ឥទ្ធិពល​ប្រាក់​វិនិយោគ​៨០០​លាន​ដុល្លារ​ក្នុង​គម្រោង​សង់​ទំនប់​វារីអគ្គិសនី​សេសាន​ក្រោម​២

ដោយ ចេង ម៉េងជូ
2016.05.02
ទំនប់​វារីអគ្គិសនី​សេសាន​ក្រោម​២ ២០១៦ ៨៥៥ ការដ្ឋាន​សាងសង់​ទំនប់​វារីអគ្គិសនី​សេសាន​ក្រោម​២ នៅ​ខេត្ត​ស្ទឹងត្រែង។ រូបថត​ថ្ងៃ​ទី​២៦ ខែ​មីនា ឆ្នាំ​២០១៦
RFA

(មានវីដេអូ​នៅ​ខាង​ក្រោម)

ទំនប់​វារីអគ្គិសនី​សេសាន​ក្រោម​ពីរ (ថាមពល ៤០០​មេហ្គា​វ៉ាត់) ក្នុង​ខេត្ត​ស្ទឹងត្រែង ដែល​នឹង​ក្លាយ​ជា​ទំនប់​វារីអគ្គិសនី​ធំ​ជាង​គេ​បង្អស់​នៅ​កម្ពុជា ដំណើរ​ការ​ក្នុង​ឆ្នាំ​២០១៧។ ទំនប់​នេះ​ជា​ការ​វិនិយោគ​រួម​គ្នា​ក្នុង​ទឹក​ប្រាក់ ៨០០​លាន​ដុល្លារ​អាមេរិក រវាង​ក្រុមហ៊ុន​ចិន ឈ្មោះ ហាយដ្រូ ឡាងឆាន អ៊ិនធឺណេសិនណល អេណឺជី (Hydrolancang International Energy) ដែល​គ្រប់គ្រង​ដោយ​រដ្ឋាភិបាល​ចិន សហការ​ជាមួយ​ក្រុមហ៊ុន រ៉ូយ៉ាល់ គ្រុប (Royal Group) របស់​អ្នក​ឧកញ៉ា គិត ម៉េង សេដ្ឋី​ខ្មែរ​ស្និទ្ធ​នឹង​លោក ហ៊ុន សែន រួម​ទាំង​ក្រុមហ៊ុន​វៀតណាម អ៊ី.វី.អិន (EVN) របស់​រដ្ឋាភិបាល​វៀតណាម។

តើ​អំណាច​ទឹក​ប្រាក់​របស់​ចិន ដែល​មាន​ភាគហ៊ុន ៥១% ក្នុង​គម្រោង​ទំនប់​វារីអគ្គិសនី​សេសាន​ក្រោម​ពីរ​នេះ កំពុង​ជះ​ឥទ្ធិពល​អ្វី​ខ្លះ​ដល់​សហគមន៍​រង​ផល​ប៉ះពាល់​ក្នុង​គម្រោង​វិនិយោគ​ខ្នាត​ធំ​មួយ​នេះ?

គម្រោង​វារីអគ្គិសនី​ធំៗ​ក្នុង​ទឹក​ប្រាក់​រាប់​រយ​លាន​ដុល្លារ ផ្ដើម​មាន​វត្តមាន​នៅ​កម្ពុជា ចាប់​ពី​ឆ្នាំ​២០០៦ មក បន្ទាប់​ពី​មេ​ដឹក​នាំ​កម្ពុជា និង​ចិន សម្រេច​ជ្រើស​យក​វិស័យ​ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ​ជា​វិស័យ​អាទិភាព​ក្នុង​ការ​រឹត​បន្តឹង​ចំណង​ការទូត​រវាង​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ។

ទំនប់​វារីអគ្គិសនី​សេសាន​ក្រោម​ពីរ នៅ​ខេត្ត​ស្ទឹងត្រែង ដែល​នឹង​ក្លាយ​ជា​ទំនប់​ធំ​ជាង​គេ​បង្អស់​នៅ​កម្ពុជា គឺ​ជា​ផ្លែផ្កា​មួយ​ដែល​លូតលាស់​ចេញ​ពី​ទំនាក់ទំនង​ដ៏​ជិតស្និទ្ធ​នេះ។

ទោះ​បី​ជា​អ្នក​ជំនាញ​បរិស្ថាន​រក​ឃើញ​ថា ទំនប់​វារីអគ្គិសនី​សេសាន​ក្រោម​ពីរ​នេះ នឹង​គំរាម​កំហែង​យ៉ាង​ខ្លាំង​ដល់​ប្រព័ន្ធ​ជីវចម្រុះ និង​ជីវភាព​ពលរដ្ឋ​រាប់​សែន​នាក់​នៅ​តាម​ដង​ទន្លេ​មេគង្គ​ទាំង​មូល​ក៏ដោយ ក៏​ការ​សាងសង់​ទំនប់​នៅ​តែ​បន្ត រហូត​ដល់​សម្រេច​បាន​ជាង​ពាក់​កណ្ដាល​ទៅ​ហើយ​ក្នុង​រយៈពេល​ជាង ២​ឆ្នាំ​មក​នេះ។

ការ​សិក្សា​មួយ​នៅ​ឆ្នាំ​២០១២ ដោយ​អ្នក​ជំនាញ​បរិស្ថាន​រក​ឃើញ​ថា ទំនប់​នេះ​នឹង​ធ្វើ​ឲ្យ​បរិមាណ​ត្រី​ក្នុង​អាង​ទន្លេ​មេគង្គ​ទាំង​មូល​ថយ​ចុះ​ជាង ៩​ភាគរយ (,%) ដែល​នឹង​ធ្វើ​ឲ្យ​ផុត​ពូជ​ត្រី​ជាង ៥០​ប្រភេទ។ ក្រៅ​ពី​ប៉ះពាល់​ដល់​ធនធាន​ធម្មជាតិ ពលរដ្ឋ​ជិត ៥​ពាន់​នាក់​រស់នៅ​ស្រុក​សេសាន ក៏​ត្រូវ​ប្រឈម​នឹង​ការ​បណ្ដេញ​ចេញ​ពី​ភូមិឋាន​ដែល​ពួក​គេ​កំពុង​រស់នៅ​អាស្រ័យ​ផល​ពី​ធនធាន​ធម្មជាតិ​ដែរ។

