ពលរដ្ឋរស់នៅភាគឦសាន បារម្ភពីស្ថានភាពអាកាសធាតុក្ដៅ និងខ្យល់កន្ទ្រាក់ ដែលបានបំផ្លាញផ្ទះពលរដ្ឋជាង ២០ខ្នង កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែមេសា នៅឃុំសេកុង ស្រុកសៀមប៉ាង ខែត្រស្ទឹងត្រែង និងបំផ្លាញដើមកៅស៊ូរាប់ពាន់ដើម នៅខែត្ររតនគិរី។ ស្របគ្នានេះ អាកាសធាតុក្ដៅខ្លាំង បណ្ដាលឲ្យប្រភពទឹកមួយចំនួនរីងហួតហែង ក៏ជាឧបសគ្គមួយទៀតរំខានដល់ការរស់នៅរបស់ពលរដ្ឋ។
ពលរដ្ឋរស់នៅស្រុកសៀមប៉ាង ខែត្រស្ទឹងត្រែង ឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី២២ ខែមេសា ថា បាតុភាពខ្យល់កន្ទ្រាក់ និងអាកាសធាតុក្ដៅកំពុងគំរាមកំហែងការរស់នៅពួកគាត់ និងបំផ្លាញទ្រព្យសម្បត្តិអ្នកភូមិជាបណ្តើរៗ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ពលរដ្ឋក៏អំពាវនាវឲ្យរដ្ឋាភិបាល និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធផ្ដោតការយកចិត្តទុកដាក់ទប់ស្កាត់ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ដែលជាធាតុផ្សំចម្បងនាំឲ្យកើតមានបាតុភូតធម្មជាតិ និងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។
ពលរដ្ឋរស់នៅស្រុកសៀមប៉ាង លោក ទា សន ចាត់ទុកបាតុភូតខ្យល់កន្ទ្រាក់ គឺជាបាតុភូតដ៏សាហាវបានបំផ្លាញផ្ទះពលរដ្ឋក្នុងឃុំសេកុង ស្រុកសៀមប៉ាង ចំនួន ២៤ខ្នង កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែមេសា។ លោកបន្ថែមថា អាកាសធាតុក្ដៅក៏កំពុងបង្កភាពស្មុគស្មាញដល់ជីវិតការស់នៅពលរដ្ឋ បន្ទាប់ពីគោក្របី និងសត្វចិញ្ចឹមអ្នកស្រុក មិនអាចរកប្រភពទឹក និងចំណីអាហារបាន ខណៈស្មៅនិងរុក្ខជាតិមួយចំនួនស្វិតងាប់។ ចំណែកទឹកស្ទឹងអូរមួយចំនួន ក៏រីកហួតហែងបណ្ដាលឲ្យក្របី និងគោអ្នកស្រុកងាប់បណ្តើរៗ។
លោក ទា សន បារម្ភពីទឹកអណ្ដូងដែលអ្នកភូមិកំពុងប្រើប្រាស់ និងជាប្រភពទឹកចុងក្រោយសម្រាប់ទ្រទ្រង់ការរស់នៅអ្នកភូមិ អាចនឹងរីងហួត បើអាកាសធាតុក្ដៅនៅតែអូសបន្លាយពេល៖ «និយាយរឿងទុក្ខលំបាកនៅភូមិខ្ញុំ អស់ទាស់ហ្មង។ អាគោក្របីងាប់បណ្តើរៗអស់ជាង ៣០ក្បាលដូចថា វាអត់ទឹកអត់ស្មៅ។ ក្ដៅហួតហែងមនុស្សយើងទន់ដៃជើងមួយថ្ងៃៗកោសខ្យល់ឲ្យតែគ្នា»។
លោក ទា សន ព្រួយបារម្ភថា ការបាត់បង់ធនធានព្រៃឈើជាមូលដ្ឋានចម្បងដែលកម្ពុជា ប្រឈមនឹងបាតុភូតធម្មជាតិដ៏អាក្រក់នៅពេលបច្ចុប្បន្ន និងថ្ងៃអនាគត ស្របពេលដែលស្រុកសៀមប៉ាង កំពុងរងគ្រោះនូវបាតុភូតខ្យល់កន្ទ្រាក់នេះ និងអាកាសធាតុក្ដៅខ្លាំង៖ «អ៊ីចឹងបានខ្ញុំថា បើចេះតែរាំងអ៊ីចឹង បើមួយខែទៀតពួកខ្ញុំប្រហែលរត់ទៅទន្លេអស់ហើយមើលទៅ។ នៅតំបន់ឆ្ងាយទឹកអូរវាខះអស់ហើយ»។
