ការកាប់រុករានទន្ទ្រាន ឈូសឆាយព្រៃអភិរក្ស និងការកាប់ឈើធ្វើអាជីវកម្មខុសច្បាប់ គឺជាប្រធានបទ ដែលសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចទំពួន រស់នៅឃុំសេដា ស្រុកលំផាត់ ខេត្តរតនគិរី បានថ្លែងក្នុងវេទិកាសាធារណៈនៅចំពោះមុខ អាជ្ញាធរស្រុក មេឃុំ និងសមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធឱ្យជួយរកដំណោះស្រាយ។ ក៏ប៉ុន្តែក្តីកង្វល់នេះ មិនត្រូវបានអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានបំភ្លឺទេ។ ចំណែកអាជ្ញាធរឃុំបានរត់ចេញពីវេទិកា។
ពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិចជិត ១០០នាក់រស់នៅឃុំសេដា ស្រុកលំផាត់ ខេត្តរតនគិរី បានបង្ហាញក្តីកង្វល់ពាក់ព័ន្ធបញ្ហាអសកម្មជាច្រើន ទាក់ទិនការបាត់បង់ធនធានធម្មជាតិ និងព្រៃឈើធំធេង នៅរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ ពួកគេថ្លែងបែបនេះ ក្នុងវេទិកាសាធារណៈ ដែលប្រារព្ធឡើងនៅសាលាប្រជុំភូមិសមុទ្រក្រោម កាលពីពេលថ្មីៗនេះ។
សហគមន៍ថា មេឃុំសេដា លោក អង់ ប៊ុនធឿង មានចេតនាគេចវេះមិនឆ្លើយបំភ្លឺ នៅចំពោះមុខពលរដ្ឋ ទាក់ទិនការបាត់បង់ទំហំព្រៃឈើរាប់ពាន់ហិកតារ ឋិតនៅតំបន់ភ្នំអាត ភ្នំម៉ាហើល និងតំបន់បឹងយក្សម៉ាយ ក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃលំផាត់ ហើយបច្ចុប្បន្ន សកម្មភាពកាប់ទន្ទ្រាន អាររំលំឈើ និងឈូសឆាយព្រៃ បែបអនាធិបតេយ្យនៅតែកើតមានខ្លាំងក្លាដដែល។
ជនជាតិដើមភាគតិចទំពូន រស់នៅភូមិសមុទ្រក្រោម លោក ឆន ផល្លា ចោទប្រកាន់ថា មេភូមិ/មេឃុំ និងមេសហគមន៍ គឺជាមេខ្លោងឃុបឃិតលក់ដីព្រៃអភិរក្សអស់ជាច្រើនរយហិកតារ ដោយយកពលរដ្ឋជាខែល ហើយពួកគេបានដាក់ពាក្យប្ដឹងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធទាំងនោះ ទៅតុលាការ តែគ្មានលទ្ធផល។ លោកថា សូម្បីតែដីព្រៃព័ទ្ធជុំវិញបឹងគិរីមង្ឃុត ដែលជាតំបន់ទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរ ក៏អាជ្ញាធរឃុំ ឃុបឃិតគ្នាឈូសឆាយ កាប់ឈើ ទន្ទ្រានយកដីលក់អស់មួយផ្នែកដែរ៖ «ដីព្រៃរបស់រដ្ឋខ្ញុំបានដាក់ពាក្យប្តឹងទៅតុលាការហើយ តែតុលាការអត់មាន ចំណាត់ការដោះស្រាយទេ ហើយភស្តុតាងខ្ញុំបញ្ចូលអស់ហើយហ្នឹង ទៅពិបាកអី បើព្រៃឈើមានដួលរលំ មានផ្ទះ គេធ្វើឈូសឆាយ យកអាត្រាក់ អាប៊ុល និអាអិច។ ភស្តុតាងប៉ុណ្ណឹងហើយ គាត់យឺតយ៉ាវ ៣ ឆ្នាំស៊ើបអង្កេត ព្រៃឈើហ្នឹងវាអស់អាលីងហើយ អស់រាប់ពាន់ហិកតារហ្មង»។
ជនជាតិដើមភាគតិចទំពូន រស់នៅភូមិកែងសាន់ លោក ខាំ និន សង្កេតឃើញថា បើទោះបីជា ក្រុមសហគមន៍បានស្រែកតវ៉ា និងដាក់បណ្ដឹងបរិហារទៅតុលាការច្រើនករណីក្ដី ក៏ប៉ុន្តែមិនត្រូវបានស្ថាប័នណាមួយយកចិត្តទុកដាក់ដោះស្រាយទេ។ មកទល់ពេលនេះទំហំព្រៃឈើរាប់ពាន់ហិកតារ ដែលជាកន្លែងអ្នកភូមិអាស្រ័យផល បែបប្រពៃណី និងរកអនុវផលព្រៃឈើ ត្រូវបានបាត់បង់ទាំងស្រុង។ លោកថា សូម្បីតែវាលស្មៅ សម្រាប់ឃ្វាលគោក្របី ក៏ប្រឈមការបាត់បង់អស់ដែរ៖ «ពួកខ្ញុំរាល់ថ្ងៃចង់អស់សង្ឃឹម ប៉ុន្តែយើងនៅតែតវ៉ា ដីសហគមន៍គេរំលំអស់ហើយ ពាយអស់ហើយ ចង់អស់ហើយ ដី១ពាន់ហិកតារហ្នឹង វាដាច់ហើយ។ មានពីណាទេ មានតែបក្សពួកមេភូមិ និងបក្សមេសហគមន៍ មានតែបក្សពួកហ្នឹងមានពីណាហ៊ានធ្វើ»។