២៧-មីនា-២០១៦៖ តំបន់​តាំង​ទីលំនៅ​ថ្មី​តាម​បណ្ដោយ​ផ្លូវ​ជាតិ​លេខ​៧៨ ស្ថិត​នៅ​ភូមិ​អូរផ្លិត ឃុំ​ក្បាលរមាស ស្រុក​សេសាន ខេត្ត​ស្ទឹងត្រែង។ RFA/Chuop Sereyroth
២៧-មីនា-២០១៦៖ តំបន់​តាំង​ទីលំនៅ​ថ្មី​តាម​បណ្ដោយ​ផ្លូវ​ជាតិ​លេខ​៧៨ ស្ថិត​នៅ​ភូមិ​អូរផ្លិត ឃុំ​ក្បាលរមាស ស្រុក​សេសាន ខេត្ត​ស្ទឹងត្រែង។ RFA/Chuop Sereyroth
RFA/Chuop Sereyroth


មក​ទល់​ពេល​នេះ ពលរដ្ឋ ៧០​ភាគរយ​ទៅ​ហើយ​បាន​យល់ព្រម​ទទួល​យក​សំណង​ទៅ​តាំង​ទី​លំនៅ​លើ​ដី​ថ្មី ដែល​ក្រុមហ៊ុន​សាងសង់​ទំនប់​បាន​រៀបចំ​តាម​គោល​នយោបាយ​ទូទាត់​សំណង​របស់​រដ្ឋាភិបាល។ ប៉ុន្តែ​ជីវភាព​នៅ​ដី​ថ្មី មិន​ប្រសើរ​ដូច​ដែល​ខាង​ក្រុមហ៊ុន និង​រដ្ឋាភិបាល​ធ្លាប់​បាន​ប្រាប់​ទៅ​អ្នក​ភូមិ​នោះ​ឡើយ។ ពួក​គេ​កំពុង​ប្រឈម​នឹង​បញ្ហា​កង្វះ​ទឹក​ស្អាត ភាព​គ្មាន​ការងារ​ធ្វើ ដី​ស្រែ​ចម្ការ​មិន​អាច​ដាំ​ដុះ​បាន និង​មិន​ទទួល​បាន​ដំណោះស្រាយ​ភ្លាមៗ​ពី​ក្រុមហ៊ុន និង​អាជ្ញាធរ។

លោកស្រី ចាន់ នី ជា​ពលរដ្ឋ​មួយ​រូប​ក្នុងចំណោម​ពលរដ្ឋ​ដែល​ខក​ចិត្ត​ទាំង​នោះ។ លោកស្រី​ស្ថិត​ក្នុង​ចំណោម​ពលរដ្ឋ​ភូមិ​ស្រែពក ប្រមាណ ៥០​គ្រួសារ ដែល​ព្រម​ទទួល​យក​សំណង​ជា​ផ្ទះ​ថ្ម​ផ្ទាល់​ដី​មាន​ពីរ​បន្ទប់ លើ​ផ្ទៃ​ដី ២០​គុណ​នឹង ៥០​ម៉ែត្រ ដី​ស្រែ​ចម្ការ ៥​ហិកតារ និង​លុយ​ជាង ៥​ពាន់​ដុល្លារ៖ «ចេះ​តែ​នៅ​ទៅ ចាយ​លុយ​ជិត​អស់​ហើយ អា​លុយ​គេ​ឲ្យ​ប្រាំ​ពាន់​ជាង ចាយ​ជិត​អស់​ហើយ ចេះ​តែ​ទិញ​អង្ករ​ស៊ី ហើយ​អត់​មាន​រក​អី​បាន​ចូល​ផង។ នៅ​ស្រែពក គ្រាន់​បាន​ថា លុយ​យើង​វិល​រហូត។ កូន​រៀន​ខ្លះ ហើយ​កូន​ក៏​រៀន​ប្រឡង​ជាប់​ទៀត ហើយ​រាល់​ថ្ងៃ​នេះ ចេះ​តែ​ផ្ដល់​លុយ​ហ្នឹង លុយ​ដែល​គេ​ឲ្យ​ថ្លៃ​ដំណាំ ៥​ពាន់​ជាង ទិញ​អង្ករ​ខ្លះ ម្ហូប​ខ្លះ អត់​មាន នៅ​សល់​ជិត​ប្រមាណ​រយ ជិត​របូត​ហើយ»

តាំង​ពី​ផ្លាស់​មក​រស់នៅ​តំបន់​ថ្មី​នេះ កាល​ពី​ខែ​សីហា ឆ្នាំ​មុន​មក គ្រួសារ​លោកស្រី​នៅ​តែ​មិន​អាច​ធ្វើ​ចម្ការ​លើ​ដី​ស្រែ ៥​ហិកតារ​នោះ​បាន​នៅ​ឡើយ ព្រោះ​ក្រុមហ៊ុន​មិន​ទាន់​យក​គ្រឿងយន្ត​មក​ភ្ជួរ​ឲ្យ​តាម​ការ​សន្យា។ ក្រៅ​ពី​ពុំ​មាន​មុខ​របរ ទឹក​មិន​ស្អាត គឺ​ជា​បញ្ហា​ចម្បង​មួយ​ទៀត​ដែល​លោកស្រី ចាន់ នី បាន​លើក​ឡើង៖ «សំណួរ៖ អ៊ីចឹង​អ៊ំ​ដាំ​បាន​ដាំ​អី​ប្រើ​ទឹក​ហ្នឹង? ចម្លើយ៖ ពី​មុន​ដាំ​បាយ​ប្រើ​ទឹក​ហ្នឹង ប៉ុន្តែ​ឥឡូវ​នេះ​ប្រើ​អត់​បាន​ទេ ដាំ​បាយ​ជាតិ​កំបោរ។ សំណួរ៖ មាន​ប្រាប់​ទៅ​អាជ្ញាធរ​អី​ដែរ​ទេ? ចម្លើយ៖ ប្រាប់​គេ​ដែរ។ ឃើញ​គេ​ចុះ​ដើរ​សប់​មើល​ទឹក​ហ្នឹង​ដែរ? សំណួរ៖ ហើយ​គេ​ថា​ម៉េច​ទៅ? ចម្លើយ៖ អត់​ដឹង​គេ។ គេ​អត់​ជឿ​ពួក​ខ្ញុំ​ផង។ គេ​ដើរ​តែ​គ្នា​គេ​ទៅ ចត​ឡាន​ហើយ គេ​សប់​មើល​ទឹក​ហ្នឹង​ទៅ អណ្ដូង​ណា​ចេញ អណ្ដូង​ណា​មិន​ចេញ»

