសកម្ពុជា ចូលជាសមាជិកអង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោកឆ្នាំ២០០៤។ តាមរយៈកម្រិតប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍តិចតួច ប្រទេសកម្ពុជា ទទួលបានការអនុគ្រោះពីសហភាពអឺរ៉ុប ដែលកម្មវិធីអនុគ្រោះនោះមានឈ្មោះថា «អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែអាវុធ» នៅឆ្នាំ២០០១។ នេះជាអត្ថប្រយោជន៍សម្រាប់វិនិយោគិនវិស័យកាត់ដេរ។ កម្មវិធីអនុគ្រោះនេះហើយជាកត្តាមួយទាក់ទាញពួកវិនិយោគិនបរទេសមកកម្ពុជា។
របាយការណ៍ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រសមាហរណកម្មពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា ២០១៤-២០១៨ របស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា (ឆ្នាំ២០១៤) ឲ្យដឹងថា វិនិយោគិនបរទេសកាន់កាប់ជិត ៩៥ភាគរយនៃរោងចក្រកាត់ដេរនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ របាយការណ៍លទ្ធផលការងារប្រចាំឆ្នាំ២០១៥ របស់ក្រសួងការងារ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈ បង្ហាញថា មានរោងចក្រកាត់ដេរចំនួន ១.០០៤ បានប្រតិបត្តិការនៅឆ្នាំ២០១៥។ នៅឆ្នាំដដែលនេះ បើយោងតាមក្រុមប្រឹក្សាវិនិយោគកម្ពុជា មានរោងចក្រថ្មីចំនួន ៧២ ត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យរកស៊ីនៅកម្ពុជា ក្នុងនោះវិនិយោគិនចិន ទទួលបាន ៦០ភាគរយ ឬប្រមាណ ៤៣រោងចក្រ (ចិនដីគោក ៣៤,៦% តៃវ៉ាន់ ១០,៣% ហុងកុង ១០%)។
ម្យ៉ាងទៀត តម្លាភាពក្នុងវិនិយោគរោងចក្រកាត់ដេរ គឺជាបញ្ហានៃការប្រកួតប្រជែងដែលម្ចាស់រោងចក្រមិនចង់បញ្ចេញទិន្នន័យច្រើនពេកទេ ដូចការរកស៊ីផ្សេងទៀតដែរ។
អាស៊ីសេរី បានព្យាយាមទាក់ទងក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា ស្ថានទូតនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន ប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា ជាច្រើនលើកច្រើនសាកាលពីពេលថ្មីៗនេះ ដើម្បីស្នើសុំព័ត៌មានទិន្នន័យរបស់វិនិយោគិនចិន ស្ដីពីគម្រោង និងទំហំប្រាក់វិនិយោគក្នុងវិស័យកាត់ដេរនៅប្រទេសកម្ពុជា ក៏ប៉ុន្តែស្ថាប័នទាំងនេះមិនឆ្លើយតប។
យ៉ាងណាមិញ សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកកិច្ចការពិភពលោក និងការទូតនៃមហាវិទ្យាល័យ អុកស៊ីឌែនថល (Occidental College) នៅសហរដ្ឋអាមេរិក និងជាអ្នកនិពន្ធសៀវភៅ «ការពឹងផ្អែកលើជំនួយក្នុងប្រទេសកម្ពុជា» លោក អៀ សុផល ថ្លែងប្រាប់អាស៊ីសេរី ថា វិនិយោគិនមិនចង់លាតត្រដាងរូបមន្តសម្ងាត់ក្នុងការរកប្រាក់ចំណេញ ពីព្រោះវានឹងពិបាកប្រកួតប្រជែង ប្រសិនបើគេប្រាប់ព័ត៌មានច្រើនពេក។ លោកបន្តថា ក្រុមហ៊ុនទាំងនោះមិនមែនជាក្រុមហ៊ុនសាធារណៈទេ ដូច្នេះគេមិនចាំបាច់បញ្ជូនឯកសារណាមួយទៅទីផ្សារភាគហ៊ុនពីចំនួនប្រាក់ចំណេញ ពីចំនួននៃការលក់ប្រចាំឆ្នាំ។ សាធារណជនមិនគួររំពឹងថា នឹងអាចបើកបញ្ជីចំណូលចំណាយរបស់ក្រុមហ៊ុនផ្នែកកាត់ដេរនេះឡើយ។ ទោះជាយ៉ាងណា លោក អៀ សុផល មានជំនឿថា ម្ចាស់រោងចក្រអាចរកប្រាក់ចំណេញបានក្នុងពេលប្រតិបត្តិការនៅកម្ពុជា៖ «តែខ្ញុំជឿជាក់ថា ក្រុមហ៊ុនទាំងនោះរកស៊ីចំណេញនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ឧបករណ៍ដែលគេប្រើក្នុងរោងចក្រ គឺមិនមែនថ្មីទាំងអស់នោះទេ។ អគាររោងចក្រ ដីរោងចក្រ គឺថៅកែមិនទិញនោះទេ ដោយជួលប៉ុណ្ណោះ។ ដូច្នេះក្នុងរយៈពេលធ្វើវិនិយោគ ២ឆ្នាំឡើងទៅ ថៅកែអាចរកប្រាក់ចំណេញបានហើយ។ គេមានបញ្ជីច្បាស់ថា ប្រាក់ប៉ុន្មានចំណាយលើកម្លាំងពលកម្ម ប៉ុន្មានចំណាយលើដើមទុន ហើយថៅកែអាចចំណេញបានប៉ុន្មាន»។
សកម្មជនសិទ្ធិកម្មករ និងជាប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា លោក អាត់ ធន់ គូសបញ្ជាក់ថា ការវិនិយោគរបស់ចិន មិនមានតម្លាភាព៖ «យើងព្យាយាមសួរច្រើនដង។ ពេលប្រជុំត្រីភាគី ម្ចាស់រោងចក្រនិយាយថាអត់ចំណេញទេ ខាតណាស់។ យើងចង់ដឹងពីចំនួនប្រាក់វិនិយោគសរុប ចំណេញប៉ុន្មាន ខាតប៉ុន្មាន? បើគាត់ខាតមែន រឿងយើងតវ៉ាជាមួយរោងចក្រ រឿងអីទៅនិយាយជាមួយអ្នកទិញ»។
លោក អាត់ ធន់ មើលឃើញថា ទោះជារដ្ឋាភិបាលអះអាងថា វិនិយោគិនចិន ផ្តល់ការងារជាច្រើនដល់ប្រជាជនកម្ពុជា តែសម្រាប់រូបលោក អាត់ ធន់ យល់ថា អ្នកបញ្ជាទិញពីសហភាពអឺរ៉ុប សហរដ្ឋអាមេរិក និងបណ្ដាប្រទេសអ្នកបញ្ជាទិញដទៃទៀតទៅវិញទេ ដែលផ្ដល់ការងារពិតប្រាកដ៕