តុលាការខេត្តកោះកុងគ្រោងបើកសវនាការសំណុំរឿងសកម្មជនបរិស្ថាន លោក អាឡិចហាន់ដ្រូ ហ្គន់ហ្សាលេស ដេវិតសុន (Alejandro Gonzalez Davidson) នៅរយៈពេល ៣ខែខាងមុខទៀតនេះ។ លោក អាឡិច ថ្លែងថា លោកបានរង់ចាំសវនាការនេះ អស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ហើយសង្ឃឹមថា របបលោក ហ៊ុន សែន នឹងអនុញ្ញាតឱ្យលោកបានវិលត្រឡប់ទៅកម្ពុជាវិញ ដើម្បីទៅតតាំងក្តីនេះ។
តុលាការខេត្តកោះកុងកំណត់យកថ្ងៃទី៣០ ខែកក្កដា វេលាម៉ោង ៨កន្លះព្រឹក ជាថ្ងៃបើកការសវនាការសំណុំរឿងលោក អាឡិច បន្ទាប់ពីបានផ្អឹបសំណុំរឿងនេះទុករយៈពេលជាង ៣ឆ្នាំ ក្រោយបិទបញ្ចប់ការស៊ើបអង្កេត។ នេះបើយោងតាមដីកាកោះហៅរបស់តំណាងអយ្យការអមតុលាការខេត្តកោះកុង ដែលអាស៊ីសេរីទទួលបាននៅថ្ងៃទី២៩ មេសា។
តុលាការតម្រូវឱ្យលោក អាឡិច ចូលខ្លួនឆ្លើយបំភ្លឺក្នុងសវនាការនេះជាកំហិត និងយកឯកសារពាក់ព័ន្ធទាំងឡាយទៅជាមួយផង។ សមាសភាពជំនុំជម្រះរួមមាន ចៅក្រមជំនុំជម្រះ លោក កែវ សុខា តំណាងអយ្យការលោក អ៊ីវ ត្រាយ និងក្រឡាបញ្ជីសវនាការ អ្នកស្រី រិន្ទ សីហា។
សកម្មជនបរិស្ថានជនជាតិអេស្ប៉ាញ លោក អាឡិច ថ្លែងថា បើទោះជាតុលាការកោះហៅលោកឱ្យចូលឆ្លើយបំភ្លឺក៏ដោយ ក៏លោកយល់ថា នេះជាដំណើរការមួយដ៏គួរឱ្យអស់សំណើច ពីព្រោះមកទល់នឹងពេលនេះ លោកមិនទាន់ត្រូវបានអាជ្ញាធររបបលោក ហ៊ុន សែន អនុញ្ញាតឱ្យត្រឡប់ទៅកម្ពុជាវិញនៅឡើយ។
លោកយល់ថា អាជ្ញាធរអាចនឹងកំពុងពិនិត្យមើលជម្រើសមួយចំនួន ពាក់ព័ន្ធសំណុំរឿងនេះ។ លោកថា អាជ្ញាធរអាចអនុញ្ញាតឱ្យលោកវិលត្រឡប់ទៅកម្ពុជាវិញ ដើម្បីចូលរួមក្នុងសវនាការ ប៉ុន្តែតុលាការនឹងកាត់ឱ្យលោកមានទោស រួចបណ្ដេញលោកចេញពីកម្ពុជាម្ដងទៀត ឬក៏អាចបញ្ជូនលោកទៅពន្ធនាគារក៏ថាបាន។ លោកថា ជម្រើសមួយទៀត គឺតុលាការនឹងមិនរវីរវល់ចំពោះវត្តមានរបស់លោក ហើយកាត់ក្ដីយកតែម្ដង។
ទោះជាយ៉ាងណា លោកថា ជម្រើសមួយណាក៏ដោយ ក៏នឹងធ្វើឱ្យតុលាការ និងរបបក្រុងភ្នំពេញ មានភាពអាម៉ាស់មុខដែរ ពីព្រោះរឿងនេះអយុត្តិធម៌តាំងតែពីដំបូង។ លោកបញ្ជាក់ថា អ្វីដែលលោកចង់បាននោះ គឺការវិលត្រឡប់ទៅកម្ពុជាវិញ ដើម្បីបន្តសកម្មភាពការពារបរិស្ថានតទៅទៀត៖ «រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងមក ដូចជា កំពុងតែវង្វេង អត់ដឹងអ្វីដែលជាស អ្វីដែលជាខ្មៅ អ្វីដែលប្រជាជនខ្មែរចង់បាន គឺអត់ដឹង។ អ៊ីចឹងខ្ញុំមិនសូវមានសង្ឃឹមទេ។ ខ្ញុំថា ប្រហែលជាអ្វីដែលកើតឡើងហ្នឹង គឺអត់អើពើជាមួយ អត់ឆ្លើយតប មិនបដិសេធ មិនអនុញ្ញាតនឹងការស្នើសុំរបស់ខ្ញុំ»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌លោក ជិន ម៉ាលីន ថ្លែងថា ការកោះហៅឱ្យចូលឆ្លើយបំភ្លឺ គឺជាការអនុវត្តនីតិវិធីរបស់តុលាការ ក៏ប៉ុន្តែការចូលរួមបាន ឬមិនបានរបស់លោក អាឡិច គឺអាស្រ័យទៅលើការសម្រេចរបស់អាជ្ញាធរអន្តោប្រវេសន៍កម្ពុជា៖ «ពាក់ព័ន្ធនឹងនីតិវិធីតុលាការ គឺយើងតែងតែចេញអ៊ីចឹងហើយ ដើម្បីអនុវត្តតាមបញ្ញត្តិច្បាប់ និងនីតិវិធីដែលមានជាធរមាន ក៏ប៉ុន្តែត្រង់គាត់ចូលបាន ឬមិនបាន គឺវាអាស្រ័យទៅលើបញ្ញត្តិនៃច្បាប់ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងអន្តោប្រវេសន៍»។