លោកស្រី​ប្រាប់​ថា ពលរដ្ឋ​ជាច្រើន​ក្នុង​ភូមិ ត្រូវ​បង្ខំ​ចិត្ត​ទិញ​ទឹក​ពី​ឈ្មួញ​ដែល​បូម​ពី​អូរ​យក​មក​លក់​ក្នុង​តម្លៃ​មួយ​ម៉ឺន​រៀល​ក្នុង​មួយ​ម៉ែត្រ​គូប៖ «ទឹក​ហ្នឹង​វា​ធុំ ឃើញ​ទេ? ឡើង​ខ្មៅ! ទឹក​ទិញ​គេ​ហ្អា៎ ទឹក​ទិញ​គេ​ជាតិ​ស្លឹក​ឈើ។ គេ​បូម​នៅ​តាម​អូរ​ហ្នឹង​យក​មក​លក់​ឲ្យ​យើង។ អត់​មាន​ទឹក​ល្អ​ទេ ពួក​ខ្ញុំ​ទិញ​គេ​ហ្នឹង។ គេ​បូម​ទឹក​ហ្នឹង​យក​មក​លក់​ឲ្យ​ពួក​ខ្ញុំ ផឹក​អា​ហ្នឹង អី​អា​ហ្នឹង»

លោក កែ វណ្ណៈ ជា​ពលរដ្ឋ​មួយ​រូប​ទៀត​មក​ពី​ភូមិ​ស្រែពក ហើយ​កំពុង​ជួប​បញ្ហា​ដូច​លោកស្រី ចាន់ នី និង​ពលរដ្ឋ​ដទៃ​ទៀត​ដែរ។ លោក វណ្ណៈ មាន​ប្រសាសន៍​ថា ក្រុមហ៊ុន​មិន​មក​ភ្ជួរ​ដី​ស្រែ ៥​ហិកតារ​ឲ្យ​គ្រួសារ​លោក​បាន​ដាំ​ដុះ​ទេ បើ​ទោះ​បី​ជា​លោក និង​អ្នក​ភូមិ​ដទៃ​ទៀត បាន​ទាក់ទង​ទៅ​ក្រុមហ៊ុន​ជាច្រើន​ដង​ក៏ដោយ៖ «ធ្វើ​អត់​គោរព​តាម​សន្យា​ផង​ហ្នឹង ដោយ​ពួក​ខ្ញុំ​តឿន​រហូត។ ដល់​អ៊ីចឹង​ទៅ​អត់​ឃើញ​មាន​អ្នក​ណា​មក។ សំណួរ៖ តឿន​ប៉ុន្មាន​ដង​ហើយ? ចម្លើយ៖ អូ! តឿន​ច្រើន​ដង​ណាស់ បី​បួន​ប្រាំ​ដង អត់​ទាន់​មាន​ឃើញ​អ្នក​ណា​អើពើ​សោះ។ បើ​ឆ្នាំ​នេះ​អត់​ទៀត មិន​ដឹង​រក​អី​ទេ បាន​ពឹង​អា​លក់​ដូរ​បន្តិចបន្តួច​ហ្នឹង អូ! យ៉ាប់​មែន​ទែន»

លោក​មេ​ឃុំ​ក្បាលរមាស គឺ​លោក វឿន សម្បត្តិ ដែល​គ្រប់គ្រង​តំបន់​តាំង​ទីលំនៅ​ថ្មី​នោះ ថ្លែង​ការពារ​ខ្លួន និង​ក្រុមហ៊ុន នៅ​ពេល​វិទ្យុ​អាស៊ីសេរី សួរ​អំពី​បញ្ហា​ដែល​អ្នក​ភូមិ​បាន​លើក​ឡើង៖ «ប្រជាពលរដ្ឋ​វា​តែង​តែ​អ៊ីចឹង​ហើយ មិន​មែន​ថា យើង​មិន​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​ចំពោះ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ឯណា​កូន ប៉ុន្តែ​ប្រជាពលរដ្ឋ​មិន​មាន​អ្នក​ណា​និយាយ​ដប់​ទាំង​ដប់​ស្មើ​គ្នា​ទេ។ អ្នក​ខ្លះ​គេ​យោគយល់​បាន អ្នក​ខ្លះ​អត់​យោគយល់។ អ៊ីចឹង​ចេះ​តែ​និយាយ​ប៉ាតណាប៉ាតណី​ទៅ ប៉ុន្តែ​យើង​យក​ទាំងអស់ ព័ត៌មាន មិន​ថា​យើង​មិន​យក​ទេ ព័ត៌មាន​ណា​ល្អៗ យើង​យក​មក​ទុក​ដោះស្រាយ​ជូន​ពួក​គាត់។ ព័ត៌មាន​ណា​ហាក់​បី​ដូចជា​មិន​ត្រឹមត្រូវ ក៏​យើង​មិន​ចាប់​អារម្មណ៍​ប៉ុន្មាន​ដែរ»