នៅខែត្ររតនគិរី ម្ចាស់ចម្ការកៅស៊ូ លោក ហួត បូរី ឲ្យដឹងថា បាតុភាពខ្យល់កន្ទ្រាក់បានវាយបំបាក់ដើមកៅស៊ូរបស់លោកមានអាយុ ៨ឆ្នាំ អស់ជាង ៥ពាន់ដើមលើផ្ទៃដី ១០ហិកតារ កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែមេសា ឋិតនៅស្រុកបរកែវ ខែត្ររតនគិរី។ ដោយឡែកចម្ការកៅស៊ូ ៥ ម្ចាស់ទៀតនៅតំបន់ជិតគ្នានោះរងការខូចខាតដោយដើមកៅស៊ូមិនអាចបន្តចៀរជ័រទៀតបាន។
សេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ក្រសួងធនធានទឹក ដែលចុះផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៦ ឲ្យដឹងថា ចាប់ពីថ្ងៃទី១៧ ដល់ថ្ងៃទី២២ ខែមេសា អាកាសធាតុក្ដៅ សីតុណ្ហភាពអតិបរមា ៣៤អង្សាសេ ដល់ ៤១អង្សាសេ ហើយក៏មានភ្លៀងកក់ខែលាយឡំនឹងផ្គរ រន្ទះ និងខ្យល់កន្ត្រាក់។
ក្រសួងក៏បានអំពាវនាវឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមានការប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះបាតុភូត ផ្គរ រន្ទះ និងខ្យល់កន្ត្រាក់នៅពេលមេឃរកភ្លៀង។
ប្រធានមន្ទីរធនធានទឹក និងឧតុនិយម លោក ប៉ាង ប៉េង បញ្ជាក់ថា បាតុភាពខ្យល់កន្ទ្រាក់បណ្ដាលមកពីអាកាសធាតុក្ដៅខ្លាំង និងមានភ្លៀកកក់ខែលាយឡំនឹងផ្គររន្ទះ។ លោកបង្ហាញថា ប្រសិនបើមានសីតុណ្ហភាពក្ដៅស្អុះស្អាប់ចាប់ពីម៉ោង ១០ព្រឹក ពពកមានរាងដូចផ្សិត អាចកើតមាននូវបាតុភូតខ្យល់កន្ទ្រាក់នោះ។ លោកថា អាកាសធាតុប្រភេទនេះមិនមែនមានកើតឡើងតែនៅកម្ពុជាទេ៖ «យើងដឹងហើយថា ពិភពលោកយើងឡើងកម្ដៅគ្រប់ប្រទេសដែរ។ អាហ្នឹងវាកត្តាធម្មជាតិឡើងកម្ដៅ កាលណាសីតុណ្ហភាពឡើងកម្ដៅវាមានការបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ»។
អ្នកជំនាញផ្នែកអាកាសធាតុពន្យល់ថា ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុអាចបណ្ដាលមកពីដំណើរផ្ទៃក្នុងរបស់ធម្មជាតិ ឬកម្លាំងជំរុញពីខាងក្រៅ ឬបណ្ដាលមកពីការប្រែប្រួលរយៈពេលវែងនៃសមាសភាពបរិយាកាស ឬការប្រើប្រាស់ដី ដោយសារតែសកម្មភាពមនុស្ស។ ជាងនេះទៅទៀត កត្តាធម្មជាតិដូចជាការប្រែប្រួលថាមពលព្រះអាទិត្យ ការប្រែប្រួលយឺតៗ នៃគន្លងផែនដីជុំវិញព្រះអាទិត្យ ការប្រែប្រួលចរន្តទឹកសមុទ្រ និងការប្រែប្រួលចរន្តខ្យល់ជាដើម។ បន្ថែមពីលើនេះ សកម្មភាពមនុស្សជាឧបសគ្គចម្បងធ្វើឲ្យប្រែប្រួលស្រទាប់បរិយាកាសដូចជាការដុតឥន្ធនៈ ផូស៊ីល ការកាប់ព្រៃឈើ ការដុតព្រៃរានដីធ្វើកសិកម្ម និងការសាងសង់ពង្រីកក្រុងជាទីលានចាក់សំរាម ឬកាកសំណល់ជាដើម៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។