អាស៊ីសេរីបានទាក់ទងមេឃុំសេដា លោក អង់ ប៊ុនធឿង ដើម្បីសុំការអធិការជុំវិញការចោទប្រកាន់នេះ តែទូរស័ព្ទមិនអាចទាក់ទងបាននៅថ្ងៃទី២៣ កក្កដា។
អភិបាលស្រុកលំផាត់ លោក នូ ថេរ បញ្ជាក់ថាយ៉ាងខ្លីថា អាជ្ញាធរបានប្ដឹងសហគមន៍មូលដ្ឋាន ១៨នាក់ ទៅតុលាការ ទាក់ទិននឹងការកាប់រុករានដីព្រៃអភិរក្សរបស់ក្រសួងបរិស្ថាន។ តែយ៉ាងណាលោកបដិសេធមិនបញ្ជាក់លម្អិត ករណីពលរដ្ឋចោទមេភូមិ/មេឃុំ និងមេសហគមន៍ ជាមេខ្លោងលក់ដីព្រៃអភិរក្សខុសច្បាប់នោះទេ៖ «វាអត់មានឃើញរឿងហ្នឹង មានតែអាជ្ញាធរប្ដឹងសហគមន៍ ១៨នាក់ វាកាប់ដីរានព្រៃរបស់បរិស្ថាន។ បងឯងចង់ដឹងទាក់ទងតុលាការទៅ»។
នាយករដ្ឋបាលដែនជម្រកសត្វព្រៃលំផាត់ លោក សាន សានី អះអាងថា មន្ត្រីជំនាញកំពុងសហការជាមួយអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ចូលរួមស៊ើបអង្កេតសកម្មភាពកាប់រុករានព្រៃអភិរក្សដោយខុសច្បាប់ទាំងនោះ ក៏ប៉ុន្តែពុំទាន់បង្ហាញលទ្ធផលជាក់លាក់នៅឡើយទេ។ លោកថា ដីព្រៃនៅតំបន់នោះមានផ្នែកខ្លះ ឋិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រុមហ៊ុនសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ខណៈមានក្រុមហ៊ុនចំនួន ៦ បានទទួលសិទ្ធិវិនិយោគដីនៅតំបន់នោះ៖ «យើងសុំកម្លាំងភូមិ និងឃុំចូលរួមដើម្បីយើងចង់ស្រាវជ្រាវរកអ្នកទិញ។ ក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃលំផាត់មែនពិត ក៏ប៉ុន្តែដីក្រុមហ៊ុនខ្លះ គេប្រគល់ឱ្យកសិកម្មគ្រប់គ្រង»។
មន្ត្រីពង្រឹងសិទ្ធិអំណាចសហគមន៍មូលដ្ឋាននៃសមាគមអាដហុក (Adhoc) លោក ប៉ែន ប៊ុណ្ណារ៍ យល់ថា ដីព្រៃអភិរក្សដែល ជាទ្រព្យសាធារណៈរបស់រដ្ឋ បែរជាត្រូវអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានខ្លះឃុបឃិតលក់ដូរតាមអំពើចិត្ត ដោយគ្មានការស៊ើបអង្កេត។ លោកថា ការបាត់បង់ព្រៃឈើធំធេងនេះ ជាការទទួលខុសត្រូវរបស់អាជ្ញាធររដ្ឋ និងក្រសួងបរិស្ថាន ចំពោះមុខប្រវត្តិសាស្ត្រ ទាក់ទិនការបណ្ដែតបណ្តោយ និងមិនអនុវត្តច្បាប់៖ «ចាត់វិធានការតាមផ្លូវច្បាប់មានកម្រិតខ្សោយ។ សហគមន៍ចូលរួមល្បាត និងដាក់បណ្ដឹង តែលទ្ធផលយើងអាចនិយាយបានថា ស្មើសូន្យ»។
សហគមន៍ថា មកទល់ពេលនេះពួកគេបានដាក់ពាក្យប្ដឹងអាជ្ញាធរភូមិ/ឃុំ និងសមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធ ៦ករណីមកហើយ ពីបទបណ្ដែតបណ្ដោយឱ្យមានបទល្មើសព្រៃឈើក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរបស់ខ្លួន ក៏ប៉ុន្តែមិនត្រូវបានតុលាការដោះស្រាយនោះទេ បើទោះបីជា ពួកគេរកឃើញឯកសារ និងភស្តុតាងជាច្រើនមានជាប់ពាក់ព័ន្ធអាជ្ញាធរ និងមេសហគមន៍ ឃុបឃិតគ្នាលក់ដីព្រៃអភិរក្ស និងឈើមូលមានតម្លៃ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។