មេ​ឃុំ​រូប​នេះ​បាន​ទទួល​ស្គាល់​ថា ទឹក​អណ្ដូង​មាន​បញ្ហា ប៉ុន្តែ​លោក​មិន​អាច​បញ្ជាក់​ពី​ពេលវេលា​ច្បាស់លាស់​ថា នឹង​អាច​ផ្ដល់​ដំណោះស្រាយ​បាន​នៅ​ពេល​ណា​នោះ​ទេ៖ «ទទួល​ស្គាល់​កំបោរ​មែន អណ្ដូង​ទឹក ប៉ុន្តែ​គេ​មិន​ឲ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ​គាត់​ប្រើ​អ៊ីចឹង​ទេ។ គេ​នឹង​ធ្វើ​ការ​ដោះ​ដូរ​ប្រែប្រួល​ដោយ​ការ​ជីក​ស្រះ​ឲ្យ​ពួក​គាត់​វិញ ព្រោះ​ទឹក​អណ្ដូង​នៅ​ក្រោម​ដី​វា​មិន​អាច​ប្រើប្រាស់​បាន ១០០% ទេ។ សំណួរ៖ តើ​អង្កាល់​ទៅ? មាន​ថ្ងៃ​កំណត់​ទេ? ចម្លើយ៖ ការងារ​ធ្វើ អូន​អើយ វា​មិន​មែន​ធ្វើ​មួយ​ថ្ងៃ​ហ្នឹង​ហើយ​ទាំងអស់​ទេ។ សំណួរ៖ មាន​ផែនការ​អត់​ទេ? ចម្លើយ៖ មាន! មាន​ផែនការ ប៉ុន្តែ​ការងារ​វា​ច្រើន ធ្វើ​បន្តបន្ទាប់ ដោះ​បន្តបន្ទាប់»

ក្នុង​ឃុំ​ក្បាលរមាស នេះ​ដែរ នៅ​មាន​ជនជាតិ​ដើម​ភាគ​តិច​ព្នង ៥៣​គ្រួសារ​រស់នៅ​ជាប់​នឹង​ទន្លេ​ស្រែពក ដែល​កំពុង​ជម្នះ​នឹង​ការ​បណ្ដេញ​ចេញ​ពី​ភូមិឋាន។ នៅ​តាម​ជញ្ជាំង​ផ្ទះ និង​ដើម​ឈើ​ធំៗ​ក្នុង​សហគមន៍​នេះ អ្នក​ភូមិ​បាន​សរសេរ​ឃ្លោងឃ្លា​ផ្សេងៗ​បញ្ជាក់​ពី​ជំហរ​ប្រឆាំង​ដាច់ខាត​នឹង​ទំនប់​វារីអគ្គិសនី​សេសាន​ក្រោម​ពីរ។

តំណាង​អ្នក​ភូមិ​ក្បាលរមាស ទាំង ៥៣​គ្រួសារ គឺ​លោក ដាំ សំណាង មាន​ប្រសាសន៍​ថា ទំនប់​នេះ​បាន​បំផ្លាញ​ប្រពៃណី​ជនជាតិ​ដើម​ភាគ​តិច​ព្នង យ៉ាង​ខ្លាំង។ លោក​ថា អ្វី​ដែល​សហគមន៍​ជនជាតិ​ដើម​ភាគ​តិច​ព្នង ភូមិ​ក្បាលរមាស ត្រូវ​ការ គឺ​ជីវភាព​រស់នៅ​តាម​បែប​ប្រពៃណី​អាស្រ័យ​ផល​ពី​ធនធាន​ធម្មជាតិ មិន​មែន​អគ្គិសនី​តម្លៃ​ថោក​ឡើយ៖ «ទោះ​បី​ថោក​តម្លៃ​ប៉ុណ្ណា​ក៏ដោយ ក៏​គាត់​គិត​ពី​ផល​ប្រយោជន៍ ការ​រស់នៅ​តាម​ដង​ទន្លេ ជីវចម្រុះ​មិន​អាច​ផលិត​មក​វិញ​បាន​ទេ ព្រោះ​ថា​វា​នឹង​បាត់​ជា​រៀង​រហូត បើ​កាលណា​ផលិត​អគ្គិសនី​ហ្នឹង​ឡើង។ អគ្គិសនី​ហ្នឹង​វា​អត់​មាន​និរន្តរភាព​រហូត​អស់​មួយ​ជីវិត​ត​កូន​ត​ចៅ​យើង​បាន​ទេ។ វា​អាច​សាម​សែសិប​ឆ្នាំ វា​អស់​ធនធាន​ជីវចម្រុះ​ហ្នឹង​អស់ វា​អាច​ធ្វើ​ឲ្យ​ទន្លេ​រាក់ រាក់​ហ្នឹង​វា​អស់​ទឹក វា​អស់​ថាមពល។ ហ្នឹង​ហើយ​អគ្គិសនី​ផលិត​បាន។ ផលិត​បាន ប៉ុន្តែ​ជីវចម្រុះ​ហ្នឹង​ផលិត​អត់​បាន។ ប្រព័ន្ធ​ធារាសាស្ត្រ​ពី​បុរាណ​ហ្នឹង​ផលិត​អត់​បាន ជា​មរតក​រួម​របស់​ជាតិ​របស់​កម្ពុជា យើង​ហ្នឹង»