អ្នកនាំពាក្យអគ្គនាយកដ្ឋានអន្តោប្រវេសន៍ក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក កែវ វណ្ណថន បដិសេធធ្វើអត្ថាធិប្បាយរឿងនេះ ដោយលោកបញ្ជាក់ថា កំពុងជាប់រវល់ប្រជុំ។ ចំណែកអ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃលោក ខៀវ សុភ័គ មិនលើកទូរស័ព្ទ។
លោក អាឡិច ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទ “សមគំនិតក្នុងអំពើគំរាមកំហែងថា នឹងធ្វើឱ្យខូចខាតដោយភ្ជាប់នូវបញ្ជាអ្វីមួយ” ប្រព្រឹត្តទៅនៅចំណុចព្រែកអណ្ដូងទឹក ឃុំអណ្ដូងទឹក ស្រុកបុទុមសាគរ ខេត្តកោះកុង កាលពីថ្ងៃទី២៦ ដល់ទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៥ និងថ្ងៃទី១២ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៥។ តុលាការបានបំបែកសំណុំរឿងនេះចេញពីសំណុំរឿងអតីតយុវជនមាតាធម្មជាតិ ៣នាក់ ដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួន និងផ្ដន្ទាទោស បន្ទាប់ពីពួកគេបានធ្វើសកម្មភាពតស៊ូមតិប្រឆាំងនឹងការធ្វើអាជីវកម្មខ្សាច់បែបអនាធិបតេយ្យ ក្នុងខេត្តកោះកុង កាលពីឆ្នាំ២០១៥ កន្លងទៅ។
នាយករងទទួលបន្ទុកផ្នែកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការ លីកាដូ (LICADHO) លោក អំ សំអាត ថ្លែងថា សំណុំរឿងនេះមានភាពអយុត្តិធម៌សម្រាប់លោក អាឡិច តាំងពីដំណាក់កាលដំបូង ព្រោះទាំងតំណាងអយ្យការ និងចៅក្រមស៊ើបសួរសុទ្ធតែខកខាន មិនបានហៅសកម្មជនរូបនេះ មកសាកសួរឡើយ ហើយក៏រុញរឿងនេះទៅជំនុំជម្រះតែម្ដង។ លោកថា ប្រសិនបើតុលាការបើកសវនាការដោយគ្មានវត្តមានលោក អាឡិច រឿងនេះនឹងកាន់តែអយុត្តិធម៌ ព្រោះការជំនុំជម្រះត្រូវការជាចាំបាច់នូវការសួរដេញដោលភាគីជនជាប់ចោទ។ លោកជំរុញឱ្យអាជ្ញាធរផ្ដល់ទិដ្ឋាការ ឬវីសា (VISA) ដល់លោក អាឡិច ដើម្បីបើកផ្លូវឱ្យសកម្មជនបរិស្ថានរូបនេះ មានឱកាសទទួលបានការជំនុំជម្រះដោយស្មើភាព៖ «តាមនីតិវិធី គេទុករយៈពេល ៣ខែ ដើម្បីឱ្យ អាឡិច ចូលមកបំភ្លឺ ឬក៏ចូលមកចំពោះមុខតុលាការ ដើម្បីធ្វើការជំនុំជម្រះ។ នីតិវិធីហ្នឹង វាសមរម្យហើយ ក៏ប៉ុន្តែអ្វីដែលសំខាន់ គឺរដ្ឋាភិបាលទេ ដែលត្រូវផ្ដល់ទិដ្ឋាការដល់ អាឡិច ដើម្បីឱ្យបានចូលកម្ពុជា ដើម្បីគាត់មានសិទ្ធិចូលទៅជំនុំជម្រះនៅចំពោះមុខតុលាការនៅថ្ងៃទី៣០ ខែកក្កដាខាងមុខនេះ»។
លោក អាឡិច ត្រូវបានអាជ្ញាធរបណ្ដេញចេញពីកម្ពុជា កាលពីចុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៥ ក្រោមហេតុផលថា ទិដ្ឋាការរបស់លោកផុតកំណត់។ ក៏ប៉ុន្តែ ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍ យល់ថា ការបណ្ដេញចេញនេះ ដោយសារលោកជាសកម្មជនបរិស្ថានលេចធ្លោមួយរូប ដែលបានចេញមុខយ៉ាងសកម្មក្នុងកិច្ចការពារធនធានធម្មជាតិនៅតំបន់អារ៉ែង ក្នុងខេត្តកោះកុង។
សកម្មជនបរិស្ថានរូបនេះអះអាងថា លោកនឹងស្នើសុំកិច្ចអន្តរាគមន៍ជាថ្មីម្ដងទៀតពីស្ថានទូតអេស្ប៉ាញនៅប្រទេសថៃ ដើម្បីឱ្យមានឱកាសវិលត្រឡប់ទៅកម្ពុជាវិញ។ ក្រៅពីនេះ លោកក៏គ្រោងផ្ញើលិខិតជាថ្មីទៀតទៅក្រសួងមហាផ្ទៃដែរ ដើម្បីស្នើសុំឱ្យលោក ស ខេង ផ្ដល់ទិដ្ឋាការដល់រូបលោក បន្ទាប់ពីលិខិតមុនៗ មិនមានការឆ្លើយតបពីថ្នាក់ដឹកនាំរូបនេះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។