យុវជន​រូប​នេះ​រៀបរាប់​ថា វប្បធម៌​សមូហភាព​របស់​សហគមន៍​ជនជាតិ​ដើម​ភាគ​តិច​ព្នង ត្រូវ​បាន​គំរាម​កំហែង​ចាប់​តាំង​ពី​គម្រោង​អភិវឌ្ឍន៍​នេះ​ចូល​មក​ដល់៖ «តាំង​ពី​ទំនប់​ហ្នឹង​កកើត​នៅ​ទីនេះ ស្ទើរ​តែ​កាប់​សម្លាប់​គ្នា រហូត​ដល់​អ្នក​ខ្លះ​បែក​បាក់​គ្រួសារ។ ដូច​គ្រួសារ​នៅ​មុខ​ផ្ទះ​ខ្ញុំ​នេះ គាត់​បែក​បាក់​គ្រួសារ​រហូត​ដល់​វាយ​ដំ​ច្រំ​ធាក់ ធ្វើ​ទារុណកម្ម​ដល់​ប្រពន្ធ​អី​អ៊ីចឹង​ទៅ។ ប្រពន្ធ​ចង់​នៅ​នេះ ប្ដី​ចង់​ទៅ ហើយ​ដូច​គ្រួសារ​មួយ​ទៀត ប្រពន្ធ​គាត់​ចង់​ទៅ ហើយ​គាត់​អត់​ចង់​ទៅ។ គាត់​ស្ដាយ​ភូមិ ស្ដាយ​ផ្ទះ ស្ដាយ​ដីធ្លី ដំណាំ​ដាំ​ដុះ​របស់​គាត់។ យុវជន​ទាំង​សហគមន៍​នៅ​ក្នុង​ភូមិ ក៏​អត់​ត្រូវ​គ្នា​ទៀត បែក​ជា​ពីរ។ ដល់​ពេល​អ៊ីចឹង ជនជាតិ​ដើម​ភាគ​តិច ត្រូវ​បំបែក​ការ​សាមគ្គី​ហ្នឹង​ខ្លាំង​មែន​ទែន»

ក្រៅ​ពី​ពលរដ្ឋ ៥៣​គ្រួសារ​ក្នុង​ភូមិ​ក្បាលរមាស មាន​ពលរដ្ឋ ២៥០​គ្រួសារ​ទៀត​ក្នុង​ភូមិ​ស្រែគរ១ និង​ភូមិ​ស្រែគរ២ នៃ​ឃុំ​ស្រែគរ ដែល​ភាគ​ច្រើន​ជា​ជនជាតិ​ភាគ​តិច​ឡាវ ក៏​ប្រកាន់​ជំហរ​មិន​ព្រម​ចរចា​ជាមួយ​ក្រុមហ៊ុន​រឿង​ទូទាត់​សំណង​ដែរ។

ក្នុង​វ័យ ៥៩​ឆ្នាំ លោកស្រី សារុំ សុខុម ជា​អ្នក​ភូមិ​ស្រែគរ មួយ​រូប​ក្នុង​ចំណោម​អ្នក​ភូមិ ២៥០​គ្រួសារ​នោះ។ លោកស្រី​បាន​សម្រេច​ចិត្ត​ឈប់​ចរចា​រឿង​សំណង​ត​ទៅ​ទៀត​ហើយ ដោយសារ​ក្នុង​ការ​ចរចា​ជាច្រើន​លើក​កន្លង​ទៅ ក្រុមហ៊ុន​នៅ​តែ​មិន​ព្រម​ទូទាត់​សំណង​តាម​តម្លៃ​ទីផ្សារ។ លោកស្រី​និយាយ​ទាំង​កំហឹង​ថា ស៊ូ​ស្លាប់​មិន​ចាកចេញ៖ «បើ​គេ​នៅ​តែ​មិន​បញ្ឈប់​នូវ​ទំនប់​វារីអគ្គិសនី​សេសាន​ក្រោម​ពីរ​ហ្នឹង ពួក​ខ្ញុំ​មិន​ខ្វល់។ ទឹក​លិច​មក ខ្ញុំ​កាប់​ឫស្សី​ធ្វើ​ក្បូន​ទៅ ដាក់​ក្រោម​ផ្ទះ​ទៅ មាន​អី ទិញ​ជ័រ ទិញ​កាន​សាំង​មក​ដាក់​ទៅ បណ្ដែត​ក្បូន​តាម​ហ្នឹង ឲ្យ​ពិភពលោក​មើល​ឃើញ​ថា អូ! អ្នក​ដឹក​នាំ​ប្រទេស​ខ្មែរ​ហ្នឹង​ធ្វើ​បាប​ប្រជាជន ធ្វើ​បាប​ប្រជារាស្ត្រ។ ខ្ញុំ​ថា ដូច​វា​ល្អ​ម្យ៉ាង​ដែរ។ ខ្ញុំ​សង្ឃឹម​ថា​អ៊ីចឹង»

លោកស្រី សារុំ សុខុម មាន​ប្រសាសន៍​បន្ត​ថា សព្វថ្ងៃ​គ្រួសារ​លោកស្រី​អាច​រស់​នៅ​បាន​ដោយ​មិន​ចាំបាច់​រំពឹង​លើ​អគ្គិសនី​ផលិត​ពី​ទំនប់​សេសាន​ក្រោម​ពីរ​នោះ​ឡើយ បើ​ទោះ​ជា​ទំនប់​នោះ​អាច​នឹង​ធ្វើ​ឲ្យ​តម្លៃ​អគ្គិសនី​ចុះ​ថោក​ក៏ដោយ៖ «ខ្វះ​ក៏ដោយ ខ្វះ​អគ្គិសនី​ខ្ញុំ​ក៏​ប្រើ​សូឡា (Solar)។ ខ្ញុំ​ទិញ​សូឡា​ប្រើ​សព្វថ្ងៃ មិន​ចាំបាច់​អគ្គិសនី​អី ព្រោះ​បច្ចេកទេស​ផ្សេងៗ​មាន​ឲ្យ​យើង​ប្រើ មិន​មែន​មាន​តែ​អគ្គិសនី​ហ្នឹង​ទេ។ មិន​ចាំបាច់​បិទ​ទន្លេ​ក៏​មាន​អគ្គិសនី​ប្រើ​ដែរ។ គេ​ផ្សព្វផ្សាយ​តាម​ទូរទស្សន៍​តាម​វិទ្យុ ខ្ញុំ​ទិញ​មក​ប្រើ​ទៅ គុណភាព​គេ​ក៏​ល្អ​ដែរ។ ខ្ញុំ​ប្រើ​បាន​បួន​ប្រាំ ប្រាំមួយ​ខែ​ហើយ។ ខ្លះ​ក៏​ជិត ១០​ឆ្នាំ​ហើយ គេ​ប្រើ​នោះ។ ទៅ​រក​លុយ​មក​ពីណា ដើម្បី​នឹង​មក​បង់​ថ្លៃ​អគ្គិសនី​ហ្នឹង? គឺ​វា​គ្មាន»

រដ្ឋាភិបាល​រំពឹង​ថា ពេល​ទំនប់​នេះ​ចាប់​ផ្ដើម​ផលិត​អគ្គិសនី​បាន កម្ពុជា នឹង​រក​ប្រាក់​ចំណូល​បាន​ជិត ៣០​លាន​ដុល្លារ​អាមេរិក​ក្នុង​មួយ​ឆ្នាំៗ​ពី​ការ​បង់​ពន្ធ ប៉ុន្តែ​ក្រោម​កិច្ចសន្យា​រយៈពេល ៤០​ឆ្នាំ​រវាង​រដ្ឋាភិបាល និង​ក្រុមហ៊ុន ក្រុមហ៊ុន​នឹង​លក់​អគ្គិសនី​ផលិត​បាន​មក​ឲ្យ​អគ្គិសនី​កម្ពុជា ព្រម​ទាំង​នាំ​ចេញ​ទៅ​ប្រទេស​វៀតណាម។

ដោយ​គិត​ថា​ទំនប់​វារីអគ្គិសនី​នឹង​ធ្វើ​ឲ្យ​សេដ្ឋកិច្ច​កម្ពុជា រីក​ចម្រើន មេ​ឃុំ​ស្រែគរ លោក សៀក មេគង្គ ជំរុញ​ឲ្យ​អ្នក​ភូមិ​ដែល​នៅ​តែ​មិន​ព្រម​ចរចា​ជាមួយ​ក្រុមហ៊ុន​នោះ កែប្រែ​ជំហរ​ឈប់​ក្រាញ​ននៀល ដោយ​ចាត់​ទុក​ថា វា​ជា​ការ​លះ​បង់​ជូន​ជាតិ៖ «គាត់​ចេះ​តែ​គិត​ថា វា​អាយុ​ជីវិត​តាម​ដង​ទន្លេ ធ្វើ​ម៉េច​ឲ្យ​ទឹក​ហូរ​ទៅ​តាម​ធម្មជាតិ​ដូច​ពី​មុន​មក។ ធម្មតា យើង​ទៅ​គិត​មើល​ពី​សកលលោក​ទៅ។ គាត់​មិន​ទាន់​មើល​ប្រទេស​លើ​សកលលោក​ផ្សេងៗ ប្រទេស​ដែល​ធ្វើ​វារីអគ្គិសនី ដូចជា​ប្រទេស​ចិន។ តាម​ពិត​ប្រទេស​ចិន វា​អំណាច​ក្រោយ​អាមេរិក ទេ។ ហេតុ​អី​សេដ្ឋកិច្ច​ចិន ជឿនលឿន? ចិន យក​កត្តា​វារីអគ្គិសនី​នេះ ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​កំណើន​សេដ្ឋកិច្ច។ ដូច្នេះ យើង​គិត​ថា ស្រុក​ខ្មែរ​យើង​បើ​មាន​វារីអគ្គិសនី​អ៊ីចឹង វា​អាច​រីក​ចម្រើន»

ទន្ទឹម​នឹង​នេះ លោក​មេ​ឃុំ​រូប​នេះ​ក៏​បាន​ទម្លាក់​កំហុស​ដល់​អតីត​អភិបាល​ខេត្ត​ស្ទឹងត្រែង លោក ឡូយ សុផាត បច្ចុប្បន្ន​ជា​តំណាង​រាស្ត្រ​មណ្ឌល​ស្ទឹងត្រែង នៃ​គណបក្ស​កាន់​អំណាច ថា​បាន​សន្យា​ទាមទារ​សំណង​ឲ្យ​បាន​សមរម្យ​ជូន​អ្នក​ភូមិ​ដែល​ប្រឈម​នឹង​ការ​បណ្ដេញ​ចេញ តែ​នៅ​ទីបំផុត អតីត​អភិបាល​ខេត្ត​រូប​នេះ មិន​បាន​ធ្វើ​តាម​សម្ដី​របស់​ខ្លួន​ទេ៖ «អាជ្ញាធរ​ខេត្ត​ក៏​មាន​កំហុស​ដែរ កំហុស​រឿង​អី? ដូចជា​កន្លង​ទៅ​នៅ​ថ្ងៃ​ទី​២៣ ខែ​វិច្ឆិកា ឆ្នាំ​២០១២ ឯកឧត្ដម ឡូយ សុផាត កាល​ពី​គាត់​នៅ​ធ្វើ​ជា​អភិបាល​ខេត្ត គាត់​បាន​ចុះ​ទៅ​ឃុំ​ស្រែគរ គាត់​ថា បង​ប្អូន​អើយ កាល​ហ្នឹង​អ្នក​ចូលរួម ១២០​គ្រួសារ​ចូលរួម គាត់​ប្ដេជ្ញា​ថា ដី​លំនៅឋាន គាត់​នឹង​ទាមទារ​ឲ្យ​បង​ប្អូន​ក្បាល ៥០ បណ្ដោយ ១០០។ ចំណែក​ដី​ចម្ការ ៥​ហិកតារ​មួយ​គ្រួសារ អា​ហ្នឹង​បាន​មែន។ យើង​ទទួល​ស្គាល់។ ដល់​ពេល​ចុង​ក្រោយ យើង​ឃើញ​ក្បាល ២០ បណ្ដោយ ៥០។ អ៊ីចឹង​បាន​ថា សម្ដី​របស់​អ្នក​ធំ​មួយ​ម៉ាត់ ធ្វើ​ឲ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ចងចាំ​មិន​ភ្លេច។ អា​ហ្នឹង​ហើយ​ជា​បញ្ហា​ធ្វើ​ឲ្យ​ថ្នាក់​ឃុំ​នេះ​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​ទៅ​មិន​រលូន»

ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ការ​ទូទាត់​សំណង​នេះ អ្នក​សម្រប​សម្រួល​បណ្ដាញ​ការពារ​ទន្លេ​បី លោក មៀច មាន ដែល​តាម​ដាន​ផល​ប៉ះពាល់​នៃ​ការ​វិនិយោគ​នេះ មាន​ប្រសាសន៍​ថា ការ​បង្កើត​គោល​នយោបាយ​ទូទាត់​សំណង​ដែល​ក្រសួង​រ៉ែ និង​ថាមពល បាន​អនុម័ត​កាល​ពី​ដើម​ឆ្នាំ​២០១៤ នោះ មិន​មាន​ការ​ពិគ្រោះ​យោបល់​ជាមួយ​ពលរដ្ឋ​ក្នុង​សហគមន៍​សោះ​ឡើយ៖ «គឺ​បង្កើត​ឡើង​ដោយ​គណៈកម្មការ​ថ្នាក់​ខេត្ត តែ​មួយ​ចំហៀង​មិន​បាន​មក​ប្រជុំ​ពិគ្រោះ​យោបល់ សួរ​អំពី​តម្លៃ​ថ្លៃថ្នូរ​របស់​រុក្ខជាតិ ឬ​ក៏​ស្អីៗ​ទាំងអស់​ហ្នឹង​ទេ។ ហើយ​ចំណុច​មួយ​ទៀត គឺ​គោល​នយោបាយ​សំណង​មិន​បាន​និយាយ​បញ្ជាក់​ច្បាស់​ទៅ​លើ​សំណង​ផ្នូរ​ដូនតា មិន​មាន​តែ​ម្ដង។ នៅ​មាន​ចំណុច​ប្រែប្រួល​មួយ​ចំនួន​ទៀត​ទាក់ទង​នឹង​ការ​រើ​ចេញ​ទៅ​ត​ចិញ្ចឹម​ជីវិត ទៅ​មុខ​ទៀត​រយៈពេល​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​អី ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​ហ្នឹង គឺ​អត់​មាន»

វិទ្យុ​អាស៊ីសេរី បាន​ដាក់​លិខិត​ទៅ​ក្រសួង​រ៉ែ និង​ថាមពល ដើម្បី​ស្នើសុំ​ការ​បកស្រាយ​ពី​ស្ថាប័ន​ទទួល​បន្ទុក​គម្រោង​វិនិយោគ​ខ្នាត​ធំ​នេះ ប៉ុន្តែ​មិន​ទទួល​បាន​ការ​ឆ្លើយ​តប​ណា​មួយ​ឡើយ។ លិខិត​ដាក់​ទៅ​ក្រុមហ៊ុន រ៉ូយ៉ាល់ គ្រុប (Royal Group) របស់​អ្នក​ឧកញ៉ា គិត ម៉េង ដែល​មាន​ភាគហ៊ុន ៣៩% ក្នុង​គម្រោង​នេះ ក៏​មិន​ទទួល​បាន​ចម្លើយ​ដូច​គ្នា។ វិទ្យុ​អាស៊ីសេរី បាន​ព្យាយាម​ទាក់ទង​តាម​ទូរស័ព្ទ​ជាច្រើន​ដង​ទៅ​តំណាង​ក្រុមហ៊ុន ហាយដ្រូ ផៅវើ ឡូវើ សេសាន ធូ (Hydropower Lower Sesan 2) ដែល​ជា​ជនជាតិ​ចិន តែ​នៅ​តែ​មិន​អាច​ទាក់ទង​បាន។

ក្នុង​បទសម្ភាសន៍​ជាមួយ​វិទ្យុ​អាស៊ីសេរី អ្នក​នាំ​ពាក្យ​សាលា​ខេត្ត​ស្ទឹងត្រែង លោក ម៉ែន គុង បាន​ចោទ​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល ថា​ជា​អ្នក​នៅ​ពី​ក្រោយ​ភាព​រឹងរូស​របស់​ក្រុម​ពលរដ្ឋ ដែល​បន្ត​ប្រឆាំង​នឹង​គម្រោង​ទំនប់​វារីអគ្គិសនី​សេសាន​ក្រោម​ពីរ៖ «បង​ប្អូន​ដៃគូ​អភិវឌ្ឍន៍​របស់​យើង អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល​មួយ​ចំនួន​ហ្នឹង គាត់​បាន​ចូល​ទៅ​ពន្យល់​ណែនាំ​ពី​ទិដ្ឋភាព​ផ្សេង។ អ៊ីចឹង​ហើយ​នៅ​ក្នុង​ការ​ពន្យល់​ពី​ទិដ្ឋភាព​ផ្សេង​ទៅ​ដល់​ប្រជាពលរដ្ឋ ពលរដ្ឋ​គាត់​ប្រាកដ​ជា​យល់​ផ្សេង​ទៀត។ អ៊ីចឹង​ធ្វើ​ឲ្យ​គាត់​ពិបាក​សម្រេច​ចិត្ត ហើយ​ពេល​ខ្លះ​អាច​ហ៊ាន​ប្រើ​ពាក្យ​ដែល​គាត់​មិន​សម​ប្រើ​នៅ​ក្នុង​មូលដ្ឋាន ដូចជា​ថា គាត់​ស៊ូ​ស្លាប់ ទោះ​បី​លិច​ទឹក​ក៏​គាត់​ស្លាប់​នៅ​ក្នុង​ទឹក។ បាទ! គាត់​ប្រើ​ពាក្យ​ហ្នឹង ប៉ុន្តែ​រដ្ឋាភិបាល​ក៏ដូចជា​គណៈកម្មការ​ខេត្ត ពុំ​ធ្វើ​អ៊ីចឹង​ទេ។ គណៈកម្មការ​ខេត្ត នឹង​រក​វិធានការ​ដោះស្រាយ ទោះ​បី​យ៉ាង​ណា គឺ​ត្រូវ​ឲ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ​រស់នៅ មិន​រស់នៅ​ជួប​ការ​លំបាក មិន​រស់នៅ​ក្នុង​ទឹក ហើយ​មិន​រស់នៅ​ធ្វើ​ក្បូន​រស់នៅ​លើ​ទឹក​ទេ។ ត្រូវ​ខំ​ធ្វើ​យ៉ាង​ណា​ឲ្យ​គាត់​ចេញ​ទៅ​ដោយ​រស់នៅ​ដោយ​សុខដុមរមនា»

ភាព​ចម្រូងចម្រាស​បែប​នេះ ធ្លាប់​កើត​ឡើង​ក្នុង​គម្រោង​វិនិយោគ​ជាច្រើន​កន្លង​ទៅ ដែល​នៅ​ទីបំផុត លំនៅឋាន​ពលរដ្ឋ​ដែល​រឹង​ទទឹង​មិន​ព្រម​ចាកចេញ តែង​តែ​ត្រូវ​បាន​គ្រឿងចក្រ​ក្រុមហ៊ុន ឬ​អាជ្ញាធរ​ឈូស​កម្ទេច​ចោល។

ចំពោះ​ករណី​ទំនប់​វារីអគ្គិសនី​សេសាន​ក្រោម​ពីរ នេះ​វិញ អ្នក​នាំ​ពាក្យ​សាលា​ខេត្ត​ស្ទឹងត្រែង លោក ម៉ែន គុង អះអាង​ថា អាជ្ញាធរ​ខេត្ត​នឹង​មិន​ប្រើ​ហិង្សា​ជា​ដាច់ខាត៖ «និយាយ​ជា​រួម គឺ​ខេត្ត​មិន​ប្រើប្រាស់​មធ្យោបាយ​ជម្លៀស​ដោយ​បង្ខំ​ទៅ​លើ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ទេ។ យើង​ធ្លាប់​ជួប​ករណី​ជម្លៀស​នេះ​តាំង​ពី​ជំនាន់​ប្រល័យ​ពូជ​សាសន៍ ប៉ុល ពត។ យើង​ធ្លាប់​ជួប។ អ៊ីចឹង​យើង​ប្រាកដ​ជា​ដឹង​ទាំងអស់​គ្នា​ថា វា​វេទនា​ប៉ុណ្ណា។ អ៊ីចឹង​យើង​មិន​ធ្វើ​បែប​នោះ​ទេ។ សម្រាប់​ខេត្ត​ស្ទឹងត្រែង កុំ​និយាយ​ពី​ខេត្ត​ផ្សេង​មក​ជា​មួយ​ខេត្ត​ស្ទឹងត្រែង។ ខេត្ត​ស្ទឹងត្រែង គឺ​គោល​នយោបាយ​របស់​ខេត្ត​ស្ទឹងត្រែង។ សូម​បញ្ជាក់​ប៉ុណ្ណឹង»

ក្នុង​វិស័យ​វារីអគ្គិសនី​នៅ​កម្ពុជា ទំនប់​សេសាន​ក្រោម​ពីរ មិន​មែន​ជា​គម្រោង​វិនិយោគ​ខ្នាត​ធំ​តែ​មួយ​គត់ ដែល​មាន​ភាព​ចម្រូងចម្រាស​នោះ​ទេ។ គម្រោង​វារីអគ្គិសនី​ធំ​ទី​១ របស់​ចិន នៅ​កម្ពុជា គឺ​ទំនប់​កំចាយ ក្នុង​ខេត្ត​កំពត និង​គម្រោង​មួយ​ចំនួន​ទៀត ក៏​រង​ការ​រិះគន់​ច្រើន​ពី​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល អ្នក​សិក្សា​ស្រាវជ្រាវ និង​សហគមន៍​រង​ផល​ប៉ះពាល់​ដែរ។ គម្រោង​ទាំង​នោះ ត្រូវ​បាន​រិះគន់​ថា ធ្វើ​ឡើង​មិន​មាន​តម្លាភាព មិន​មាន​ការ​វាយ​តម្លៃ​ពី​ផល​ប៉ះពាល់​ស្រប​តាម​ស្តង់ដារ​អន្តរជាតិ និង​ខ្វះ​ការ​ពិគ្រោះ​យោបល់​ជាមួយ​ពលរដ្ឋ​ដែល​រង​ផល​ប៉ះពាល់ តាំង​តែ​ពី​ពេល​ចាប់​ផ្ដើម​ទទួល​បាន​អាជ្ញាប័ណ្ណ​ពី​រដ្ឋាភិបាល រហូត​ដល់​ពេល​អនុវត្ត​គម្រោង៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បី​រក្សា​សេចក្ដី​ថ្លៃថ្នូរ យើង​ខ្ញុំ​នឹង​ផ្សាយ​តែ​មតិ​ណា ដែល​មិន​ជេរ​ប្រមាថ​ដល់​អ្នក​ដទៃ​ប៉ុណ្ណោះ។

បញ្ចេញ​មតិយោបល់៖

បញ្ចូលមតិរបស់អ្នកដោយបំពេញទម្រង់ខាងក្រោមជាអក្សរសុទ្ធ។ មតិនឹងត្រូវសម្រេចដោយអ្នកសម្របសម្រួល និងអាចពិនិត្យកែប្រែឲ្យស្របតាម លក្ខខណ្ឌនៃការប្រើប្រាស់ របស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី។ មតិនឹងមិនអាចមើលឃើញភ្លាមៗទេ។ វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនទទួលខុសត្រូវចំពោះខ្លឹមសារនៃមតិដែលបានចុះផ្សាយឡើយ។ សូមគោរពមតិរបស់អ្នកដទៃ ហើយប្រកាន់ខ្ជាប់នូវការពិត។